Gökyüzünün Dedektifi Kara Kutular, Uçaklar Gibi Helikopterlerde de Var mı?
Gökyüzünde süzülerek uçan ve farklı emeller için de kullanılan helikopterleri, uçak üzere başka hava ulaşım araçlarından ayıran pek çok nokta var. Bu ayrıntılar ortasında akıllara “kara kutu” da geliyor. Sizce helikopterlerde kara kutu var mı?
İnsanlık için ulaşılması sıkıntı alanlara da erişim sağlayarak hayatımızı kolaylaştıran helikopterler; karmaşık düzenekleri, değişken uçuş şartları ve hassas operasyonları nedeniyle muhtemel kazaların sebeplerini aydınlatma noktasında biraz zorluyorlar.
Böyle durumlarda ise gözler kara kutuları arıyor. Helikopterlerin de bu teknolojiden faydalanıp faydalanmadığını merak ediyorsanız, kara kutuların nasıl çalıştığını ve helikopter kazalarında nasıl bir tesiri olduğunu daha ayrıntılı inceleyelim.
Kara kutunun hedefi ne?
Kara kutu, iki ana bileşenden oluşuyor. Uçuş bilgi kaydedici (FDR-Flight Veri Recorder), hava araçlarının uçuş performansına dair birçok parametreyi kaydediyor: irtifa, sürat, motor durumu, rotor suratları, taraf ve daha fazlası.
Kokpit ses kaydedici (CVR-Cockpit Voice Recorder) ise kokpitte pilotlar ve yardımcı pilotlar ortasındaki tüm konuşmalarla radyo irtibatlarını kaydediyor. Pilotların acil durumlardaki tepkilerini ve birbirleriyle olan etkileşimlerini anlamak için de kıymetli hâle geliyor.
Bu aygıtlar uçuşla ilgili kritik bilgileri topluyor ve kazadan sonra bunları inceleyerek soruşturma takımlarına uçuşun son anlarına dair kıymetli ipuçları sağlıyor.
Kara kutular, uçaklar için zorunluyken helikopterler için durum değişkenlik gösteriyor.
20 yahut daha fazla yolcu kapasiteli tüm uçaklarda bir uçuş data kaydedici bulunması zarurî. Bu kurallar da kapasite hududuna bakınca helikopteri muaf tutuyor.
Yolcu nakliyatında kullanılan ve belli bir yükün üzerinde olan, arama kurtarma yahut tıbbi acil müdahale üzere özel vazifeler için kullanılan helikopterlerde genel olarak kara kutuya rastlanabilir lakin bu zarurî değildir.
Bunun yanı sıra bilhassa küçük ve özel sahipli helikopterlerde kara kutu bulundurulması zarurî değil ki en çok görülmeyen tip helikopterler de bunlar oluyor.
Askerî helikopterler ise ekseriyetle kara kutu bulunduruyor. Ordular, Federal Havacılık Yönetimine (FAA) yaptırımı kapsamında olmadığı için uçağın boyutuna yahut yolcu kapasitesine bakmaz. Bu yüzden de birden fazla çağdaş askerî uçak ve helikopterde, kazanın nedeninin belirli olması için kara kutular yer alıyor.
Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB), kara kutu konusunda epey ısrarcı.
2011’de tıbbi bir helikopterin düşmesi sonucu dört kişinin vefatından sonra NTSB, FAA’ya helikopterlerde data kayıt aygıtı konusunda baskı yaptı. Üzerine 2020’de Basketbolcu Kobe Bryant’ın da kızı dahil 7 kişi ile helikopter kazasında ölmesi ile bu baskılar arttı ve meclise yasa tasarısı sunuldu.
Ancak hâlâ netleşen bir karar yok ve kara kutu, helikopter sahiplerinin tercihine bırakılıyor diyebiliriz.
Helikopterlerde kara kutu tercih edilmemesinin nedenleri neler?
Helikopter sahibi ve operatörün karar verdiği düşünüldüğünde ortaya farklı istememe nedenleri çıkıyor. Helikopterlerin epeyce küçük olması ve her tartının değerli olmasından kara kutuya yer verilmiyor.
Kara kutunun maliyeti de hesaba katılıyor. Epeyce kıymetli olması, kimi uçak sahiplerini kara kutu fikrinden vazgeçiriyor. Bir helikoptere eklenecek her bir modül için belirli sertifika standartlarının karşılanması gerekiyor. E bunlar da hem vakit hem para demek.
Ne vakit zarurî olur bilinmez!
Çarpmaya ve kazalara sağlam, suda bile 1 ay boyunca bulunabilecek sinyallere sahip, özcesi epey donanımlı ve fonksiyon gören kara kutunun kıymeti olağan ki kazaları gün yüzüne çıkarmak açısından epey kıymetli.
Havacılık sanayisinin güvenlik standartlarının daima güzelleştirilmesini sağlamak için de olması gereken kara kutu, bakalım helikopterlere ne vakit zarurî hâle getirilecek.
Kara kutu ve helikopterler hakkındaki öbür içeriklerimiz:
