Gökdelen İnşaatlarının Arttığını Gördüğünüzde Alarm Zillerinizin Çalmasını İşaret Eden Ekonomik Gösterge: Gökdelen Etkisi!

Bir ülkede gökdelen sayısının artması ile o ülkenin ekonomik bir krizin eşiğine gelmesi ortasında bir alaka olabilir mi dersiniz? “Ne alaka?” diyorsanız sizleri bu içeriğe alalım. Zira bu içerikte, bu etkiyi açıklayan bir ekonomik gösterge olan gökdelen tesirinden bahsedeceğiz.

Normal kaidelerde bir ülkede gittikçe daha çok gökdelen inşa edilmeye başlandıysa o ülkenin iktisadının uyguna gittiğini düşünürüz değil mi?

İngiliz ekonomist Andrew Lawrence’a nazaran durum pek de o denli değil. Onun gökdelen etkisi ismini verdiği bu ekonomik gösterge aslında bu mevzuyu çok daha farklı bir perspektiften ele alıyor.

Gökdelen tesiri teorisi Lawrance tarafından 1999 yılında ortaya atılıyor.

Lawrence, gökdelen tesiri teorisi kapsamında, dünyada inşa edilen en yüksek binaların ekonomik krizlerin çabucak öncesinde yapıldığını belirtiyor.

Lawrence’ın müşahedelerine nazaran, bu devasa gökdelenlerin büyük çoğunluğu çoklukla iktisadın yükseldiği ekonomik patlama periyotlarının sonunda ortaya çıkıyor.

Dolayısıyla, teoriye göre bu durum ekonominin tepeye ulaştığını gösteriyor.

Lawrance’a nazaran iktisadın büyümesi, büyük projelere daha fazla fon ayrılmasına sebep oluyor lakin bu periyot çoklukla iktisadın yavaşlamasıyla sonuçlanıyor.

Örneğin, Empire State Binası’nın çabucak akabinde tesirini daha da hissettirmeye başlayan Büyük Buhran, gökdelen tesiri teorisinin en temel örneklerinden biri olarak gösteriliyor.

Ya da 1972 yılında dünyanın en yüksek binası unvanını alarak tamamlanan One World Trade Center’ın akabinde yaşanan 1973 petrol krizinin Amerika iktisadını uzun bir sakinlik periyoduna götürmesi de bir başka örnek olarak karşımıza çıkıyor.

Son olarak, 1997’de Malezya’da tamamlanan Petronas Kuleleri’nin 1998 Asya finansal kriziyle birebir periyoda denk gelmesi de gökdelen tesiri kapsamında ele alınan bir öteki örnek.

Özetle, gökdelen tesiri gökdelen projelerinin ekonomik patlamaların sonuna işaret ettiğini, zira bu stil projelerin lakin ekonomik bolluk devirlerinde mümkün olabildiğini savunuyor.

Lawrance’a nazaran bir ülke, en yüksek binasını inşa ettiğinde bunun bolluk devrinin sonuna yaklaşıldığını ve ekonomik bir sakinliğin kapıda olduğunu gösterdiğini söz ediyor.

Tabii literatürde bu teoriye gelen birtakım tenkitler de yer alıyor. Ekonomistlerin bir kısmı, gökdelenlerin yüksekliğinin direkt bir ekonomik kriz göstergesi olmadığını, daha çok ekonomik büyümenin bir sonucu olduğunu savunuyor.

Kesinliği tartışılsa da gökdelen tesiri, iktisadın nasıl büyüyüp daraldığını manaya konusunda ilginç bir bakış açısı sunuyor.