Fizik Kurallarına Meydan Okumak İçin Geliştirilmiş, Tek Rayda Dengede Gidebilen Bu Tren Neden Tarihe Karıştı?

1900’lerin başında icat edilen, tek rayda istikrarda gidebilen mono-ray tren, tam manasıyla hayata geçirilemeden rafa kaldırıldı. Pekala özellikleri nelerdi ve neden hiç kullanılmamıştı?

Dünyanın güdümlü birinci torpidolarını icat eden Louis Brennan’ın buluşu olan tren, vaktinin ötesinde bir teknoloji kullanarak tek rayda dengede gidebiliyordu.

Winston Churchill’i bile hayli heyecanlandıran fikir, test sürüşlerinden öteye gidemedi. Şimdi gelin, bu değişik trenin özelliklerine ve neden hayata geçirilemediğine bakalım.

Mono-ray tren, milletlerarası bir fuarda sergilendi.

Bir İrlandalı-Avustralyalı mühendis ve bilim insanı Louis Brennan’ın icat ettiği tren, 1910 yılında Londra’da; Anglo-Japon alakalarının yenilenmesini kutlamak için yapılan uluslararası bir fuarda sergilendi. 

Fuarda; kentin ünlü simgeleri, yapıları, ağaçları, heykelleri vardı. Bir de Louis Brennan’ın treni. Tren fuarda, saatte 32 kilometre süratle, dairesel bir rayda çalıştırılmıştı.

Bu treni başkalarından ayıran neydi?

Mühendis, Avustralya’nın belirli bölgeleri üzere engebeli topraklarda klâsik demir yolu rayları inşa etmenin inanılmaz derecede güç olduğunu fark etmişti. Tek raylı yeni bir sisteminin işleri çok daha kolaylaştırabileceğini düşünüyordu ve hatta trenlerinin o periyottaki birçok trenden iki kat daha süratli gidebileceğine inanıyordu. 

Ancak Brennan’ın tek raylı treninin raydaki her dönüşte ekseninden çıkma riski daha yüksekti, bu yüzden vagonları sabitlemek için trenleri jiroskopik teknolojiyle donattı.

Jiroskop,  bir objenin yönelimini ve açısal suratını denetim etmeye yarayan bir cihaz. Bir trende jiroskopik teknoloji kullanıldığında, trenin hareket ederken istikrarını ve yönelimini hassas bir biçimde denetim etmek mümkün oluyor.

Louis Brennan’ın trenini özel kılan şey de tek rayda istikrarda durabilmesini sağlayan, vaktinin ötesindeki bu teknolojiydi. Yana ne kadar eğilirse eğilsin istikrarını kaybetmiyordu. Hatta yolcuların tümü trenin tek bir tarafına otursa bile tren istikrarda kalıyordu.

Trenin prototipi hazırdı ancak hayata geçirilemedi.

22 tonluk trenin boyutu 12 metre uzunluğundaydı ve 22 tona kadar tartı, 32 kişi taşıyabiliyordu. Ayrıyeten 35 kilometre kadar sürate ulaşıyordu.

Bu trene takviye gösteren isimlerden biri de Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill’di. Yeniden de yatırımcılar gereğince ikna olmadı zira her ne kadar jiroskoplar teoride dengeyi sağlasa da herhangi bir araza durumunda önemli sonuçlara yol açabilirdi.

Bunun yanı sıra trenin kullandığı teknoloji çok ileri düzey olduğundan üretimi, bakımı ve çalıştırılması çok maliyetli oluyordu. Bilhassa dar raylarda avantaj sağlaması planlanmıştı ancak bu tıp rayların yaygınlaşması için de gerekli altyapı yatırımları lazımdı.

İşte tüm bu sebeplerden tren, yatırımcılardan tam puan alamadı ve tarihin tozlu sayfalarında yerini aldı.