Alışveriş Mağazalarının Kasada Ödeme Yaparken Numaramızı İstemesi Yasal mı, Vermesek Ne Olur? (Bir Bilene Sorduk!)
Şüphesiz ki teknolojinin de gelişmesiyle birlikte alışveriş tecrübelerimiz kökünden değişti. Örneğin, bilhassa büyük mağazalarda ödeme esnasında çeşitli sebeplerle telefon numaralarımızı talep etmeleri, vermediğimiz takdirde satış yapmayı reddetmeleri yasal mı? Sizler için araştırdık.
Her geçen gün alışveriş alışkanlıklarımızı değiştirecek yeniliklerle karşılaşıyoruz. Bunlardan en çok karşılaştığımız olansa ödeme esnasında telefon numaramızın talep edilmesi.
Bazen fatura için, bazense indirimlerden yararlanmak için gerektiği söylenilen telefon numaralarımızı paylaşmadığımız takdirde neler olabilir? Bu türlü bir hakkımız var mı? Pekala bu durumda mağazanın bizlere satış yapmayı reddetmesi üzere bir durum kelam konusu olabilir mi?
Öncelikle son yıllarda çokça konuşulan ferdî datalar konusuna biraz daha yakından bakmak gerek.
Kişisel Verileri Koruma Kurumu, ferdî bilgileri “kimliği belli ya da belirlenebilir gerçek bireye ait her türlü bilgi” olarak tanımlıyor.
Bu doğrultuda, isim, soy isim, cinsiyet, doğum tarihi, doğum yeri, uygar durum, telefon numarası ve e-posta adresi üzere bağlantı bilgileri, kimlik numarası, finansal bilgiler, kredi notu, mesleksel bilgiler, manzara ve ses kayıtları vb. daha birçok öge şahsî data kapsamına giriyor.
Peki KVKK kapsamında yer alan unsurlara nazaran şahsî bilgilerimiz hangi şartlarda işlenebilir?
Ek olarak, ferdî dataların işlenebilmesi için ilgili Kanunun 5. hususunda yer alan durumlardan en az birinin varlığı gereklidir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu bu durumları şu halde tabir ediyor;
- İlgili kişinin açık isteğinin varlığı
- Kanunlarda açıkça öngörülmesi
- Fiili imkânsızlık nedeniyle isteğini açıklayamayacak durumda bulunan yahut isteğine tüzel geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir diğerinin hayatı yahut vücut bütünlüğünün korunması için mecburî olması
- Bir kontratın kurulması yahut ifasıyla doğudan doğruya ilgili olması kaydıyla mukavelenin taraflarına ilişkin ferdî dataların işlenmesinin gerekli olması
- Veri sorumlusunun hukuksal yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için mecburî olması
- İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması
- Bir hakkın tesisi, kullanılması yahut korunması için bilgi işlemenin zarurî olması
- İlgili kişinin temek hak ve özgürlüklerine ziyan vermemek kaydıyla, data sorumlusunun legal menfaatleri için data işlenmesinin mecburî olması
Özetle, bilgi sürece faaliyetlerinin kesinlikle yasal tabanlara dayandırılması gerektiği belirtiliyor.
Buna ek olarak, birebir kurumun şahsî bilgileri sürece konusunda şu tabirleri de kullanıyor; “Kişisel bilgi sürece, Kanunda bulunan açık istek dışındaki koşullardan birine dayanıyorsa, bu durumda ilgili şahıstan açık istek alınmasına gerek bulunmamaktadır. Data sürece faaliyetinin, açık istek dışında bir destekle yürütülmesi mümkün iken açık isteğe dayandırılması, aldatıcı ve hakkın berbata kullanımı niteliğinde olacaktır.”
Başka bir deyişle, açık istek kapsamında bilgilerimizin toplanması için kişisel datalara duyulan gereksinimin kanun kapsamında yer alan öteki unsurlara dayanmıyor olması gerekir.
Yani isteğimiz olmadığı takdirde bilgilerimizin işlenebilmesi için KVKK kapsamında belirtilen öteki maddelerden en az birine dayanıyor olması gerek.
Peki bir alışveriş esnasında telefon numaramız vb. ferdî bilgilerimizi paylaşmak zorunda mıyız?
Özay Hukuk tarafından yayımlanan yazıya nazaran, bu sorunun karşılığı için Borçlar Hukuku’na göz atmakta yarar var.
Borçlar Hukuku’nun 1. hususunda şu sözler yer alıyor; “İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette isteklerini beyan ettikleri an, mukavele (akit) tamam olur.”
Peki bu ne demek? Basitçe anlatmak gerekirse, bir mukavele karşılıklı irade beyanlarıyla kurulur.
Bu doğrultuda, icap (öneri) ve kabul, mukavelenin temel ögeleri olarak öne çıkıyor.
İcap, makul bir teklifi içerir ve karşı tarafın kabulü ile bağlayıcı hâle gelir. Kabul ise bu teklifi onaylayan irade beyanıdır.
Bu bilgiler ışığında mevzuya ait temelleri öğrendiysek, Avukat Yıldırım Hacıoğlu’nun yorumlarını paylaşalım.
Avukat Yıldırım Hacıoğlu’na “Alışveriş mağazalarının kasada ödeme yaparken numaramızı istemesi yasal mı, vermesek ne olur? Numara vermediğimiz takdirde bize satış yapmayı reddetme üzere bir hakları var mı?” sorusunu yönelttiğimizde, Borçlar Hukuku’nun 1. hususunu işaret ediyor.
Borçlar Hukuku’nun 1. unsuru gereğince, bir mukavelenin etkin olması için gerekli kuralları paylaşmıştık.
Bu hususa, alışveriş bağlamında baktığımızdaysa, bir mağazanın muhakkak bir fiyattan eserlerini bizlere sunması bir icaptır. Bizim kelam konusu fiyatı ödemeye razı olarak o eseri satın almak istememizse bir kabuldür.
Bu doğrultuda, mağazanın sunduğu fiyatı kabul ederek ödeme yapmak istememizle, satıcı ile alıcı ortasındaki kontrat katılaşır.
Avukat Yıldırım Hacıoğlu da bu bilgiler ışığında, alışveriş esnasında alıcı ve satıcı taraflar ortasındaki mukavelenin, alıcının telefon numarası üzere kişisel datalarını paylaşmayı reddetmesiyle bozulamayacağını, tersine bu bilginin satışla bir alakası olmadığını ve Ticaret Ve Gümrük Bakanlığı’na şikayet edilebileceğini belirtiyor.
Ek olarak, KVKK kapsamında alınan bir karardaysa şu tabirler yer alıyor; “Alışveriş esnasında ticari elektronik mesaj gönderilmesi suretiyle ferdî dataların işlenmesine ait açık istek alınmasının ilgili bireyler tarafından alışverişin bir kesimi olarak bu isteğin verilmesinin gerektiği izlenimi oluşacağından açık isteğin özgür irade ile açıklanma ögesini zedeleyebileceği değerlendirilmiş olup, bu kapsamda kelam konusu uygulamanın ilgili bireyleri gerçek biçimde bilgilendirmek suretiyle ve alışverişin bir kesimi olduğu izlenimi oluşturmayacak biçimde revize edilmesi, ayrıyeten aydınlatma ve açık istek onay kodunun birebir kısa bildiri içerisinde sunulmaması ve yapılan süreçlerin sonucu hakkında Heyete bilgi verilmesi konusunda bilgi sorumlusunun talimatlandırılmasına karar verilimiştir.”
Umuyoruz ki verdiğimiz bilgiler haklarınızı tanıyarak, daha verimli ve inançlı bir alışveriş tecrübesi yaşamanıza yardımcı olacaktır.
İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz:
