Çin’in Son 20 Yıldır Afrika’ya Yaptığı Yatırımların Arkasında “Borç Tuzağı” Diplomasisi Olabilir mi?

Son yirmi yılda Çin, Afrika’daki neredeyse her ülkeye büyük altyapı projeleri inşa etti. Pekala, bu dev yatırımların arkasında yatan gerçek ne? Borç tuzağı mı, yoksa kalkınma atılımı mi?

Afrika’daki havalimanları, yollar ve güç santralleri üzere birçok büyük projede Çin’in imzası var. Fakat bu yatırımların gerisindeki asıl gaye ne?

Çin’in Afrika’ya yönelik devasa altyapı yatırımları hem övgü hem de eleştiri topluyor.

İlk evvel şu soruyla başlayalım: Borç tuzağı diplomasisi nedir ve nasıl işler?

Terim; zayıf ekonomilere sahip ülkelere, sürdürülemez borçlar vererek stratejik varlıkların ele geçirilmesi yahut siyasi nüfuz kazanılması manasına geliyor.

Ancak Afrika’da bu türlü bir tuzağın gerçekleştiğine dair tam bir delil bulunmuyor. Borç tuzağı diplomasisi, Batı’nın Çin’in Afrika’daki tesirine yönelik tasalarının bir modülü.

Çin’in yatırımları ve altyapı projeleri, konut sahibi ülkelerdeki seçkinler üzerinde artan Çin tesiriyle ilişkilendiriliyor. Yani Çin’in kritik konularda bu ülkeleri kendi tarafına çekmek için bir kozu olabilir.

Çin, 2000’lerin başlarından itibaren Afrika’da büyük çaplı altyapı projelerine yatırım yapmaya başladı.

Çinli yetkililer, Afrika’nın kalkınma kademesini tanıyarak süratli ve ucuz altyapı projeleri sunma konusunda uzmanlaştıklarını belirtiyorlar. Ayrıyeten Afrika ile Çin arasında anti-sömürge çabasına dayalı ortak bir geçmiş de mevcut.

Çin, Afrika’da iddiası olarak 35 ülkede faaliyet gösteriyor ve bu ülkelerin altyapısına önemli katkılarda bulunuyor.

Çin’in Afrika’ya yaptığı yatırımın 340 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. Bu ölçü, Afrika için büyük bir paha taşıyor zira kıtanın büyük bir altyapı açığı bulunuyor.

Çin’in finansmanı, Batı’nın kredi verme usullerinden farklılık gösteriyor.

Çinli bankaların kredi muahedeleri, başka alacaklılara karşı avantaj sağlamak ve borç alanın Çin’in çıkarlarına karşıt davranması durumunda harekete geçmeyi mümkün kılan hususlar içeriyor. Ayrıyeten bu muahedeler çoklukla gizlilik hususlarıyla örtülü.

Yani Çin, Afrika ülkelerini borç tuzağına düşürmeyi hedefliyor diyebilir miyiz? Sorunun yanıtı, projelerin nasıl yürütüldüğüne ve ülkelerin bu kredileri nasıl yönettiklerine bağlı olarak değişiyor.

Çin’in Afrika’daki tesiri, Batı’nın gözünde telaş kaynağı olsa da Afrika ülkeleri için kalkınma fırsatları sunmaya devam ediyor.