Derinliklere yol alalım…
Temalı oyunlar serimizde bu sefer de denizaltı temalı oyunlara yer verelim dedik, karşınıza bu kümedeki oyunlardan bir listeyle çıkıyoruz. Lakin listemize geçmeden evvel yeniden gereksiz bilgiler ansiklopedimden bir şeyler paylaşayım müsaadenizle.
Denizaltı denildiğinde birçok kişinin aklına Jules Verne tarafından kaleme alınan ve birinci olarak 1870 yılında okuyucuyla buluşan Denizler Altında 20.000 Fersah kitabı geliyor olsa gerek -ki başlıkta da ona yer vermemiz şaşırtmamıştır herhalde.
Madem girişi bu türlü yaptık, buradan devam edelim. Kitabın özgününde geçen “League” bir vakitler Avrupa ve Latin Amerika’da yaygın olarak kullanılan bir uzunluk ölçüsü. Kimi kaynaklara nazaran bir Antik Kelt ölçüm ünitesidir. Kökeninin Galya ligi (leuga Gallica yahut leuca Callica) olduğu da söylenir. Roma İmparatorluğu tarafından da uyarlanıp “leuga” ismiyle kullanılmış ve böylelikle Avrupa’da yaygın bir hale gelmiştir.
Bu ölçü ünitesinde temel alınan şeyin “1 insanın 1 saatte kat edebileceği mesafe” olduğu söylenmektedir. Farklı “lig (league)” kıymetleri kelam konusu. Bazıları 4.000 metreyi temel alıyor, bazıları mil karşılığı olarak hesaplanıyor. Mesela 3 kara mili kabul edildiği örnekler var -ki bu durumda kabaca 4.83 kilometreye karşılık geliyor. Genel itibariyle 7.500 ila 15.000 fit (2,29 ila 4,57 km) aralığında değişen kullanımları mevcut.
Denizdeki karşılığına geldiğimizdeyse tekrar 3 deniz mili olarak kabul edildiğini görüyoruz, bu durumda da 5.556 metreye (5,56 km) tekabül ettiğini söylemek mümkün.
Kitabın Türkçe çevirisinde kullanılan “fersah” da aslında üç aşağı beş üst birebir uzunluk ünitesini söz ediyor. 12.000 adım yahut 1 saatlik yola denk geldiği kabul edilen bu ölçü ünitesinin denizcilikte kullanımı tekrar 3 deniz mili (5.556 m) biçiminde çıkıyor karşımıza.
Jules Verne’in bu kitabına ilham kaynağı olan bir Fransız denizaltısı bulunuyor; 1867 yılında Paris Fuarı’nda bir modelini gördüğü Plongeur. Fransızca’da “dalgıç” manasına gelen Plongeur ismi verilen ve 1863’te denize indirilen bu denizaltı, tarihte insan gücüyle değil de mekanize güçle hareket eden birinci denizaltı unvanına sahip. Her ne kadar denizaltı tarihinde yeri olsa da o denli çok da derinlere dalan bir gemi değil bu, dalabildiği azami derinlik 10 metre. Yeniden de bu onu teknik olarak bir denizaltı yapıyor, o denli değil mi?
Bir denizaltı geliştirilmesi fikri çok daha evvelce akıllara geliyor, hatta kolay birtakım örnekler geliştirilip kullanılıyor. Lakin tam manasıyla kullanılmaya 18. Yüzyılın sonlarında, hatta 19. Yüzyılın birinci yarısında başlandığını söylemek mümkün. Evet, denizaltıların ön plana çıktığı devir ne yazık ki Dünya Savaşları.
Birçok kişi için denizaltı denildiğinde birinci akla gelen “U-Bot”lardır herhalde. “U-Boot”, Almanca’da denizaltı sözünün karşılığı olan “Unterseeboot” sözünden türetilen bir isim. Bu denizaltılar, 2. Dünya Savaşı’nda müttefiklerin endişeli düşü haline gelmişti. Hatta Churchill, bu denizaltılar hakkında hatıratında şöyle yazmıştı: ”Savaş boyunca beni sahiden korkutan tek şey U-bot tehlikesiydi”.
