Antarktika’da Beliren, İsviçre Büyüklüğündeki Deliğin Aslı Astarı Ne? (Sıradan Bir Buzul Erimesi Değil!)
Antarktika’da ortaya çıkan devasa delik, bilim insanlarını hayrete düşürmesinin yanı sıra nasıl oluştuğu tartışma konusu olmuştu. İsviçre büyüklüğündeki delik, belirli ki inanılmaz bir tabiat olayının eseriydi.
Bundan 8 sene önce; Antarktika Kıtası’nın içine sokulan, Güney Okyanusu’nun bir kesimi olan Weddell Denizi’nde ansızın ortaya bir delik çıktı.
Bilim insanlarını şaşırtan bu devasa delik, o kadar büyüktü ki; İsviçre kadardı. Gelin, bu deliğin aslı astarı neymiş öğrenelim.
2016 yılında Weddell Denizi’nde bir polynya (buzulların ortasında beliren açık su alanı) oluştu.
İklim araştırmacıları ve okyanus bilimcilerinin dikkatini çeken bu polynya, normalde kalın bir buz katmanıyla kaplı olan bir alanda ortaya çıkmıştı ve 1970’li yıllardan sonra birinci defa bu büyüklükte bir polynya ile karşılaşılmıştı.
Aslında polynyalar, kıyı bölgelerde oluşarak biyolojik çeşitlilik için hayat alanı sağlar fakat Weddell Denizi’ndeki; kıyıdan uzakta, açık okyanusta görülmüştü. Bu yüzden de ekstra ilgi çekmişti.
Weddell Denizi’ndeki polynyanın ortaya çıkışıyla ilgili birkaç varsayım var.
Bu polynyanın ortaya çıktığı bölgede büyük bir denizaltı dağı bulunuyor. Maud Rise isimli bu dağ, okyanusun akıntısıyla bir ortaya gelerek dikey karışım yaratıyor ve derinden yüzeye yanlışsız sıcak, tuzlu bir su oluşuyor. Akıntının 2015-2018 yılları ortasında daha güçlü olduğu biliniyor. Bu sebeple sıcak ve tuzlu su, deniz buzunu eriterek polynyanın oluşumunu tetiklemiş olabilir.
Diğer bir tetikleyici ise rüzgâr olabilir. Güçlü siklonik rüzgârlar, deniz yüzeyinde karışımı artırarak derinlerdeki sıcak suyun yüzeye ulaşmasını sağlayabiliyor. Bilhassa Weddell Denizi’ndeki rüzgârın tesiri, polynyanın boyutunun ve müddetinin belirleyici ögelerinden biri.
Son iddia ise termohalin sirkülasyon. Okyanustaki sıcak ve tuzlu suyun yüzeye taşınmasına sebep olan termohalin sirkülasyon, sıcaklık ve tuzluluk farkları sebebiyle okyanus katmanlarının yer değiştirmesinin önünü açıyor. Az evvel bahsettiğimiz üzere derindeki sıcak suyun yüzeye çıkmasıyla deniz buzu eriyerek polynyayı oluşturabiliyor.
