Koca Koca Kargo Gemileri Nasıl Oluyor da Küçücük Bir Dümen Tarafından Döndürülebiliyor?
Dümenin gemideki fonksiyonu nitekim enteresan ve biraz da şaşırtan olabilir. Klasik niyete nazaran dümen bir gemiyi yönlendirir fakat gerçekte durum biraz daha karmaşık.
Dümen, aslında doğrudan bir gemiyi döndürmez. Daha ziyade geminin nasıl döndüğüne dair süreci başlatır.
Peki ancak dümen gemiyi döndürmüyorsa süreç tam olarak nasıl işliyor?
Bu süreci anlamak için dümenin nasıl çalıştığını daha ayrıntılı incelememiz gerekiyor.
Diyelim ki gemi, sancak istikametine dönmek istiyor. O sırada dümen, sancak tarafına doğru hareket ettirilir. Dümen bu pozisyona geldiğinde, üzerine kaldırma kuvveti tesir eder.
Kuvvet, geminin iskele tarafına yanlışsız yanlamasına ivme kazanmasına sebep olur. Yani dümenin açılması, gemiyi direkt sancak istikametine çevirmez; bilakis, geminin iskele tarafı yavaşça yükselir.
Bu durum, dönüş hareketine nispeten sınırlı tesire sahip olduğu için birçok vakit fark edilmez. Lakin küçük sallanma, geminin dönüş hareketini başlatan kritik adımdır.
E o vakit gemiyi döndüren nedir?
Aslında dümenin yarattığı sürüklenme açısı, geminin hareket tarafında küçük değişikliğe sebep olur. Küçük yönlendirme, geminin su üzerindeki hidrodinamik etkileşimlerini değiştirir ve asıl dönüş hareketini başlatır.
Dümenin sancak tarafına çevrilmesi, iskele tarafında su moleküllerine kuvvet uygular. Bu su molekülleri, doğal eylemsizlikleri nedeniyle gemi gövdesine aykırı bir kuvvet uygular.
Eylemsizlik kuvveti, her vakit hareketin aykırı istikametinde olduğu için gemi gövdesini sancak tarafında iter.
Kuvvet, iki ana kısma ayrılabilir: biri geminin kıç tarafına, başkası ise baş tarafına tesir eder.
Bu durum, suyun gemi etrafında nasıl bir istikrar arayışına girdiğini ve eylemsizlik kuvvetinin, geminin yer değiştirmesinin büyüklüğü kadar büyük olduğunu gösterir.
Güçlü kuvvet, geminin hidrodinamik momentini etkileyerek gemiyi döndürmeye kafidir.
Hidrodinamik moment, dümen tarafından oluşturulan momentle tıpkı tarafta olup geminin sancak tarafına dönmesine yardımcı olur.
Dümen açısı, momentleri sabit fiyat. Dümen orta pozisyona getirildiğinde ise önce dümen kuvveti kaybolur ve akabinde sürüklenme açısı azalır. Böylelikle dönüş hareketinin durmasına neden olur.
Okuduğunuz bu bilgilerden sonra gemilerin ne kadar karmaşık yapıya sahip olduğunu düşünebilirsiniz. Açıkçası pek de haksız sayılmazsınız…
İlginizi çekebilecek öbür gemi içeriklerimiz:
