Bazı mucitler var ki, insanlığa yararı olması için bir şeyler üretirken kendi canından oluyor. İşte Francis Edgar Stanley’nin çarpıcı kıssası de onlardan biri.
Francis Edgar Stanley, otomotiv tarihinin öncü isimlerinden biri olarak buharlı arabaların gelişimine büyük katkıda bulunan bir mucit ve teşebbüsçüydü. Lakin Francis’in hayatı, 1918 yılında kendi ürettiği bir araçla geçirdiği trajik bir kazada son buldu.
Bu bahtsız olay; yalnızca onun hayatını değil, tıpkı vakitte buharlı araba sanayisinin geleceğini de derinden etkiledi. Stanley’nin öyküsünün derinliklerine inelim…
Francis Edgar Stanley ve ikiz kardeşi Freelan O. Stanley, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında otomotiv tarihinde değerli bir iz bırakan mucitler ve girişimcilerdi.
Stanley’ler, 1849 yılında Maine, ABD’de doğdular. İkizler, erken yaşlardan itibaren mekanik ve mühendislik konularına ilgi duydular.
Francis, bilhassa fotoğrafçılık alanında kendini geliştirdi ve daha sonra kardeşiyle birlikte fotoğraf plakaları üreten bir şirket kurdu.
Bu şirket, Eastman Kodak tarafından satın alındı ve Stanley kardeşler, bu satıştan elde ettikleri gelirle yeni projelere yatırım yapma fırsatı buldular.
Kardeşler, bilhassa buharlı arabalarıyla tanınıyordu ve Stanley Steamer olarak bilinen araçları, otomotiv sanayisinin erken periyotlarında büyük bir muvaffakiyet elde etmişti.
Stanley’ler, buharlı motor teknolojisine girişti.
1890’ların sonunda, araba sanayisi şimdi emekleme basamağındaydı ve buharlı, elektrikli ve akaryakıtlı motorlar ortasında bir rekabet vardı.
Stanley kardeşler, buharlı motor teknolojisine odaklanarak 1897 yılında, birinci buharlı arabalarını ürettiler ve 1899’da Stanley Motor Carriage Company’yi kurdular.
Stanley Steamer olarak bilinen bu araçlar; sessiz çalışmaları, düzgün performansları ve buharlı motorlarının eşsiz özellikleriyle ön plana çıkıyordu.
Buharlı arabalar, akaryakıtlı araçlara kıyasla daha az titreşimli ve daha sessizdi. Ayrıca vites değiştirme gerektirmiyordu.
Stanley Steamer, bilhassa 1900’lerin başında büyük bir popülerlik kazandı.
1906 yılında, bir Stanley Steamer, saatte yaklaşık 204 km sürate ulaşarak dünya sürat rekoru kırdı. Bu muvaffakiyet, buharlı arabaların potansiyelini gösterdi ve Stanley kardeşlerin ününü artırdı.
Öte yandan buharlı arabaların birtakım dezavantajları da vardı. Bilhassa, soğuk havalarda motorun ısıtılması vakit alıyordu ve akaryakıtlı arabaların süratli yükselişi, buharlı araçların pazar hissesini giderek azalttı.
Francis Edgar Stanley, 31 Temmuz 1918’de, kendi ürettiği bir buharlı araba kazasında hayatını kaybetti.
Bu trajik olay, Massachusetts’te meydana geldi. Stanley; kimi kaynaklara nazaran otomobil sürerken yolda bir maniyle karşılaştı ve mahzurdan kaçınmaya çalışırken aracı yoldan çıkarak bir ağaca çarptı, kimi kaynaklara nazaran ise virajda suratını alamadı. Kazada ağır yaralanan Stanley, kısa mühlet sonra hayatını kaybetti.
Bu kaza, yalnızca Stanley ailesi için değil, otomotiv sanayisi için de büyük bir kayıptı. Francis’in mevti, Stanley Steamer’ın üretimini ve buharlı araba sanayisini olumsuz etkiledi.
Günümüzde, Stanley Steamer’lar, klasik araba meraklıları tarafından hâlâ büyük bir ilgiyle korunuyor ve sergileniyor.
İlginizi çekebilir:
