Kışın İçimizi Sıcacık Yapan, Severek Tükettiğimiz “Salep” Avrupa’da Neden Yasak? (Türkiye’de Bile Cezası Var)
Kış deyince aklımıza gelenlerden biri olan salep, Anadolu ve etrafında yetişen bir orkide çeşidi. Bu hoş bitkinin toz hâline gelmesi ise mutfağımızda eşsiz bir lezzetin oluştururken birçok ülkede yasaklanmış durumda. Pekala neden?
Tarihimizde de değerli bir yeri olan salep, saray mutfağının da vazgeçilmeziydi. Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde bile Anadolu’da yetişen binlerce salep tohumunu görmek mümkün.
Öyleyse bu sağlıklı ve lezzetli bitki, neden birçok Avrupa ülkesinde yasaklanmış durumda?
Nemli ve serin iklimi seven salep, Türkiye, İran, Yunanistan ve kimi Avrupa ülkelerinde yetişiyor.
Salep bitkisi, Anadolu’nun güçlü doğal kaynaklarından biri olarak tıbbi alanda uzun bir geçmişe sahip. Bu bitki, yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti’nin saray mutfağında yer aldığı üzere Hipokrat’tan İbn-i Sina’ya kadar birçok tıp âlimi tarafından da kuvvet verici özelliğiyle kullanıldı.
Ancak salep bitkisinin üretimi, güçlü bir süreçten geçiyor; yumrularının oluşması ve hasadı yıllar alıyor, hasebiyle tabiattan toplanması da yasak hâle geldi. Bu muhafaza önlemleri çoklukla CITES (Nesli Tehlike Altındaki Tiplerin Ticaretine Ait Sözleşme) kapsamında yapılır. CITES, 183 ülke tarafından imzalanmış bir memleketler arası muahededir ve salep orkidesi de bu muahedede yer alıyor.
2023 itibariyle salep bitkisini koparma cezası yaklaşık 244.315 TL’ye kadar çıkabiliyor.
Bitkinin çok denetimsiz toplanması sonucu doğal habitatlarının ziyan görmesi nedeniyle tıp, tehlike altında. Bu da, salep bitkisinin Türkiye, İran, Yunanistan üzere ülkeler dışında yasaklanması manasına geliyor.
Ekonomi ve turizm açısından getirisi yüksek olan salep, ülkemizde kış aylarının vazgeçilmezi olarak öne çıkıyor. Birçok alanda kullanılan ve epeyce sağlıklı bir bitki olan salep üretimi, ülkemizde bile hudut ve müsaade dahilinde gerçekleşiyor.
Bu da kısaca, bitkinin varlığını sürdürmesine imkan tanıyan değerli bir yasak.
