Bir Dönemin Uçan Gemiler Zeplinleri Neden Artık Gökyüzünde Göremediğimizi Öğrenince “İyi ki Kullanmıyoruz!” Diyeceksiniz
Uçan hava gemileri olarak da bilinen zeplinler, artık yalnızca sinemalarda gördüğümüz bir ulaşım aracı. Günümüzde görmemizin imkânsız olduğu, fakat bir periyodun efsanesi zeplinlerden neden bu kadar erken vazgeçtik?
1900’lü yıllarda gökyüzüne baktığınızda görebileceğiniz zeplinler, 1950’lere gelindiğinde yok olmaya başladı.
Peki neden artık gökyüzünde bu zeplinleri göremiyoruz?
Bazılarımıza epeyce yabancı gelen bu aracın ne olduğuna bir bakalım.
Zeplinler, havada yönlendirme yapmak için dümenleri olan, motorlu bir ulaşım aracıydı. Alman mucit Kont Ferdinand von Zeppelin tarafından icat edildiği için de ismine zeplin diyoruz. Aslında zeplinlerin ortaya çıkışı 1900’lü yıllardan da önceydi.
1852’de içi hidrojen dolu bir torbaya buhar makinesi takılarak havalandırılan zeplin, geliştirilerek birinci formunu almıştı. I. Dünya Savaşı’nda da faal rol oynayan zeplinler, sandığımızdan çok daha etkin bir araçtı.
Zeplinler nasıl üretiliyordu?
Temel olarak enine halkalar ve gaz torbası içerek uzunluğuna kirişlerden oluşan kumaş kaplı sert bir metal çerçeveden oluşuyordu. “O devirlerde bu kadar büyük bir şey nasıl inşa edilmiş olabilirdi?” diye düşünebilirsiniz.
Zeplin, tarihteki birinci hava aracı örneklerinden biri olarak büyük bir yenilikti. Kauçuk kumaştan yapılmış gövdesi, 11.300 metreküplük hidrojenle doldurulmuştu. Bu hacmi, zepline gerekli yükselme gücünü de sağlıyordu. Yapısında 17 başka gaz hücresi bulunuyordu, havada kalabilmek için de gereken tüm donanıma sahipti. Alt kısmında gücü sağlayan iki gondol ve bir su soğutma sistemi vardı. Bu sistemler de zeplinin motorlarını serin tutarak verimli çalışmasını sağlıyordu.
Ancak aerodinamik açıdan tasarım ülkü değildi.
Çünkü zeplinin hareketi, yüklerin tesiriyle denetim ediliyordu ve bu da aracın hareket kabiliyetini sonlandırıyordu. Doğal zeplinlerin kullanılmama nedeni yavaş ve hantal olmaları da değildi. Bir felâket buna sebep olacaktı: Hindenburg.
Hindenburg, en büyük sert zeplin unvanını taşıyan ve herkesi kendine hayran bırakan bir modeldi. Birinci hava yolu şirketinin son yolcu uçağıydı Hindenburg. Almanya ve ABD ortasında gidip gelen zeplin, Kuzey Atlantik’i bile geçecek kadar güçlüydü.
Binlerce uçuş gerçekleştirerek yolcu taşımıştı.
Her şey meselesiz ilerlerken zeplini tarih sahnesinden büsbütün çıkaracak senaryo yaşandı: 6 Mayıs 1937’de Hindernburg, içindeki 97 yolcu ile büsbütün yok oldu. Zeplin, yaklaşık 198.218 metreküp hidrojenle doluydu. Araştırmalar, felâketin, sızan hidrojeni ateşleyen elektrostatik boşalmadan kaynaklı olduğunu gösteriyor.
Hidrojen gazı gemiye sızmış ve bir dakika içinde her şey tuzla buz olmuştu. Aslında zeplin, hiçbir unsurla yansımaya girmeyen zararsız helyumla kullanılmak üzere tasarlanmıştı. Fakat Amerika’nın Almanya’ya ihracat kısıtlaması, helyuma erişimi de kısıtlamıştı. Münasebetiyle Hindenburg, yanıcı hidrojenle doldurulmuştu.
Üstelik büyük bir felâket olarak anılan bu olay, zeplinlerle yaşanan tek ölümcül felâket değildi. İşte böylelikle bir periyodun buluşuna tam manasıyla kucak açamadan elveda dedik.
İlginizi çekebilir:
