Önlenemez düşüşün anatomisi
Ubisoft büyük bir firma. 20 bine varan çalışan sayısı ile her sene birden fazla AAA oyunu birçok platforma birebir anda çıkartmak büyük bir iş. Guillemot [Gimö] kardeşler tarafından 38 sene evvel kurulan Fransız firmasının yıllar boyunca bu biçimde devam etmesi aslında bir istikrar belirtisi. Lakin firmanın son birkaç yıldır geriye hakikat saydığı da ortada. O denli ki şirketin payları son 10 yılın en berbatına geriledi. Bilhassa son 12 ayda yaşanan %50’lik paha kaybı artık hissedarları da kırmızı alarma sokmuş durumda.
Perşembenin gelişi çarşambadan belirlidir derler ya hani, bu çöküşün sanrıları da muhakkak bir müddettir ortadaydı aslında. Gelin bu sanrılara alt başlıklar halinde bakalım ve 38 yıllık devin neden bu hale geldiğini anlamaya çalışalım.
“Bekleneni Karşılayamadı”
Ubisoft’un bu meşhur açıklaması aslında ortaya çıkardığı eserlerinin makûs olduğunu imâ etmiyor. Her halka açık şirket üzere Ubisoft da onların tabiriyle bir “proje” tasarlarken bir kâr maksadı koyup bunu pay sahipleriyle paylaşıyor. Ortaya çıkan sonuç istenenin altında kalınca da firma bu projeyi “başarısız” olarak etiketleyip kendi içlerinde düzenledikleri “Nerede kusur yaptık” toplantısı sonrası o defteri kapatıyor. Elbette bu toplantı notları ortasında birtakım oyunlar için “vasat kalite” üzere çıkarımlar yapılmıştır ancak Prince of Persia The Lost Crown, Mario + Rabbids Sparks Of Hope üzere çoğunluk tarafından övgüyle bahsedilen oyunlar için durum o denli değil. Ubisoft her çıkarımı paylaşmasa da mesela Mario + Rabbids için “Yeni Nintendo Switch’i beklemeliydik” demişti.
Son 5 yılın pay grafiği
İşler asıl burada ilginçleşmeye başlıyor. Bu kadar çok “bekleneni karşılayamayan” oyun sonrası firmanın ısrarla tıpkı oyunları yapması artık oyuncular ortasında da şirketin isminin 9’a çıkmasına sebebiyet verdi. Son vakitlerden örnek verirsek Avatar: Frontiers of Pandora, Far Cry 6, artık etiket olmuş “Ubisoft formülüne” (30+ saatlik, birbirinin birebiri yan vazifelere sahip açık dünya oyunları) sahipler ve firma içinde başarısız projeler olarak yer ettiler. Oğuz’un incelemesinde “Star Wars hayranları için çok hoş ayrıntılar barındırıyor” dediği, içinde farklı bir şeylerin denendiği, koskoca Star Wars markasını taşıyan oyun bile beklenenin altında kaldıysa şirket ismini pek de kolay paka çıkaramayacak demektir.
Geliştirme Sürecinden Çıkamayan Oyunlar
Yukarıda bahsettiğim oyunlar en az 4-5 sene üzere bir müddette geliştiriliyor ve oyunda yer alacak her bir karar için sayısız toplantı düzenleniyor. Lakin sonuçta iş hissedarların gözünü boyamaya dönüyor ve firma zati herkesin bildiği marka isimlerini ve esasen herkesin bildiği oynanış dinamiklerini kullanarak “aynısının laciverti” bir oyun ile karşımıza çıkıyor. Zira hissedarlar, oyun geliştirme maliyetlerinin bu kadar yükseldiği bir devirde mümkün olduğunca az risk alma eğilimindeler ve muhakkak ki Ubisoft’un başındaki insanların gözlerini korkutmayı başarmışlar.
Geliştirme aşasında olan oyunlar
Ancak bu uzun geliştirme sürecinin ortasında ya da sonlara gerçek, zira AAA bir oyunun nasıl bir şey olacağı geliştirmenin ilerleyen evrelerinde anlaşılır, birebir Ubisoft formülüne maruz kalmış oyunun eğlenceli olmadığı anlaşılır ve ortaya İngilizcede “development hell” denilen, bir türlü piyasaya çıkamamış, geliştirme sürecinde takılmış kalmış prematüre şeyler çıkar. Bir yıllık ertelemenin bile on milyon euro’ları bulan maliyeti düşünüldüğünde projenin başarısız olması olası hale gelir.
İşte Ubisoft’ta bu oyunlardan o kadar çok var ki yalnızca birkaç adedinin ismini anmak gerekirse; 5 yıl geliştirilen ve ücretsiz olarak çıkması planlanan The Division Heartland iptal edildi, Assassin’s Creed IV: Black Flag’deki korsan çatışmaları çok beğenildiği için farklı bir oyun olmaya hak kazanan Skull & Bones tam 11 yıllık geliştirmeden sonra gün yüzü görebildi, paylaşılan birinci görüntüler sonrası olumsuz yorum yağmuruna tutulan Prince of Persia: The Sands of Time Remake’in imaline tekrar başlandı (Kelime oyunu yoktur), tarihin en uzun müddettir geliştirilen oyunu Beyond Good and Evil 2’nin ne vakit çıkacağı hala bilinmeyen.
Trend Neyse Ondan Üretelim
İnternet sayesinde insanların her haberi süratlice görebilmesi, yeni bir trend ortaya çıktığında çabucak bir yer kapma savaşını beraberinde getirdi. Haliyle bu trendler hak ettiklerinden daha fazla ilgi ve beraberinde yatırım getiriyor. Fakat en büyük örnek olan NFT üzere yenilikler yükselişi kadar süratli bir müddette düşebiliyor. Fakat bu yükselişi sırasında çoktan yeni projelerini duyurmuş olan Ubisoft için pek bir mahzur değil zira inanmayacaksınız lakin şirket 23 Ekim’de birinci blockchain oyunları Champions Tactics’i çıkartacak.
Ubisoft Düsseldorf ofisi
Şirketin bu trend sevdasını battle-royale, hero shooter üzere oyunlarda çok daha bariz bir biçimde gözlemleyebilirsiniz. Yeni bir Rainbow Six: Siege altın hazinesi için Hyper Scape’ten tutun, Roller Champions, xDefiant, BattleCore Arena, Rainbow Six Extraction’a kadar kaç online oyunlar piyasaya çıktı ve çok kısa bir müddette hafızalardan silindi. Ghost Recon Frontline üzere uzun müddet geliştirilip iptal edilmiş oyunları da eklersek toplam maliyet azımsanmayacak düzeylere gelir.
Şirket İçi Huzursuzluklar
Tüm bu başarısız oyunlar ile bir arada şirket içerisinde de tatsız haberler aldık. Çalışanları olumsuz bir geribildirim vermeye müsaade etmeyen, onları mecburen optimistik bir hal takınmaya iten toksik kültür, dikey hiyerarşi sonucu geliştiricilerin ortaya çıkardıkları yapıtlarına rastgele bir yenilik/değişikliklik yapamaması, ve içlerinden en berbatı cinsel istismar tezleri.
Bu savların bilhassa son birkaç sene gözle görülür bir artış yaşanması aslında idarenin denetimi uygunca kaybettiğini gösteriyor. Her ne kadar şirket bu ortamı değiştirmek için çabaladığını lisana getirse de idarenin, yapının değişmediği bir ortamda bu durum ne kadar süratli düzelir muamma.
Ayrıca eklemek gerekir ki şirket son vakitlerde yüzlerce çalışanını işten çıkardı. 20 bin kişilik bir yerde, başka firmaların da zalimce işten çıkarım yaptığı bir ortamda bu sayı göze batmasa da bu haberlerin varlığı bile geliştiricilerin huzurunun kaçmasına ve münasebetiyle mutsuz ve daha makus bir çıktı ortaya çıkaracağının göstergesi. Bir vakitler geliştiriciler ortasında başka firmalara nazaran “daha stabil” bir ortamın olduğu dillendirilen Ubisoft’un artık bu türlü bir yer olmadığını farz etmek yanlış olmaz herhalde.
Bundan Sonra Ne Olacak
Bu önlenemez düşüşün kırılma noktasına gelindiğinin Ubisoft da farkında. Yakın vakitte yapılan “Detaylıca araştırıyoruz” açıklamasından sonra gelen haberde Guillemot ailesi ve Tencent’in şirketi satın alma üzere bir fikri olduğu ortaya çıktı. Bütün bu olayların ana sebebi Guillemot soyadı iken üstüne düzgünce kelam sahibi olacak olması fikri kulağa hiç iyi gelmiyor açıkçası. Alışılmış şu anda hiçbir şey net değil, farklı bir yol da izlenebilir.
Ancak oyunlar tarafında birinci değişim rüzgarını gördük. Assassin’s Creed: Shadows 14 Şubat 2025’e ertelendi, Season Pass modeli ortadan kalktı ve oyun nihayet birinci günde Steam’de de yerini alacak. Her ne kadar küçük olsa da uzun vadede yansıması umarım daha da hoş olur ve özlediğimiz, yeni fikirleri ortaya atmaktan çekinmeyen Ubisoft’u tekrar görürüz.
