İnsanlık tarihi, yüzyıllardır dikkatimizi çeken, merak uyandıran bir bilmece üzere. Kimiz? Nereden geldik? Bu sorulara karşılık arayan bilim insanları, toprağın derinliklerinde gizli fosiller sayesinde şaşırtan keşifler yaptı.
Bazı fosiller o denli çığır açtı ki insan evrimi hakkındaki tüm bildiklerimizi altüst etti. Pekala, bu fosiller neler? Hangi sırları ortaya çıkardılar?
İşte, insanlığın kökenine dair niyetlerimizi büsbütün değiştiren 10 ünlü fosil ve onların büyüleyici kıssaları.
Lucy-İnsanlığın Annesi
- Keşif Yılı: 1974
- Keşif Yeri: Etiyopya
1974’te Donald Johanson ve grubu, Etiyopya’nın Afar bölgesinde 3,2 milyon yıllık bir fosil buldu. İsmini The Beatles’ın “Lucy in the Sky with Diamonds” şarkısından alan fosil, insan evriminin en kıymetli halkalarından biriydi.
Lucy hem maymunlara benzeri uzun kollara hem de dik yürümeye uygun bir pelvise sahipti. Bu keşif, insanların iki ayak üzerinde yürümesinin (bipedalizm) sanılandan çok daha eskiye dayandığını gösterdi.
Önemi: Lucy, insan ve maymun ortasındaki kayıp halkalardan biri olarak kabul ediliyor. Onun sayesinde atalarımızın ağaçlardan inip yere indiği ve yavaş yavaş çağdaş beşere evrildiği teorisi güçlendi.
Taung Çocuğu-İlk Kanıt
- Keşif Yılı: 1924
- Keşif Yeri: Güney Afrika
1924’te Raymond Dart, Güney Afrika’da küçük bir kafatası buldu. Bu fosil, insan evriminin Afrika’da başladığının birinci somut ispatıydı. Dart, bu fosilin maymun ve insan ortasında bir tıp olduğunu tez ettiğinde bilim dünyası kuşkuyla yaklaşmıştı fakat vakitle, Taung Çocuğu’nun değeri anlaşıldı.
Önemi: Bu fosil, insan cetlerinin yalnızca Doğu Afrika’da değil, Güney Afrika’da da yaşadığını gösterdi ve insan evriminin coğrafik yayılımına dair yeni sorular doğurdu.
Turkana Çocuğu-En Eksiksiz Fosil
- Keşif Yılı: 1984
- Keşif Yeri: Kenya
Richard Leakey’in takımı tarafından bulunan fosil, neredeyse tamamlanmış bir iskelete sahip. 1,6 milyon yıllık genç birey, çağdaş beşere şaşırtan derecede benziyordu. Uzun bacakları, dar kalçaları ve dik duruşu, onun uzun uzaklıklar yürüyebildiğini gösteriyor.
Önemi: Turkana Çocuğu, Homo erectus’un atalarından biri olan Homo ergaster’in nasıl yaşadığına dair en net bilgileri sunuyor. Ayrıyeten bu cinsin Afrika’dan göç eden birinci insan türlerinden biri olduğunu da destekliyor.
Neandertal Fosilleri-Kayıp Kuzenlerimiz
- Keşif Yılı: 1856 (İlk keşif)
- Keşif Yeri: Almanya
Neandertaller, Avrupa ve Asya’da 400.000 ila 40.000 yıl evvel yaşamış, modern beşere çok benzeyen bir türdü. Birinci defa Almanya’daki Neander Vadisi’nde bulundular. DNA tahlilleri, çağdaş insanların Neandertallerle çiftleştiğini ve hâlâ genlerimizde onlardan izler taşıdığımızı gösterdi.
Önemi: Neandertaller, insan evriminin tek çizgisel olmadığını, farklı cinslerin bir ortada var olduğunu kanıtladı.
Homo floresiensis-Küçük İnsanlar
- Keşif Yılı: 2003
- Keşif Yeri: Endonezya
Endonezya’nın Flores adasında bulunan fosil, yalnızca 1 metre uzunluğunda bir insan cinsine aitti. Homo floresiensis, 50.000 yıl öncesine kadar yaşamış ve küçük boyutlarına karşın aletler yapmıştı.
Önemi: Bu keşif, insan evriminin ne kadar çeşitli olduğunu ve izole adalarda farklı cinslerin evrilebileceğini gösterdi.
Ardi-İki Ayak Üzerinde Yürüyen En Eski Atamız
- Keşif Yılı: 1994
- Keşif Yeri: Etiyopya
4,4 milyon yıllık Arkası, Lucy’den bile eskiydi. Değişik olan hem ağaçlara tırmanabiliyor hem de dik yürüyebiliyor olmasıydı. Bu, iki ayaklılığın evriminin sanılandan daha karmaşık olduğunu gösterdi.
Önemi: Ardi, insan ve şempanze cetlerinin ortak özellikler taşıdığını kanıtlayarak evrim ağacını yine şekillendirdi.
Pekin Adamı-Asya’daki İnsan İzleri
- Keşif Yılı: 1920’ler
- Keşif Yeri: Çin
Pekin Adamı, Asya’da yaşayan Homo erectus’un en ünlü örneklerinden. Ateşi denetim ettiği ve aletler yaptığı düşünülüyor. Ne yazık ki özgün fosiller II. Dünya Savaşı’nda kayboldu.
Önemi: Bu fosil, insanların Afrika’dan çok erken devirlerde göç ettiğini gösteriyor.
Denisova İnsanı-DNA’sıyla Tanınan Gizemli Tür
- Keşif Yılı: 2010
- Keşif Yeri: Sibirya
Sadece bir parmak kemiğinden keşfedilen Denisovalılar, Neandertallerin kuzenleriydi. DNA tahlilleri, birtakım çağdaş insanların (özellikle Melanezyalıların) Denisova genleri taşıdığını ortaya çıkardı.
Önemi: Bu keşif, insan evriminin ne kadar karmaşık olduğunu ve bilinmeyen pek çok cinsin var olduğunu gösterdi.
Homo naledi-Garip Mezar Gelenekleri
- Keşif Yılı: 2013
- Keşif Yeri: Güney Afrika
Rising Star Mağarası’nda bulunan Homo naledi, küçük bir beyne ancak çağdaş beşere benzeri ayaklara sahipti. Sıra dışı olan, cesetlerini şuurlu olarak mağaraya bırakmalarıydı.
Önemi: Bu davranış, sanılandan daha ilkel türlerin bile ritüellere sahip olabileceğini düşündürdü.
Toumai-İnsan Ailesinin En Eski Üyesi?
- Keşif Yılı: 2001
- Keşif Yeri: Çad
7 milyon yıllık Toumai, şimdiye kadar bulunan en eski insansı fosillerden biri. Dik yürüdüğüne dair ispatlar var lakin tartışmalar devam ediyor.
Önemi: Eğer insan ailesine aitse, insan ve şempanze ayrımının sanılandan daha eski olduğunu gösterir.
Sonuç: Fosiller bize ne anlatıyor?
Fosiller, insanlık tarihinin düz bir çizgiden çok, dallanıp budaklanan bir ağaç üzere olduğunu gösteriyor. Farklı cinsler bir ortada yaşadı, çiftleşti ve kimileri yok oldu.
Her yeni keşif, evrim teorisini biraz daha zenginleştiriyor. Pekala, gelecekte hangi sürprizler bizi bekliyor? Tahminen de toprağın altında, daha keşfedilmemiş sayısız kıssa var. Kim bilir?
