Cumartesi, Pazar… Tatil Günlerinin İlk Defa Nasıl Ortaya Çıktığını Öğrenince “Varmış Bir Bildikleri!” Diyeceksiniz
Tüm yıl ve tüm hafta beklediğimiz o kutlu gün… Tatil! Senede bir yüzünü güç gördüğümüz, kısacık gelen tatilleri kim, neden bu türlü belirledi dersiniz?
Ne yaz tatili ne hafta sonu tatili kabul edelim hiçbirimize yetmiyor. Üstelik pek çok insan hafta sonlarının cumartesi ve pazar olmasından şikâyetçi.
Bütün bunların aslında kocaman bir sebebi var!
Tatil günlerinin belirlenmesi tarih boyunca çeşitli faktörlere dayandı.
Toplumun muhtaçlıkları, ekonomik şartlar, dini inançlar ve toplumsal hareketler üzere çeşitli etkenlerin bir ortaya gelmesiyle bu günler şekillendi. Bilhassa çağdaş hafta sonu kavramının var oluşu, uzun bir vaktin eseri ve çeşitli ülkelerde elbette farklı formlarda gerçekleşti.
19. yüzyılda Sanayi İhtilali ile çalışma şartlarının değişmesi, personel sınıfının haklarını aramasına ve daha yeterli çalışma kuralları talep etmesine yol açtı. Fabrika çalışanlarının uzun ve ağır çalışma saatleri, düşük fiyatlar ve yetersiz müsaade günleri, sendikaların ve personel hakları savunucularının uğraşıyla değişti.
Bu periyotta çalışanların, dinlenme ve aileleriyle vakit geçirme muhtaçlığı göz önüne alındığında, hafta sonu tatili fikri giderek daha yaygın bir hâle geldi.
Ancak tatil günlerinin belirlenmesi ve kabul edilmesi çok uzun ve meşakkatli bir süreç olmuştur. Bilhassa İngiltere’de bu devirler, “Kutsal Pazartesi” geleneğinin doğuşuyla çalışanların pazartesi gününü dinlenme günü olarak benimsemesi ve buna yönelik taleplerde bulunması, tatiller için büyük bir adım oldu.
Fakat bugünkü hafta sonu mantığı, aniden bu biçimini almamıştı. Patronların, dini kümelerin, cümbüş dalının ve personellerin çeşitli nedenlerle hafta sonu tatiline takviye vermesiyle 20. yüzyılın başlarına gerçek genel olarak kabul görüldü.
Ne demiştik? Her ülkede tatil günleri bir değildi.
İngiltere’de, Fransa’da durum bu türlü olsa da bizler ilk resmî tatil ile Cumhuriyet sayesinde tanıştık. Osmanlı’da 1839 yılından, Türkiye Cumhuriyeti’nde ise 2 Ocak 1924’ten sonra cuma günü resmî tatil ilan edildi.
Fakat bu, bizim bugün bildiğimiz formuna yaklaşık 10 sene sonra evrilecekti. Avrupa ile artan ilgilerin getirdiği çağdaşlaşma çatısı altında 27 Nisan 1935’te bir yasa çıkarıldı. Bu yasaya nazaran hafta tatili cumadan pazar gününe alınmıştı. “modernleşmek” kılıfıyla, 27 Nisan 1935 tarihinde çıkarılan maddeyle, hafta tatili cumadan pazara alındı.
İlginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz:
