NASA Komite Başkanı Olan da Var, CERN’de Ekip Yöneten de: Kiminin İsmini Bile Duymadığımız 10 Türk Bilim Kadını

Bu listedeki bayan bilim insanlarımızın kaçını tanıyorsunuz? Koronavirüs aşısını geliştiren de var, tarihin birinci kara delik fotoğrafını çeken de… Yalnızca Türkiye’ye değil, tüm insanlığa rehber olan bu bayanları daha yakından tanıyalım.

Tarihin her periyodunda bayanlar, insan olmanın getirdiği zorlukların yanı sıra eşit yaşamak adına bireysel hak ve özgürlükleri için de gayret etmek zorunda kaldılar. Lakin dünyanın neresinde, tarihin hangi sayfasında olursak olalım; tüm insanlığa ışık tutan, çabası ile sonraki jenerasyonlara örnek olan bayanlar da var.

Bilimde, bayanların ismi fazla anılmadığı için, başarılarıyla tarih yazan Türk bayan bilim insanlarını size aktarmayı misyon biliyoruz! Haydi başlayalım.

Astrofizikçi Feryal Özel:

• Tarihin birinci kara delik fotoğrafını çeken takımda yer aldı.
• NASA Astrofizik Komitesi Başkanı olarak görev yaptı.

Günümüz astronomi dünyasının en ileri gelen bilim insanlarından olan Feryal Özel, başarılarla dolu bir mesleğe sahip. Annesi ve babası bir doktor olan Özel, Üsküdar Amerikan Lisesini tamaladıktan sonra Columbia Üniversitesi Uygulamalı Matematik ve Fizik Kısmı’ndan ikincilikle mezun oldu. Danimarka Niels Bohr Enstitüsünde yüksek lisans, Harvard Üniversitesinde de teziyle büyük yankı uyandıran doktora eğitimini tamamladı.

NASA’da araştırmacı olarak vazife yaptıktan sonra Arizona Üniversitesinde astrofizik dersleri veren Özel, 2013 yılında Amerikan Astrofizik Derneği tarafından en başarılı astrofizikçilere verilen Maria Goeppert Ödülü’nün de sahibi. Kendisi Türk Bilim Akademisi’nin de üyeleri ortasında bulunuyor.

Tarihçi Afet İnan:

• Türkiye’de yetişen birinci toplumsal bilimcilerden ve birinci öğretmenlerden oldu.
• Türk Tarih Kurumunun kuruluşu ve açılışında rol üstlendi.

Atatürk’ün manevi kızı olan Afet İnan, Türkiye tarihindeki kıymetli kadınlardan biri zira kendisi, Türkiye’de yetişen birinci toplumsal bilimcilerden ve öğretmenlerden. Şimdi 17 yaşında öğretmenlik yapmaya başlayan İnan, aldığı yurt dışı eğitimiyle Türkiye’nin en uygun tarihçilerinden biri oldu.

Türkiye’ye döndüğünde ise Türk Tarih Kurumunun kuruluşunda ve açılışında büyük rol oynadı. Tıpkı vakitte öğretmenlik yapmaya da devam ederken eğitimini ilerletip tarih profesörü oldu.

Fizik Mühendisi ve Mucit Canan Dağdeviren:

• 10 saniyede cilt kanserini teşhis eden dövme gibisi bir sensör geliştirdi
• Ekibi ile birlikte organların hareketlerini elektrik gücüne çeviren mikro aygıtlar üzerinde çalışıyor.

Yeni kuşak Türk bilim insanları ortasında yer alan Canan Dağdeviren, Harvard Üniversitesi Genç Akademi üyeliği bulunan birinci Türk.

Giyilebilir teknoloji, esnek elektronik aygıtlar ve yeni jenerasyon devreler üzerine MIT Media Lab’da araştırmacı olarak misyon yapan Dağdeviren, cilt kanserini tespit edebilen giyilebilir kalp çipini icat etti.

Sümerolog Tarihçi Muazzez İlmiye Çığ:

• Sümerler ve Hititler üzerine dünyanın önde gelen bilim insanlarından.
• Antik periyottan kalan binlerce tableti tahlil edip Anadolu’nun geçmişine ışık tuttu.

İnsanlık tarihinin en gizemli toplumlarından olan Sümerler hakkında dünyaca bilinen çalışmalara imza atan Muazzez İlmiye Çığ; Sümer, Akad ve Hitit dilleri üzerine bir uzmandı.

Aynı toplumların dillerine, kültürlerine ve inançlarına yönelik 13’ten fazla kitabı var. Çığ, bilhassa “Tarih Sümerle Başlar” kitabıyla büyük yankı uyandırdı. Koca çınar, 110 yaşında hayatını kaybetti.

Biyokimyager Naşide Beğenilen Durmuş:

• Kanserin erken teşhisi üzerine yaptığı çalışmalar ile ismini duyurdu.
• MIT tarafından “tıpta çığır açan lider” olarak tanımlandı.

Durmuş, çocukken yaşadığı bir hastalığa karşı savaşmak için Standford Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Bölümü’nde araştırma görevlisi oldu.

Hedefinde peşi sıra başarıya ulaşan genç bilim insanı, kanserin erken teşhis üzerine yaptığı çalışmalarla ismini duyurdu. MIT Technology Review tarafından “Tıpta ve Biyolojide Çığır Açan Lider” olarak tanımlandı.

