Bir Zamanlar Kimsenin Cebinden Düşürmediği “Walkman” Nasıl Ortaya Çıktı da Müzik Dinleme Alışkanlığımızı Kökünden Değiştirdi?

Şu an Walkman desek tahminen birçok kişi “o ne?” diye soracak. Lakin bundan yıllar yıllar önce ergenliğini yaşamış şahıslara tıpkı şeyi söylesek, anımsayacakları şeyler çok farklı olur.

Bir devir, gençlerin elinden düşmeyen bu “çalar gezerler”, âdeta periyodunun kablosuz kulaklıklarıydı. Tek farkı ise kablolu olmasıydı.

Hepimizin hayatına ucundan da olsa dokunmuş olan efsane müzik çalar Walkman’ler, hayatımıza nasıl girdi de müzik dinleme alışkanlığımızı baştan yarattı?

1979’da hayatımıza giren Walkman, müzik anlayışımızı büsbütün değiştirdi.

O periyotlar, taşınabilir müzik çalar, hayal üzere bir şeydi. Daha çok radyo ve kaset kültürü yaygındı. Beşerler, kulaklıkla değil; daha kamusal alanlarda, taşınma özelliği olmadan bir şeyler dinleyebiliyordu. Daha sonra, devrinin Steve Jobs’u kabul edilen Akio Morita, Sony’nin kurucusuydu.

iPod yoktu, AirPods yoktu, kulaklık hiç yoktu. Sony, 1950’lerden sonra dev bir firma hâline geldi, küresel olarak ismini tüm dünyaya duyuran bir markaydı. Artık kullanıcıların gereksinimlerine yönelik fikirler geliştirmek isteyen marka, radyolardan fazla daha portatif ve taşınabilir aletler üzerine yoğunlaşmıştı.

Sony’nin onursal başkanı Masaru Ibuka, 1970’lerde müzik anlayışını kökten değiştirecek “taşınabilir” kasetçalar fikrini ortaya attı.

Sony’nin başkanı olarak Ibuka, seyahat ederken müzik dinlemek istediği, bu muhtaçlığına yönelik de artık yanında taşıyabileceği bir kasetçalara muhtaçlığı olduğunu düşündüğü için bu türlü bir fikir geliştirmişti. Aslında bu fikri, tüm insanlığın müzik alışkanlığını da değiştirecekti.

O vakitler TC-D5 model bir kasetçalar vardı. Bu, hem daha profesyonel bir kullanıma yönelikti, hem de çok meşakkatliydi. Ibuka, bu dizaynın daha portatif ve günlük kullanılabilir olması gerektiğini markaya iletti. Model, yalnızca sıradan bir kullanıcının gereksinimlerine yönelik formda tekrar tasarlandı.

Basit bir kasetçaların, kolay bir kulaklığı da olmalıydı.

Cihaza bir de kulaklık entegre ederek Lider Ibuka’nın onayına sunuldu. Lider, bu fikir karşısında hayli etkilendi ve eserin pazar potansiyelini öngördü. Çarçabuk taşınabilir, hafif bir kasetçaların pazara girmesi gerektiğini düşünerek marka, resmi olarak üretime geçmeye karar verdi.

400 gram tartısı olan aygıtın yükü, 50 grama düşürüldü. Gövde tasarımı ve içeriği yine tasarlanarak 21 Haziran 1979’da, hepimizi etkileyecek Walkman ismiyle Japonya pazarına sunuldu.

Şu an bir çırpıda söylesek de o periyot, aygıtın ismi konusunda oldukça uyuşmazlıklar yaşanmıştı.

Bizim Walkman olarak bildiğimiz aygıta, Amerika ve Avrupa pazarında “dalgaya” alınabilir fikriyle “Walky”, “Soundabout” üzere epeyce garip ve Avrupai isimler düşünülüyordu. Zira Walkman, beşerler için fazla “Japon işi” gelebilirdi.

Hiçbir isimde karar kılınamayınca istekli gönülsüz Walkman ile pazara sunulan aygıtın 1986’da ismi Oxford sözlüğüne “taşınabilir kasetçalar” olarak girmişti bile.

Walkman, piyasaya sürülmeden evvel çeşitli niyetlere de sahne olmuştu. Bir insan ses bile kaydedemeyeceği bir aygıtı ne yapacaktı?

Aslında tüm soruların karşılığı, basın toplantısında verildi. Beşerler, kasetçaların mantığını kayıt almak olarak biliyordu. Fakat Walkman, başta da dediğimiz üzere bütün müzik algılarını yerle bir etmişti. Tasarımı da alışılmışın dışında olduğu için kabul görmesi oldukça vakit aldı.

Toplantıda, insanların bisiklet sürerken, yürürken ya da bir iş yaparken kulaklıkla müzik dinlediğinin görülmesi, Walkman’in temel hedefini açıklamaya yetmişti. Artık herkes, istediği vakit istediği yerde istediği müziği dinleyebilecekti.

Ancak dev Sony, birinci ay yalnızca 3000 Walkman satabilmişti.

Bu, Sony için hayli komik bir sayıydı. Lakin şirket, pazarlama stratejisini değiştirerek gençleri gaye almaya başlamıştı. Sokakta, metroda ve genç nüfusun yüklü olduğu her yerde, Walkman reklamları ve tanıtımları yapılıyordu. Klasik bir televizyon ve gazete reklamından çok, daha interaktif, yüz yüze reklam stratejisi uygulanıyordu.

Bu pazarlama stratejisi, halk tarafından ilgiyle karşılandı. Satışlar, on katına çıkmıştı. Ama Sony için işler, bundan sonra da pek yolunda gitmeyecekti. 1980’de, Andreas Pavel, Walkman’i 1972’de icat ettiğini, fakat üreticilerin reddetmesiyle piyasaya süremediği gerekçesiyle dava açtı.

Başlangıçta Sony, satılan her bir eser için telif ödemeyi kabul etmişti.

Ancak bu, Pavel için kâfi gelmemiş olacaktı ki yıllar sonra birebir davalardan Sony’nin başını üzücü hâlde ağrıttı. Tüm bunların sonunda ise tezlere nazaran Sony, Pavel’e 10 milyon dolarlık bir ödeme yapmıştı. Fakat Walkman’in mucitlerinde hiçbir vakit öncelikli olarak Pavel’in ismi geçmeyecekti.

Zamanla birçok rakip edinen Sony, kıyasıya rekabetin içinde buldu kendisini. Sony dışında birçok efsane modeller de piyasaya çıkmıştı. Yıllar geçtikçe daha kompakt dizaynlar geliştirildi, her modelin üstüne bir yenisini daha ekleyen Sony, iPod’un 23 Ekim 2001’de tanıtılmasıyla popülerliğini vakitle yitirmiş oldu.