Neden Tek Diz Üzerinde Evlenme Teklifi Ediyoruz? Orta Çağ’a Kadar Uzanan Bir Sebebi Var!
Ne vakit bir evlenme teklifine şahit olsak, tek diz üzerine çökmüş bir erkek görürüz. Bu sahne, yılların eskitemediği geleneğin bir kesimi.
Üstelik bu geleneği, sadece bizim yüzyılımıza mahsus sanmayın. Geriye, hatta asırlar öncesi kadar gidin, karşılığı Orta Çağ’da saklı!
Sevginin kozmik bir dili olduğu üzere, evlenme teklifinin de üniversal ve vakitsiz bir geçmişi var.
Evlenme teklifini neden tek diz üzerinde yaparız?
Bu geleneğin izleri, Orta Çağ Avrupası’na kadar uzanıyor. O periyotta toplumun en değerli bedellerinden biri sadakatti. Bu bağlılık, bilhassa bir şövalyenin efendisine duyduğu sadakati temsil ediyordu. Şövalyeler, lordlarının karşısında diz çökerek onlara bağlılıklarını ve hizmete hazır olduklarını bildirirdi. Bu, kendini küçük görmenin aksine saygı, teslimiyet ve inancın bir ilanıydı.
Zamanla bu sembolik hareket, romantik münasebetlerde de kendine yer buldu. Şövalyeler, savaş meydanında olduğu kadar aşk meydanında da diz çökmeye başladı. Bir bayanın önünde diz çökmek, onlar için bayana duyulan hayranlığın ve aşkın en görkemli tabiri hâline geldi.
Heredot’un anlattığına nazaran Persler’de de diz çökme kuralı vardı.
Bu kurala nazaran Persler ortasında statü farkı bulunuyorsa, düşük statüdeki kişi, daha yüksek rütbeli bireye hürmetini diz çökerek tabir ederdi. Bunun ismi da proskynesis olarak kayıtlarda geçiyor.
Önce hürmet ve bağlılığın bir nişanesi olan diz çökmenin, vakitle Orta Çağ sanatlarında da yerini aldığını görebiliriz. Birden fazla çizimde erkek, bir bayan karşısında diz çökmüş olarak resmedilmiş oluyor.
İnsanlık tarihinde de bu çöküş, dini bir art plana sahip.
Hristiyanlık başta olmak üzere birçok inanç sisteminde diz çökme, Tanrı’ya karşı duyulan derin hürmet, bağlılık ve dua haliyle özdeşleşiyor. İşin hem dini, hem askeri hem de manevi bir boyutu olunca tüm bu gelenekler, diz çökme eylemini sadece fizikî bir durum olmaktan çıkarıp, manayla yüklü bir ritüele dönüştürdü.
Bu aidiyet, vakitle romantik ilgilerde de bir sembol hâline geldi, günümüze dek ulaştı. Artık yalnızca evlenme teklifiyle özdeşleşen diz çökmek, âdeta sözlerin vücut lisanına dökülmüş bir hâli oldu.
