Soulsvania nedir? Yenir mi içilir mi?
Bazı oyun cinslerinin doğal biçimde ortaya çıkıp, sonra da kendilerine atfedilen çeşit isminin organik biçimde kabul edilerek yayılmasına hastayım. Örneğin soulslike bu türlü bir gereksinimden ötürü ortaya çıkmıştı, From Software’in açtığı yoldan ilerleyen oyunları tek sözle tanım edebiliyorduk ve görenler de oyunun nasıl bir tecrübe sunduğunu anında akıllarında canlandırabiliyordu.
Sonra metroidvania ismi yaygınlaşmaya başladı. Hem Metroid, hem de Castlevania oyunlarının özelliklerini bünyesinde toplamış olan bu oyun tipi ismi bir müddet sonra kâfi gelmemeye başladı ve soulslike sözüyle füzyona girerek yeni bir çeşit isminin doğmasını sağladı. Dünyaya gelen bu minik bebeğin ismi soulsvania ve ben artık size “nedir bu soulsvania?” sorusunun karşılığını vermeye çalışacağım.
Bir oyunun Soulsvania kabul edilebilmesi için gereken özelliklere geçmeden evvel o oyunun Metroidvania kabul edilebilmesi için gereken özellikleri saymak lazım aslında. Birebir roguelike/roguelite kavramında olduğu üzere metroidvania’da da işler biraz karışmış durumda. Olur olmadık oyunlara metroidvania diyenleri görüyoruz (bu gözler Dead Cells’i en güzel 5 metroidvania listesine koyan siteler bile gördü cık cık cık, küfür gibi)
Bir oyunu Metroidvania sayabilmek için bence 4 özelliği taşıyor olması lazım.
- Platform özellikleri olmalı zira metroidvania aslında hem platform hem de aksiyon/macera tiplerinin bir alt tipi.
- Oyunun dünyası bir çok farklı bölgeden oluşmalı ve bu bölgeler birbirine bağlı olmalı. Buna interconnected world deniyor.
- Oyun dümdüz lineer olmamalı, haritada ilerlemek için farklı seçeneklere sahip olmalı ve yeteneklere bağlı pürüzlere takılmadığımız sürece istediğimiz üzere hareket edebilmeliyiz.
- Dördüncüsü de yeniden bir evvelki unsurda bahsettiğim üzere yetenek kazanma olmalı ve bu yetenekler sayesinde daha evvel erişemediğimiz kısımlara erişebilmeliyiz.
Oyunumuzda bu dört özellik varsa elimizde sevecen mi tatlı bir metroidvania var demektir. Sevin onu, gözünüz üzere bakın, suyunu yemeğini eksik etmeyin.
Şimdi bu formülün içine souls özütü katmamız gerek. Bir sefer souls oyunu dediğin sıkıntı olur, olmazsa olmaz özelliklerden biri bu olmalı. Platform kısımları güç olabilir, bosslar sıkıntı olabilir, karşılaştığımız düşmanlar güç olabilir, ölümcül tuzaklar olabilir, bu türlü iş mi olur diye isyan ettiren anlar olabilir, hangisi olursa olsun. Lakin o denli kalkıp tereyağından kıl çeker üzere oynanan bir oyunun tipine souls ön eki getirmek mümkün değil kabul edersiniz ki.
Souls çeşidinin en değerli özelliklerinden biri muğlak yahut kriptik öykü anlatımı bence. Gerek eşya isimleri ve açıklamaları, gerek oyun dünyasında bulduğumuz notlar bize derin bir öyküyle karşı karşıya olduğumuzu hissettirmeli. Hatta birtakım durumlarda fazla muğlaklıktan oyunun kıssasını anlamadığımız bile oluyor lakin o kadar kusur kadı kızında da olur 🙂
Bir soulsvania’da olması gereken öteki şey ise klasik soulslike oyunlarda gördüğümüz özelliklerden kimilerine yahut tümüne sahip olması. Örneğin stamina tabanlı dövüş sistemi bunlardan biri. Tecrübe puanı ile para ünitesinin birebir yahut emsal olması ve öldüğümüz vakit öldüğümüz noktaya tekrar dönemediğimiz takdirde bunun bir kısmını yahut tamamını kaybetme riski.
Boss savaşlarının belirli düzenler içermesi ve bosslarda başarılı olmak için bu tertipleri öğrenmeyi gerektirmesi (yani bu savaşların hoş biçimde sıkıntı olması).
Bu noktada bir de kendimden kriter koyacağım müsaadenizle. Soulsvania dediğin biraz da karanlık olacak, yeri geldiğinde hüzünlü, yeri geldiğinde yırtıcı. Bu kriteri kendi başımda sıralama yaparken tie-breaker olarak kullanıyorum birden fazla vakit.
İşte tüm bu özellikler bir ortaya geldiğinde ortaya tadına doyulmaz bir tıp olan soulsvania çıkıyor. Bu bilgiler ışığında artık oyunlardan bahsederken onları yanlışsız biçimde soulsvania olarak etiketleyebiliriz.
SOULSVANIA DENİNCE AKLA, ÇABUCAK ONUN İSMİ GELİR
Türün ne olduğunu anladığımıza nazaran sırada bu cinsin olmazsa olmaz oyunlarından bahsetmek var. Son yıllarda bilhassa de metroidvania çeşidi önemli bir yükselişte, bu ivmeye paralel olarak soulsvania oyunlarının sayısı da git gide artıyor. Elbette tipe şimdiye kadar uzak kalmış birinin tüm bu oyunları tek tek denemesini beklemek hayalcilik olur, o yüzden ben size creme de la creme isimlerden bahsedeceğim çabucak.
Blasphemous 2
“Eser abi lafı uzatma, bana tek bir oyun söyle, soulsvania denen zımbırtı ne menem bir şeymiş kendim anlayayım” diyorsanız çok ayıp ediyorsunuz. O kadar yazıyı boşuna mı yazıyoruz?! Neyse, ben yeniden de size “o” oyunu söyleyeyim. Aha da cümlenin başında da yazıyor aslında: Blasphemous 2.
Neden Blasphemous değil de Blasphemous 2 derseniz, birinci oyunda gördüğüm tek tük eksiklikleri gidermiş ve onun bile üstüne çıkmış bir oyun olduğu için derim. Esasen bu cümlemden birinci oyunun da ne kadar muhteşem bir oyun olduğu anlaşılmıştır 🙂
Blasphemous, yani Kafir, isminden da anlayacağınız üzere öyküsünün merkezine dini temaları koyuyor. Birinci oyunda Penitent One (Tövbekar) Mea Culpa ismindeki kılıcını kuşanmış ve Cystodia topraklarında bir nevi hacca çıkmıştı. İkinci oyunda ise yeni bir krallığa yanlışsız yola çıktık ve The Miracle (Mucize) ismindeki lanetin doğuşunu engellemeye çalıştık.
Bu dünya birbirinden çarpık karakterler ve bosslarla dolu bir dünya. Oyundaki toplanabilirlerin melek çocuklar ve kara çarşaflı (İspanya’nın Cadiz bölgesinde 16. yüzyılda klasik olan bir kıyafet bu, cobijada) bayanlar olduğunu söylemem bile bu dünyanın nasıl bir yer olduğunu tahminen özetler. Üstte saydığım soulsvania formülünü dayanılmaz biçimde yorumlayan, gerek zorluk, gerek platform mekanikleri, gerekse de silah tabanlı metroidvania ilerlemesi ile çeşide yeni bir bakış getiren bir oyun. Tüm bu çorbaya bir de her iki oyunun da inanılmaz müziklerini kattığımızda ortaya tadına doyulmaz bir eser çıkıyor. Bakın çok ciddiyim, birden fazla oyunda müzik yancıdır, sahneyi takviyeler. Blasphemous’larda ise farklı yerlerde ve farklı bosslarda çalan müzikler adeta bir başrol, oyunu bitirdikten tahminen de yıllar sonra bile aklınızın bir köşesinde çalmaya devam edecekler.
Death’s Gambit: Afterlife
Death’s Gambit esasen çok yeterli bir soulsvania’ydı, geliştiricisi White Rabbit Afterlife isminde ücretsiz bir DLC’yle oyunu daha bile yeterli bir noktaya taşımayı başardı.
Oyun soulsvania olmanın tüm ihtiyaçlarını karşılıyor: acayip sıkıntı ancak bir o kadar da metodik savaşları var, stamina aslında olmazsa olmazımız, topladığımız xp ile level atlayabiliyor ya da alışveriş yapabiliyoruz. Death’s Gambit’in en hoş özelliklerinden biri de çok net bir öykü anlatıyor olması, yani kıssayı anlayacağım diye tırnaklarınızı kemirmeye ve en ufak pikselin bile açıklamasını okumanıza gerek bırakmıyor. Boss’ları öldürdükten sonra kahraman versiyonlarıyla da kapışabiliyorsunuz ve oyundaki sınıflar ve bu sınıfların kullandığı silahlar (ve özel silah hareketleri) birbirinden büsbütün farklı tecrübeler sunuyor. Piksel grafikler ise şahane.
Bu oyunu överken sahiden de Afterlife DLC’sine bir parantez açmak lazım. Bugüne kadar bir soulsvania’da gördüğüm en büyük genişleme paketi bu. 22 yeni silah, 10 yeni bölge, büsbütün yenilenmiş bir harita sistemi, yeni sonlar, 6 yeni boss, neredeyse 100 yeni yetenek puanı, oyun başında sınıf ve silah seçimi vs derken oyunun içeriği akılalmaz bir noktaya evrildi.
Hollow Knight
Hollow Knight inanılmaz hoş bir oyun, en sevdiğim ve nitekim de en başarılı metroidvania örneklerinden biri. Üstteki örneklerle kıyaslayınca tahminen grafikleri ve karakterleri yüzünden biraz daha ‘sevimli’ kalıyor olabilir lakin aslında onun da son derece karanlık bir öyküsü var. Ve de muhtemelen tüm soulsvania oyunları ortasında en sıkı hayran kitlesine sahip isim de Hollow Knight olsa gerek.
Bonfire vazifesi gören benchleri, bir defa ölünce sahip olduğumuz para ünitesinin (geo) riske girmesi ve öldüğümüz yere dönemeden ölürsek hepsini kaybetmemiz, son derece kuvvetli platform kısımları, bilhassa oyunun ileriki kısımlarında önemli manada zorlaşan bosslar ve challengelar çeşidin en hoş örneklerinden kimilerini sergiliyor.
Zaten bu kadar yıldır bir devam oyununu heyecanla beklememiz boş yere değil. Hollow Knight gizemli kıssa anlatımını böceklerin dünyası Hallownest’in her köşesine yayan ve bu hikaye kırıntılarını toplamanın keyif olduğu bir oyun. Genel olarak tüm mekanikleri o kadar başarılı ki bu çeşitte diğer bir oyun oynadığınızda kendinizi emsal mekanikler ararken bulacağınıza garanti veriyorum.
Salt & Sanctuary
Salt & Sanctuary için her şeyi başlatan oyun desem palavra olmaz. Bu oyuna kadar ortada souls mantığına sahip 2D aksiyon RYO yoktu, hatta soulsvania kavramının temelleri de bu oyunla atıldı. Zati bu oyuna “2D Dark Souls” denmesinin sebebi de tam olarak buydu. Öykü anlatımının birçoklarını eşya ve yetenek açıklamalarına gizlemiş, mükemmel boss dizaynlarıyla karşımıza çıkmış, “iki sefer ölürsen ruhlarını kaybedersin” mekaniğini 2D stilize grafikler eşliğinde ve son derece güçlü bir oyunla sunmuştu.
Salt & Sanctuary’nin grafik şekli da epey kendine has ve o karanlık atmosferi çok düzgün yansıtıyor bence. Tek eksikliği bir haritasının olmaması. Nasıl yani dediğinizi duyar üzereyim, sonuçta metroidvania dediğimiz tıpta harita önemli. Salt & Sanctuary’de görünür bir harita olmamasına karşın haritayla ilgili tüm kıstaslar karşılanıyor aslında, yalnızca haritayı göremiyoruz, o kadar. Bunun da sebebi Salt & Sanctuary’nin vaktinde nitekim de 2D Dark Souls olmaya çalışması, sonuçta soulsborne oyunlarında da bakacağımız bir harita yok, tüm yolları ezberimizde tutuyoruz.
Grime
Grime büyük ihtimalle bu listedeki en kendine münhasır, en acayip oyunlardan biri. Yalnızca grafiksel manada değil, baş yerine bir kara delik taşımamızla da hayli orjinal olduğunu söyleyebilirim. Listedeki en hayvani zorluğa sahip oyunlardan biri olan Grime’ın başka orjinal yanları ortasında ise ‘parry’ yüklü savaşlar sırasında düşmanlarımızın yeteneklerini absorbe edebilmemiz, yaratık uzuvlarından oluşan silahlarımızın savaş sırasında mutasyon geçirebilmesi, çoğunlukla organik ve sürreal haritalarda ilerlememiz (dişlerin ortasında ilerlediğimiz bir kısım var mesela) üzere özellikleri sayabilirim. Ha unutmadan, kimi boss dizaynları bugüne kadar gördüklerim ortasında en yaratıcı olanlar ortasında birinci sıralara oynar rahatça.
Vigil: The Longest Night
Vigil listemdeki en nefis ve bir o kadar da şanssız oyunlardan biri. Bir kez nitekim de çok yeterli bir soulsvania, oyunun grafik şekline bakıp da hayran olmamak mümkün değil. Müzikleri desen bir o kadar muhteşem, akılda kalıcı. Son oynamamın üzerinden 3 yıl geçmiş fakat birden fazla müziğini ezbere mırıldanıyorum. Başarımları üzerinde uygun düşünülmüş ve %100’lemesi de bir o kadar keyifli. Lakin tam listelerde üst tırmandığı, övgüler aldığı bir periyotta bir anda tüm platformlarda satıştan kaldırıldı Vigil. Zira geliştiricisi Glass Heart Tayvan’lı bir stüdyo. Glass Heart oyuna ASOMROF isminde bir güncelleme yapınca (tersten okunuşu FORMOSA, bu kısmı önemli) yayıncısı Neon Doctrine “bu güncelleme Çin’in politik kırmızı çizgilerini aşıyor, içerisinde Tayvan tarihinden Çin kanunlarını ihlal edebilecek öğeler olabilir” diyerek Steam’e ispiyonluyor ve oyun kaldırılıyor. Sonra Glass Heart, Neon Doctrine’a dava açtı bla bla. Sonuçta bu yıl Vigil geri döndü ya, değerli olan kısmı da o. Oynayın, oynatın.
Ender Lillies: Quietus of the Knights
Grafiksel usulü ile beni kalbimden vuran bir öbür oyun da bu. Savaş sistemi oyunun en öne çıkan özelliklerinden biri zira klâsik silah tabanlı sınıf sistemi bu oyunda yerini “ensemizde bizi takip eden ve kendisine yardım ederek müttefikimiz yaptığımız lanetli şövalyeler” tabanlı sınıf sistemine bırakıyor 🙂 Renk paletinden boss’ların geri plan öykülerine, sonradan öğrendiğimiz bilgilere kadar her yanından hüzün ve depresyon akan bir oyun olan Nadir Lillies bu cins bir oyundaki en hoş dünyalardan biri olan Land’s End ile tanıştırıyor bizi. Müzikleri de tekrar on numara, oyun bitince de aç, otur, dinle stilinde.
The Last Faith
Başlarda pek ısınamasam da sonrasında elimden bırakamadığım bir soulsvania olmuştu The Last Faith. Çok kısa özetle derseniz Blasphemous ile Bloodborne’un çocuğu olmuş, ismine The Last Faith koymuşlar derdim. Karakter gelişim sistemi ve boss mekanikleri, Souls tecrübesine en yakın isimlerden biri bu.
Çizimlerinden müziklerine, dünya dizaynından opsiyonel boss ve vazife zincirlerine hakikaten de en ince detayına kadar düşünülmüş bir oyun olan The Last Faith, gördüğü yamaların akabinde birinci vakitlerde yapılan tüm tenkitleri de boşa çıkarmış olmuştu.
Bu tıp oyunları suyunu çıkarana kadar oynayıp bitirmeden rahat edemeyenlere ufak bir ihtarım olacak, bu listedeki %100’lemesi en sıkıntı, en uğraştıran oyunların başında geliyor kendisi.
PEKİ YA YOLDAKİLER
Açık konuşayım, soulsvania cinsinin geleceği de tıpkı metroidvania üzere çok parlak. Ufukta geliştirilmekte olan irili ufaklı bir çok soulsvania oyunu görebiliyorum. Lakin hani derler ya, “kendim yemeyeceğim şeyi diğerine da yedirmem” diye, ben de beni bir halde etkilememiş, ikna edememiş gelecek soulsvania’ları önermeyeceğim size. 2024 ve sonrası için çıkması beklenen çok sayıda soulsvania görüntüsü izledim, ortalarında animasyonları kütük üzere olanlar da vardı, dizaynları cazip olmaktan uzak olanlar da. Eledim gitti. Geriye bir avuç ancak tam da beklenesi oyun kaldı.
Vapor World: Over the Mind
Vapor World grafik üslubuyla Vigil’e yakın geldi bana, Vigil’in grafiklerini ne kadar sevdiğimi düşünürsek bu da âlâ bir şey. Başrolde bir oyun klişesi olan “hafızasını kaybetmiş” kahramanımız var ve bilinmeyen kayıp kabuslar içerisinde karşımıza çıkan düşmanları ve sonrasında da boss’ları alt etmeye çalışıyoruz. Hayal dünyasında geçen bu oyunun tüm grafikleri elle çizilmiş.
Eden’s Guardian
Bu da Blasphemous’u inanılmaz benzeyen bir oyun. The Last Faith’ten sonra misal temada bir oyun daha oynamayı çok isteyen bünyelere ilaç üzere geleceğini söyleyebiliriz. Vaktinde ilahın biri bir ölümlüye aşık oluyor ve dünyaya iki çocuk getiriyorlar: birinci muhafızlar. Bunlar kuşaklar boyunca dünyaya hükmediyor fakat unutulmaya başladıklarında bu sefer akıl sıhhatlerini yitirme kıymetine karanlık güçlere başvuruyorlar. Biz ise buna karşı direnmeye çalışan muhafızlardan biriyiz. Çokça vahşet, kuvvetli platform sekansları ve kılıç hareketlerine dayalı farklı mekanikleriyle takip listemin en üst sırasındaki isimlerden biri bu.
Hollow Knight: Silksong
Silksong’un ismini geçirmesek herhalde çok ayıp olurdu. Bu oyun hakkında yazılabilecek her şey esasen yazıldı, söylenebilecek her şey aslında söylendi. Artık tek yapabildiğimiz beklemek. 2019 yılında duyurulan oyunu hala bekliyoruz ve Team Cherry hala bize bir çıkış tarihi bile vermiyor. Hollow Knight DLC’si diye başlayıp Hollow Knight’tan daha büyük bir oyun yapıyorlar, bize de Hornet’le atılacağımız macerayı beklemek kalıyor.
Mandragora
Grafikleriyle insanın ağzının suyunu akıtan bir isim daha. 189. Sayımızda Can bu oyun hakkında Bilmeniz Gereken 5 Şey yazmıştı, bilmeniz gereken 5 şeyi orada okuyabilirsiniz 🙂 Ancak minik bir özet geçmek gerekirse farklı karakter sınıflarımız var (Vanguard, Spellbinder, Larcenist, Heretic, Warden, Inquisitor) ve bu da farklı oyun tarzlarını desteklediği manasına geliyor. Müzikler Septicflesh’ten Christos Antoniou elinden çıkacak, 60’tan fazla düşman ve 5’i küçük olmak üzere 15 boss savaşı sırasında gaza gelecek müzikler dinleyeceğiz.
Grime 2
Grime hakkında niyetlerimi esasen evvelki satırlarda okudunuz, Tier List’imde de epey yüksek sırada kendisi. Haliyle devam oyununun da kendisine burada yer bulması şaşırtan değil. DAHA DA YAKIŞIKSIZ BİR OYUN BİZİ BEKLİYOR! Duyurusunun yapıldığı fragmanda sahiden de tuhaf dizaynlar konusunda elini hiç de korkak alıştırmadığını gördük Clover Bite’ın. “Sürreal aksiyon-macera” derken sürreali latife olarak demiyorlar.
ENDER MAGNOLIA: Bloom in the Mist
Şu listede hali hazırda alıp oynayabileceğiniz tek oyun Seçkin Magnolia, zira kendisi erken erişime girdi. Seçkin Lillies’ten onlarca yıl sonrasını anlatan oyunda kendimizi Land of Fumes’te buluyoruz ve hem insanları hem de Homunculi ismindeki yapay hayat formlarını kurtarmaya çalışıyoruz. Şu anki haliyle bile birinci oyunu aratmayan hoşlukta, tam sürüme geçtiğinde de tekrar nefis bir soulsvania’mız olacağına şimdiden kesin gözüyle bakıyorum.
Crowsworn
Crowsworn, Hollow Knight’tan her mevzuda ilham aldığını zerre saklamayan bir oyun. Grafik stili neredeyse birebir, mekaniksel olarak da Hollow Knight’tan çokça besleniyor. Ancak bu yeni bir şeyler denemiyor manasına da gelmiyor alışılmış. Karanlık bir lanetin pençesine düşen Fearanndal topraklarını arşınlayarak laneti kaldırmaya çalışacak ve bu sırada bu lanetin kökenlerini de keşfedeceğiz. Bu dünya yaratıklarla, beşerler ve makinelerle dolu; karşımıza da düşman olarak birbirinden farklı cinsler çıkacak anlayacağınız. Rün aranjmanları sayesinde de karakter özelliklerimizi ferdileştirme imkanımız var (bu da Hollow Knight’ın Charm sistemini anımsatıyor tabii). 30’dan fazla boss vadeden oyun bakalım Silksong’dan evvel mi çıkacak, sonra mı?