Tıp Hekimi Türkan Saylan:

• Cüzzam üzerine yaptığı araştırmalar ile ismini duyurdu. 
• Kadınların eğitim hayatındaki yeri için düzenlediği toplumsal teşebbüsleri ile ölümsüzleşti.

Türkan Saylan, Türk tıp tarihinin en tesirli tabiplerinden ve araştırmacılarından birisi. 1963 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinde, Dermatoloji Kısmı Anabilim Kolu Başkanlığı’nı yaptı. 1976 yılında cüzzam araştırmalarına başladı,

1986’da artık memleketler arası bir kimliğe bürünmüş araştırmacı olarak, Hindistan’da Ghandi Ödülü’ne layık görüldü. Kadınların eğitim hayatındaki yerini ziyadesiyle önemseyen Saylan, bu mevzuda toplumsal teşebbüslerde bulundu.

1989 yılında Prof. Dr. Aysel Ekşi’nin başkanlık ettiği Çağdaş Ömrü Destekleme Derneğinin birinci ve  süreksiz idare heyetinde ikinci lider olarak yer aldı. Derneğin kurucu üyeleri ortasında Prof. Dr. Aysel Çelikel, Prof. Dr. Necla Arat, Dr. Tüten Ang ve Birnur Özümert bulunuyordu.

Tıp Hekimi Hasret Türeci: 

• Koronavirüs aşısını geliştiren BionTech’i eşi Uğur Şahin ile birlikte kurdu.
• Kanser aşısı ve tedavisi üzerine dünyanın sayılı araştırmalarını yürütüyor.

Kanser araştırmaları ve tedavileri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Hasret Türeci, 2018’de yaptığı çalışmalarla büyük gündem yarattı. Prof. Dr. Uğur Şahin ile birlikte Almanya’da yaptığı kanser tedavisine ait çalışmaları, bütün bilim topluluğuna ilham kaynağı oldu. 

1995 yılında Alman Hematoloji ve Onkoloji Derneği Vincenz Czerny Ödülü’ne layık görülen Türeci, gelecek yıllarda tıp bilimine çok kıymetli katkılarda bulunmaya devam edecek üzere görünüyor. 

Doç. Dr. Burcu Özsoy Çiçek:

• Antarktika’ya giden birinci Türk bayan bilim insanı oldu. 
• Araştırmaları Mars bahisli uzay çalışmalarına da ışık tutuyor.

İTÜ Kutup Araştırmaları Merkezi’nde vazife yapan Özsoy, Antarktika’ya giden birinci Türk bayan bilim insanı. Aslında İstanbul Üniversitesinde Harita Mühendisliği üzerine eğitim alan Özsoy, 2001 yılında tıpkı üniversitenin Denizclik Fakültesinde araştırmacı olarak çalışmaya başladı. Özsoy 2006 yılında Antarktika’ya bilimsel araştırma yapmaya gitti.  

Teksas Üniversitesinde aldığı eğitim sırasında Mars ve Antarktika gibi iki araştırma konusundan Antarktika’yı seçen Özsöy, bunu Mars’a gidemeyeceği için yaptığını söylüyor. Antarktika’daki araştırmaların bir kısmı, şartları Mars’ı andırdığı için uzay çalışmaları kapsamında yürütülüyor.

Fizikçi Engin Arık:

• Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN’de Türk bilim insanlarının da çalışması için bir takım yönetti.
• Türkiye’nin toryum elementi açısından varlıklı olduğunu savundu, bu elementin nükleer santrallerde kullanılması için çalıştı.

1948 yılında dünyaya gelen fizikçi Engin Arık, İstanbul Üniversitesi Fizik-Matematik Bölümü’nü bitirdi. Sonrasında Pittsburgh Üniversitesinde yüksek lisans ve doktora eğitimini tamamlayan Arık, 1979’da Boğaziçi Üniversitesinde vazife yapmak üzere Türkiye’ye geri döndü. 

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) üyesi olan Arık, Türk fizikçilerin burada çalışma yapması için gerekli temelleri atan kişidir. Türkiye’nin toryum elementi açısından güçlü olduğunu daima belirten Arık, bu element ile çalışan nükleer santrallerin kurulması için çalışmalar yürütüyordu. CERN’deki ekibin kaptanı olan Engin Arık, 2007 yılında Isparta’da gerçekleşen uçak kazasında hayatını kaybeden bedelli bilim insanlarımız ortasındaydı.  

Eczacı ve Botanikçi Asuman Baytop:

• 8 farklı bitki tipi keşfetti, bu bitkilere ismi verildi.
• Türkiye’nin en değerli botanikçileri ve ecza bilimcileri ortasında gösteriliyor.

Türkiye’nin en kıymetli bilim insanları ortasında görülen Asuman Baytop’un adı, keşfedilen 9 farklı bitki çeşidine verilmiştir. 1920 yılında dünyaya gelen Baytop, mesleği boyunca 8 farklı tür bitki keşfetti. 

İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Herbayumu kurucusu olan Baytop, mesleği boyunca 260’tan fazla bilimsel yayın kaleme aldı. Baytop’un babası Mustafa Kemal Atatürk’ün tabiplerinden birisiydi.

İlginizi çekebilir: