Amerika’da Neden Bu Kadar Çok Silahlı Saldırı Gerçekleşiyor? Tüm Gerçekleriyle Anlattık

Geçtiğimiz günlerde Donald Trump’a düzenlenen suikast teşebbüsü ile gözler tekrar Amerika Birleşik Devletleri’ndeki silahlanmaya çevrildi. Dünyada en fazla silahlı hücumun gerçekleştiği ülkeler ortasında başı çeken ABD’de, çocuğundan yetişkinine kadar nasıl herkes bu kadar kolay silahlanabiliyor?

ABD’de her gün 120’den fazla kişi silahla öldürülüyor, 200’den fazla kişi de vurularak yaralanıyor. İstatistiklere bakıldığında da ABD’deki silahlı cinayet oranı, gelişmiş başka ülkelere nazaran 26 kat daha fazla.

Hem ulusal hem de milletlerarası seviyede büyük bir tasa kaynağı yaratan silahlanmanın ve ölümlerin altında esas sosyolojik, ruhsal ve yasal nedenler yatıyor.

Bireyselcilik, Amerika’nın kültürel yapısında kritik rol oynuyor.

Amerika, yüksek düzeyde bireyselci bir toplum. Onlarda bireyselcilik, ferdî özgürlüklere ve ferdi başarılara büyük ehemmiyet verilmesi manasına da geliyor. Bunun yanı sıra bu kavram, insanların kendi başlarına hareket etme ve kendi çıkarlarını ön planda tutmayı da ortaya çıkarıyor. Bu durum da aslında silah sahibi olma ve kullanma konusunda kendini gösteriyor.

Karşılıklı fayda sağlayan ögelerin öteki tüm ülkelerden farklı boyutta olması, ABD’de silahlanmayı da getiriyor. İnsanların silah sahibi olma hakkının doğal bir hak olduğu varsayımıyla yola çıkan ülkelerden biri olması da toplumsal bağların zayıf olduğu ve ferdî muvaffakiyetin ön planda tutulduğu bir kültürle birleşince ferdî çatışmaların, şiddetle çözülmesinin de önünü açıyor.

Psikolojin tesiri hayli büyük ve birçok açıdan karşımıza çıkıyor.

Bireysel muvaffakiyete değer vermek beraberinde kişilerin dışlanmasına ve izolasyona da neden oluyor. Hâl bu türlü olunca da esasen yaygın olan silah kullanımı ortaya çıkıyor. ABD Silah Şiddeti Tahlilleri Merkezi Eş Yöneticisi Josh Horwitz, silahların insanlarda itimat hissini ortaya çıkardığının da altını çiziyor.

Dans kulüpleri, benzinlikler, kamusal alan üzere birçok yerde şiddetin arması, insanları ateşli silahlara yönlendiriyor zira beşerler korkarak dışarı çıkıyor ve kendini korumak için bu prosedüre başvuruyor.

Konu yalnızca kendini savunmakla kalmıyor ve his durumları da şiddete yönelimi arttırıyor.

Amerika’da birçok uzman bu mevzu üzerine ağırlaşmış durumda. Kimi uzmanlar, pandeminin de silahlı ölümlerin sebebi olduğunu söylüyor. Pandemiyle gelen ömür zorlukları, bilhassa finansal kısım insanları zorluyor. Bu da iş, aile ve münasebetleri daha da şiddetli hâle getiriyor.

Saldırıların birçoğunun altına bakıldığında boşanma, sıhhat problemleri, iş yahut okuldaki sıkıntılar üzere çeşitli şahsî sıkıntılar çıkıyor. Örneğin 2016 ila 2020 ortasındaki toplu can kayıplarına bakıldığında saldırganların yüzde 10’u, intihar ederek ölüyor.

Tabii ki Amerika’da ruh sıhhati hizmetlerine erişimin hudutlu olması ve bu cins rahatsızlıkların gereğince tedavi edilmemesi de şiddet olaylarının artmasına katkıda bulunabiliyor.

Amerika ve silahlanma deyince okullardaki şiddete de ışık tutmak gerek.

Her yıl yaklaşık 2 bin 600 çocuk ve genç, silahlı cinayetlerle ölüyor. 13 yaş altındaki çocuklarda ise bu cinayetler çoklukla meskende gerçekleşiyor ve sebebi aile içi şiddet oluyor. Yapılan varsayımlara nazaran de 4,6 milyon Amerikalı çocuk, en az bir adet dolu ve kilidi açılmış ateşli silahın bulunduğu meskende yaşıyor. Sizce daha bunun ötesinde bir şey demeye gerek var mı?

Çocukların bile bu kadar kolay erişebildiği yerde aslında kelam tükeniyor lakin tekrar de asıl sebebine bakmadan olmaz.

Peki, gençleri silah kullanmaya iten ne?

Colombine Lisesi saldırısı gibi trajik olaylar, toplumda büyük yankı uyandırmakla kalmadı, okul güvenliği konusunda da telaşları arttırdı. Gençler ortasında yapılan araştırmalara bakınca birçok faktör olsa da 4’ü öne çıkıyor.

Sataşmak, dalga geçmek, zorbalık birinci sırada yer alıyor. Kendilerine ziyan veren insanlardan intikam alma duygusu, ömrün değerini bilmemek ve konutta fizikî şiddete maruz kalmak üzere hususlarla de liste uzuyor.

Çocuklardaki şiddeti azaltmak için ne yapmak gerek?

Uzmanların bu bahiste hazırladığı önemli raporlar var. Yarı otomatik ateşli silahları satın almak için minimum yaşın 21’e çıkarılması, önerilenler ortasında. Okulların tehlikeli durumları belirlememeleri, azaltmalarına yardımcı olmak için kriz müdahale programlarının uygulanması da yapılabilecekler ortasında.

Az evvel de bahsettiğimiz üzere sağlık yetersizliği de listede. İnançlı bir okul ortamı için öğrencilere kâfi ruh sıhhati hizmeti sağlanması gerekiyor.

Tabii ki kıymetli noktalardan biri de ebeveynler. Öncelikli olarak inançlı silah depolaması hakkında bilgilendirilmeleri gerekiyor.

Amerika’daki yasal düzenlemeler ve açıklar da silahlanmayı arttırıyor.

Amerika Birleşik Devletleri Anayasası’nın İkinci Değişikliği, bireylerin silah taşıma ve bulundurma hakkını garanti altına alıyor. Bu değişiklik, bireylerin kendilerini ve ailelerini muhafaza hakkını vurguluyor. Maalesef bu değişiklik birebir vakitte silahların yaygınlaşmasına ve kolaylıkla erişilebilmesine de imkan tanıyor.

Amerika’da silah düzenlemeleri, federal ve eyalet seviyesinde farklılık gösterse de federal yasalar, belli sınırlamalar getirirken, eyalet maddeleri bu düzenlemeleri tamamlayıcı yahut genişletici nitelikte olabiliyor.

Özellikle, art plan denetimleri ve ruhsatlandırma süreçlerindeki eksiklikler, silahların kabahat işlemek emeliyle kullanılmasını kolaylaştırıyor. Ayrıyeten ikinci el silah satışlarının ve silah fuarlarının kontrol dışı kalması, yasa dışı silah ticaretini arttıran etmenler ortasında.

Daha da gerçekçi olalım.

2022 bilgilerine nazaran ABD’de yaklaşık 78 bin silahlı satıcı olduğu tespit edildi ve bu sayı inanması güç lakin McDonald’s, Burger King, Subway ve Wendy’s şubelerinin toplamından daha fazla ve ABD postanelerinin sayısının iki katı.

Durun daha bitmedi. Beş kamu okulundan biri, bir silah satıcısına ortalama 1 km uzaklıkta. Bir silah satıcısının lisansının maliyeti, çoğu içki dükkânı yahut restoran lisansından daha az. Ayrıyeten satıcıların yüzde 2,5’i, tüm silahların yüzde 50’sinden fazlasını da satabiliyor.

Kişi başına en fazla silah satıcısının bulunduğu eyaletler ise ne yapıyor dersiniz? Alışılmış ki aklınıza geleni. Diğer bir eyalete silah kaçırıyorlar ve cürümde kullanım oranlarını 10 kat daha da arttırıyorlar.

Ve sayılarda son olarak görüyoruz ki lisanslı satıcılarından yarısından fazlası konut adreslerinde bulunuyor.

Denetleme eksiği epey fazla boyutta.

Psikolojik ve sosyolojik tesirlerin düzenlenmesi gerektiğinin yanı sıra kontrollerin de sıklaşması gerekiyor. 2023’te 78 bin silahlı satıcıdan yaklaşık 9 bini denetlenmiş durumda ve bu amaçların çok çok altında. Bu süratle gidilirse her bir satıcı 9 yılda bir denetlenmeyi bekleyebilir.

Satıcıların kural tanımadığı bir dünyada da o eyaletten silah kaçakçılığı olması, herkesin silaha daha kolay erişebilir olması ve sonucunda da bu kadar mevtin yaşanması kaçınılmaz oluyor.

İşin sonuna geldiğimizde aslında yapılacak çok fazla şeyin olduğunu lakin bunun yerine ferdî silahlanmanın artması ile Amerika’dan makus haberler almaya devam edeceğiz üzere.

Amerika hakkında ele aldığımız farklı hususlar da var: