ABD tarihine GTA penceresinden bir bakış
University of Tennessee’den Tarih Profesörü Tore Olsson, daha evvel Red Dead Redemption için verdiği tarih dersinin bir benzerini GTA için düzenlemeye karar vermiş. 20 Ocak 2026’da verilecek dersin ismi “Grand Theft America: US History Since 1980 through the GTA Görüntü Games”.
Tahmin edilebileceği ve isminden da anlaşılabileceği üzere bu derste, ABD tarihine GTA oyunları penceresinden bir bakış atılacak. Tore Olsson, IGN ile bir de röportaj gerçekleştirmiş bu ders hakkında.
Olsson, kelam konusu röportajda ders hakkında şöyle diyor:
“Video oyunları kurgusal dünyalar yaratmada mükemmeller, lakin tıpkı vakitte oyuncuların gerçek dünya hakkındaki fikirlerini de etkiliyorlar. Tıpkı Red Dead Redemption 2’nin insanların 19. yüzyıl Amerikası algısını şekillendirmesi yahut Ghost of Tsushima’nın feodal Japonya vizyonunu şekillendirmesi üzere, dünya çapında milyonlarca insan da günümüz Amerika’sını Grand Theft Auto serisinin gözünden hayal ediyor.
Derslerimde, GTA’nın ABD’yi kurgusal olarak temsil edişini ciddiyetle ele alıyorum, karakterleri, kentsel ve kırsal görüntüleri ve öykü örgüsüyle. Ve bu dünyayı, son yarım yüzyılda ABD’de gerçekte neler yaşandığını inceleyen önemli bir tarih dersinin çerçeve aracı olarak kullanıyorum. Bu ders, oyunların kendisinden çok Amerikan tarihiyle alakalı bir ders olacak, lakin GTA geçmişi keşfetmemizi sağlayan bir çerçeve sunuyor. Umarım dersten sonra öğrenciler bu oyunlara yahut çağdaş Amerika’ya bir daha asla tıpkı gözle bakmayacaklar.”
RDR üzere örneklerin tersine GTA serisinin direkt tarih ile ilişkilendirilmesinin biraz güç göründüğü belirtilerek bunu nasıl yapacağının sorulduğu bir soru üzerine Olsson, “Gerçekten 1980’den bugüne kadar geçen yılların Amerikan tarihinde kıymetli bir periyoda işaret ettiğini düşünüyorum” diyor ve kimi datalar paylaştıktan sonra “Günümüz Amerikası, birçok açıdan 1980 versiyonuna hiç benzemiyor. Dersimde, tüm bunların nasıl değiştiğini inceleyeceğiz ve bu keşif için GTA oyunlarının kurgusal dünyasını kullanacağız” diyerek oyunlarla bu tarihi nasıl birleştirdiğini anlatıyor.
Örnekler vermesi istendiğinde de “Sanırım en çok heyecanlandığım yer, 1992’nin kurgusal Los Angeles’ında geçen San Andreas… Muhtemelen birden fazla kişi için bu dramanın, çağdaş ABD tarihinin en değerli dönüm noktalarından biri olan, lakin birebir vakitte yaygın olarak yanlış anlaşılan Nisan ve Mayıs 1992 Los Angeles Ayaklanmaları’na bir gönderme olduğu açıktır. Bu şiddetli sarsıntının kökenlerini ve manasını açıklamak, dersimizin temel amaçlarından biri” diyor Olsson.
Olsson, bu dersi gerçekleştirme hedefini “Göçmenler, polis, kapitalizm, uyuşturucu, hükümet siyasetleri – bunların hepsi günümüz Amerika’sının en büyük ikilemleri. Ve GTA’nın bunlara yaptığı göndermeyi, birçok öğrenci için taze ve yeni olacağını umduğum bir tarihe giriş noktası olarak kullanmayı planlıyorum” diyerek özetliyor.
Oyunların (en azından bazılarının) kolay birer cümbüş aracından öte manalar da içerebileceğini savunan birisi olarak akademisyenlerin bu üslup farklı işler yapmaları, oyunları müfredatın bir kesimi haline getirmeleri çok hoşuma gidiyor. Bence bu alanda birçok fırsat bulunuyor. Farklı biçimlerde de gördük aslında bunu. Umuyorum önümüzdeki yıllarda bu mevzuda çok daha fazla örnek görürüz.
