Bir Neslin Eğlence Aracından İbaret Olan Hulahoplar Bakın Bir Dönem Neden İstanbul’da Yasaklanmış!

Koca bir kuşağın cümbüş araçlarından birisi olan hulahop, Y jenerasyonunun çocukluğunun resmen bir temsiliydi… Ortamızda hulahopun varlığını unutanlar varsa, duygulanacağınız için mendillerinizi hazırlamanızı tavsiye ediyoruz.

Ancak hulahopu anlatmaktan çok bugün, bir vakitler Türkiye’de bu eğlence aracının neden yasaklandığını konuşacağız.

Öyleyse çok bekletmeden yanıtını verelim: 1959’larda hulahop, ülkemizde neden yasaklanmıştı?

1950’li yılların sonlarında bu renkli çemberler, dünyayı kasıp kavurmuştu.

Bir oyuncaktan fazlası olan hulahop, hem global bir cümbüş çılgınlığı, hem de toplumsal dinamiklerin nasıl harekete geçebileceğinin simgesiydi. Hulahopun Türkiye’ye gelişi, bir oyuncak ithalinden çok daha fazla mana tabir ediyordu.

Hulahop, birinci olarak 1958’de ABD’li oyuncak şirketi Wham-O tarafından piyasaya sürüldü. Şirketin kurucuları, Avustralya’da çocukların kullandığı çemberlerden esinlenerek bu oyuncağı “Hula-Hoop” ismiyle tescil ettirdi.

Adı, Hawai dansı “hula” ve İngilizce “hoop” (çember) sözünden geliyor.

Tanıtımının akabinde tüm dünyada büyük bir yankı uyandıran bu çemberler, televizyon programlarından tutun da sirklere kadar her alanda gösterildi. 4 ayda yalnızca ABD’de 25 milyondan fazla satışa ulaşan hulahop, 1958’in aralığında da ülkemizde satışa sunuldu.

Kısa vakit içinde talepler artınca, yerli üretime de geçen çemberler, İstanbul’un her sokağında insanların bellerindeydi.

1959’da ise toplumsal bir tartışmanın göbeğinde yer aldı.

Bu renkli çemberler, bir oyuncaktan fazlası değilken yasaklanmıştı. Sebepleri ise birden fazlaydı. Kimi gazetelerde çıkan sansasyonel haberlerde, hulahop çevirmenin iç organlara ziyan verdiği, bilhassa bayanların üreme sıhhati üzerinde olumsuz tesirleri olabileceği öne sürülmüştü. Diyafram yırtılması, bayılma ve hatta mevt üzere hadiseler kamuoyunu huzursuz etti. Bilimsel bir desteği olmasa da bu söylentiler, oyuncağa karşı aralıklı bir tavrın gelişmesine yol açtı.

Dönemin muhafazakâr etrafları ise bayanların, bel hareketleriyle hulahop çevirmesini “uygunsuz” buldu. Çemberin beden hareketlerine dikkat çekmesi, ahlaki yozlaşma telaşlarıyla birleşince hulahop bir cümbüş aracı olmaktan çıkıp toplumsal tenkitlerin gayesi hâline geldi.

Tabii toplumsal sebepler de vardı.

Kalabalıkların toplanması, trafik aksaklıkları ve birtakım kentlerde yaşanan izdihamlar, belediyelerin harekete geçmesine neden oldu. İstanbul Valiliği, tüm bunların üstüne sokakta hulahop çevirmeyi yasakladı. İşler bununla da sınırlı kalmamıştı. İçişleri Bakanlığı, okullarda ve halka açık yerlerde hulahop kullanılmasını resmen yasaklamıştı. Sovyetler Birliği ve Japonya üzere ülkelerde de benzeri bir durum kelam konusuydu.

Türkiye’nin Batı’dan gelen bir yeniliğe karşı kapalı oluşu, birçok sebep kisvesi altında hâlâ hafızalarda yerini koruyor. Sağlık tehdidiyle başlayan bu yasaklama, sokakların meşgul edilmesiyle devam etti, sonucunda ise ahlaki yozlaşmanın baş aktörü olarak yerini aldı. Halbuki sırf cümbüş aracı olan bir çemberdi…