Bu kaygı hiç de yersiz değildi. 2. Dünya Savaşı’nda Alman donanması “Kriegsmarine”, denizaltılar ile müttefik kuvvetlere çok önemli darbeler vurmuştu. Bilhassa denizaltı filosu kumandanı Karl Donitz’in kurt kapanı taktiğiyle savaşın birinci yıllarında Atlantik’teki ikmal sınırlarını gaye alan hücumlar gerçekleştiriyor, ABD’den Avrupa’ya sağlanan takviyesi zayıflatıyor ve böylelikle savaşta avantajı ele geçirmeyi başarıyorlardı. Ancak sonrasında o büyük belaya kapılıp “devasa savaş gemileri” inşa etmeye yöneliyorlar ve denizaltı filosu art plana itilmiş oluyordu. Bu da savaşın gidişatını bilakis çeviren, kritik dönüm noktalarından birisi olarak kıymetlendirilebilir. Elbette yalnızca Almanların denizaltı filosunu geri plana itmesi değil birebir vakitte müttefik kuvvetlerin sağladıkları teknolojik gelişim ve geliştirdikleri yeni stratejiler de tesirli bu tabloda.
Denizaltılar yalnızca düşman kuvvetler için değil birebir vakitte içlerindeki işçi için de pek tehlikeli olabiliyorlar. Vurulan yahut kaza geçiren bir denizaltıdan kurtulmak neredeyse imkansıza yakın bir durum. Yakın tarihlerden bir örnek olarak Rusya’nın nükleer denizaltılarından K-141 Kursk geliyor aklımıza.
Kursk mürettebatının başına gelenler sahiden de çok acı. 12 Ağustos 2000’de bir tatbikat gerçekleştiriliyor. Bir dizi torpido atışı yapan Kursk’ta bu atışların akabinde birtakım patlamalar meydana geliyor. Sonrasında da Barents Denizi’nin tabanına hakikat batıyor ve yaklaşık 118 metrede deniz tabanına oturuyor. Rusya başlangıçta ABD’yi suçluyor, bölgedeki bir NATO denizaltısının Kursk’a çarpmış olabileceğini ileri sürüyorlar. Ama sonrasında yapılan incelemeler sonucunda torpido ateşleme sistemleriyle ilgili bir sorun nedeniyle öbür torpidoların da patladığı ve denizaltının battığı anlaşılıyor.
Olayı daha trajik hale getiren ise, kurtarma çalışmaları. Farklı ülkelerin de katkı sunduğu kurtarma çalışmaları bir sonuç vermemiş ve Kursk’un mürettebatının tamamı ölmüştü. Her ne kadar Rus tarafı, mürettebatın kazadan sonraki birinci birkaç dakika içinde öldüğünü ileri sürmüşse de kurtarma takımlarınca ulaşılan kimi ayrıntılar denizaltının kaptanı da dahil olmak üzere 20’nin üzerinde mürettebatın patlamalardan saatler, hatta günler sonra bile hayatta olduğunu, lakin kurtarılamadıklarını düşündürmüştü. Sonuç olarak, yakın tarihin en büyük denizaltı kazalarından birisi olarak kayıtlara geçmiştir bu kaza.
Çok daha aktüel bir örnek de var olağan, geçtiğimiz yıl gerçekleşen trajik bir denizaltı kazası. Titanic enkazına yapılan turistik seyahatte OceanGate’in Titan denizaltısı bir içe patlama sonucunda kesimlere ayrıldı ve ne yazık ki 5 yolcunun tamamı hayatlarını kaybetti.
Her ne kadar bunun üzere kazalar insanları üzüyor ve yürek kırıyorsa da sivil denizaltıların askeri denizaltılar kadar, hatta onlardan daha fazla gelişmesi dünyamız için büyük kıymet arz ediyor. Halihazırda okyanusların çok kısıtlı bir kısmını (kabaca %5’ini) keşfedebilmiş durumdayız ve çok daha fazlası bizleri bekliyor. Bunu yapabilmenin yolu da sivil denizaltı teknolojilerinin gelişmesinden geçiyor doğal olarak.
Bunun için verilebilecek hoş örneklerden birisi mevcut bilgiler ışığında Dünya’nın en derin noktası olarak bedellendirilen Mariana Çukuru’nun keşfi olsa gerek. En derin noktası 10.994 metre olan bu çukura birinci kez 1960 yılında inilebilmiştir. İsviçreli bilim insanı Jacques Piccard ile Amerika Birleşik Devletleri Donanması’ndan Teğmen Donald Walsh, kendi tasarladıkları Trieste Batiskapı ile Mariana Çukuru’nun tabanına inen birinci beşerler olmayı başarmışlardır.
Bu bahiste yazılabileceklerin sonu gelmez fakat artık oyunlara geçelim, o denli değil mi?
Cold Waters
Microprose’un klasik denizaltı oyunu Red Storm Rising’ten ilham alan bir oyun Cold Waters (O oyun da tıpkı isimli Tom Clancy romanından uyarlanmıştı zaten). Bir nükleer denizaltıyı yönettiğiniz oyunda Soğuk Savaş ısınmış, 3. Dünya Savaşı başlamış durumda. Siz de bu savaşın denizlerdeki temsilcilerinden birisiniz. Onlarca gemi ve denizaltının modellendiği, deniz savaşlarını başarılı bir biçimde yansıtan, bilhassa de sonar sisteminin işleyişinin çok beğenildiği bir oyun olduğunu söylemek mümkün.
Silent Hunter III
Ubisoft’un denizaltı oyunları serisi Silent Hunter, bir devirler epeyce popülerdi. Serinin daha aktüel üyeleri Silent Hunter: Wolves of the Pacific yahut Silent Hunter 5: Battle of the Atlantic de belirtilebilirdi. Ancak bilhassa Silent Hunter 5 beklentileri çok da karşılayamamıştı. Buna rağmen Silent Hunter III, gelmiş geçmiş en güzel denizaltı simülasyonlarından birisi olarak kabul edilir. Hasebiyle listede ona yer vermenin uygun olacağını düşündüm.
Listedeki en eski oyun olabilir. Haliyle grafikleri bugün için zayıf kalıyor, ancak çıktığı periyotta bu tarafıyla de etkilemişti oyun severleri. Oynanış kısmındaysa söylenecek bir şey yok. Uzun yıllar boyunca oynanmaya devam etti. Bunu sağlayan kıymetli ayrıntılarından birisi de modlarla desteklenmesiydi. Sonuç olarak eski de olsa listenin en başarılı üyelerinden birisi olduğunu söylemek mümkün. Denizaltı temalı oyunları sıralayıp da Silent Hunter III’ten bahsetmemek olmazdı herhalde.
Subnautica
Çok beğenilen oyunlardan birisi Subnautica. Okyanuslarla kaplı bir gezegene düşüyor ve bu derinlikleri keşfe çıkıyorsunuz. Bir yandan hayatta kalabilmek için su ve yemek üzere gereksinimlerinizi gidermeniz lazım, bir yandan da etrafınızı keşfedip donanımlar geliştirmeniz gerekiyor. Kaynaklar topluyor, deniz tabanında üsler kuruyor, bir yandan da kendi denizaltınızı geliştiriyorsunuz. Keşif ve ilerleme hissini başarılı bir biçimde yaşattığını söylemek mümkün. Bu da devam oyununu merakla beklenen oyunlar ortasına yazdırıyor haliyle.
Song of the Deep
Denizin derinliklerini keşfe çıktığımız bir öbür oyun. Geliştiricilerinin “metroidvania tarzı bir aksiyon-macera oyunu” olarak tanımladığı Song of the Deep’te, kayıp babasını arayan bir kızın bu seyahatine eşlik ediyoruz. Merryn, balık avına giden babasının geri dönüşünü bekleyip duruyor lakin babası bir türlü geri gelmiyor. Daldığı hayalde babasının su altında mahsur kaldığını görünce onu kurtarmak için denize açılmaya, denizin derinliklerine dalmaya karar veriyor. Bunun için de eline ne geçirirse kullanıp kendisine küçük bir denizaltı inşa ediyor. Bundan sonrası arkadaşlar edineceği, kayıp uygarlıkları keşfedeceği, o ufak denizaltıyı geliştirip daha derinlere dalacağı bir seyahat.
Barotrauma
Listenin farklı oyunlarından birisi Barotrauma. FTL: Faster Than Light, Rimworld, Dwarf Fortress ve Space Station 13 üzere oyunlardan ilham alınarak geliştirilmiş bir oyun. Uzayda geçen bir “hayatta kalma-korku ve RYO”, birebir vakitte da bir denizaltı simülatörü. “Nasıl oluyor o o denli?” diye merak ediyor olabilir şimdi oynamamış olanlar. Bu karışımdan ortaya farklı ve hoş bir oyun çıkabiliyormuş, Barotrauma ile bunu görmüş olduk.
UBOAT
Denizaltı denildiğinde akla Almanların meşhur denizaltıları U-Boat’ların gelmemesi çok da mümkün değildir herhalde. Bir müddet erken erişimde kaldıktan sonra geçtiğimiz ayın başında tam sürüme geçiş yapan UBOAT da isminden anlaşılabileceği üzere bizleri 2. Dünya Savaşı’nda bu Alman denizaltılarından birisinin başına geçiriyor.
Mürettebat idaresinin ön planda olduğu bir oyun bu. Mürettebatının karnını tok, sırtını pek tutman lazım. Yoksa en sıradan çatışmalar bile çok kuvvetli bir gayret haline gelebilir. Bu tarafıyla öteki örneklerden ayrılmaya çalışan bir oyun olduğunu söylemek mümkün.
Destroyer: The U-Boat Hunter
Bu listenin temelinde denizaltıları husus alan bir liste olduğunun farkındayım ancak bir de olaya karşı cepheden bakalım istedim. Bu sefer U-Botlarla okyanuslarda terör estiren tarafta değil de o denizaltıları avlayan taraftayız. 2. Dünya Savaşı’nda Atlantik Okyanusu’ndaki çatışmalarda Fletcher sınıfı bir muhrip (destroyer) yönetiyoruz ve Alman denizaltılarını okyanusun derinliklerine göndermeye çalışıyoruz.
Alman denizaltı filosu kumandanı Karl Donitz’in kurt kapanı taktiğine karşı koymak epey güçlü bir gayret. Bu çabayı başarılı bir biçimde yansıtan bir oyun olmuş Destroyer: The U-Boat Hunter. 2. Dünya Savaşı’nda bir muhrip direktörün nasıl bir şey olduğunu aslına sadık bir biçimde sunmaya çalışıyor. Son yıllarda bu cinsten çıkan hoş oyunlardan birisi olduğunu söylemek mümkün.
Verne: The Shape of Fantasy
Madem bu listemize ismini verirken Jules Verne’den esinlendik, kapanışı da onun yarattığı dünyadan ilham alan bir oyunla yapalım o vakit. Buraya oyunun tanıtım metnini olduğu üzere koyayım ve sizleri de bu maceraya davet etmiş olayım:
“Yıl 1888. Acımasız “Ulus”a karşı savaş doruğa ulaşır ve paralel Hemera ülkesini büsbütün yok olmanın eşiğine getirir. Jules Verne ve Kaptan Nemo, dünyalarını kurtarmak için son deva olarak meşhur denizaltı Nautilus ile efsanevi Atlantis kentini aramaya koyulurlar”
Nasıl, gereğince ilgi cazibeli görünüyor mu? Cins itibariyle de hususuyla da görsel üslubuyla da listenin geri kalanlarından ayrılan bir oyun olduğunu söylemek mümkün. Fırsat bulursanız bir talih verilebilir.
Tahmin edilebileceği üzere tekrar dışarıda bırakmak durumunda kaldığımız birçok oyun oldu. Eski örneklere gidecek olursak, Tom Clancy’nin birebir isimli romanından uyarlanan ve 1988 yılında çıkan Red Storm Rising’i kesinlikle anmak gerekir. Microprose bu oyundan 3 sene evvel de Sid Meier tarafından geliştirilmiş Silent Service’i oyun severlerle buluşturmuştu. Devam oyunu Silent Service 2 de 1990’da çıkmıştı. Bu oyunları çeşidin klasikleri ortasında saymak mümkün.
Jules Verne’den esinlenen bir öbür oyun da Diluvion: Resubmerged idi, ama çok da başarılı olamadı. Benzeri formda Kursk kazasını husus edinen bir oyun da bulunuyor, ismini da bu denizaltıdan alan KURSK. Ne yazık ki o da beklentileri karşılamaktan uzaktı.
Eğer listenin konusu denizaltılar değil de deniz altı olsaydı hiç elbet birinci sıralara ismini yazdıracak bir oyun da var natürel, Dave the Diver 🙂 Mazeretle onu da anmadan geçmeyeyim istedim. Tahminen onu da diğer bir yazıda bir biçimde konuk ederiz. Bunu hak ettiğine kuşku yok.
Bugünlük de bizden bu kadar. Sizin de eklemek istediğiniz oyunlar varsa, yorumlarınızı bekleriz.
