Japonya, Okyanusun Ortasındaki Bu İki Adet “Kaya”yı Korumak İçin Neden 600 Milyon Dolar Harcadı?

Düşünsenize, okyanusun ortasında sadece iki kayadan ibaret bir “ada” için 600 milyon dolar harcıyorsunuz. Kulağa biraz saçma geliyor değil mi? Lakin Japonya için Okinotorishima adası tam olarak bu kadar kıymetli.

İlk bakışta Japonya’nın Filipin Denizi’nde neredeyse hiçbir şeyin olmadığı bir yerde iki kayayı korumak için bu kadar para harcaması baş karıştırıcı görünebilir. Lakin bu iki kayanın yani Okinotorishima’nın öyküsü, 16. yüzyıla kadar uzanıyor.

Peki nedir bu iki gizemli kayanın öyküsü? Şimdiden söyleyelim, basit bir jeopolitik mücadeleden çok daha fazlasını içeriyor.

1982’de Birleşmiş Milletler’in Deniz Hukuku Kontratı ile tanımlanan Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) kavramı, Okinotorishima üzere yerlerin bedelini ansızın artırdı.

Japonya’nın Okinotorishima üzerindeki egemenlik argümanı yalnızca ulusal gurur sorunu değil tıpkı vakitte güçlü balıkçılık alanlarına, ender metaller ve potansiyel petrol rezervlerine erişim manasına geliyor.

Bu kayaların bir ada olarak kabul edilmesi Japonya’nın çevresindeki 248.643 km karelik bir alanı kendi münhasır ekonomik bölgesi olarak talep edebilmesi demek.

Ancak Çin üzere kimi ülkeler, bu kayaların “ada” olarak kabul edilmesine itiraz ediyor çünkü Japonya’nın stratejik deniz alanları üzerinde daha fazla denetim sahibi olmasını sağlıyor.

Okinotorishima’nın stratejik pozisyonu, Tayvan ve Guam ortasında bir noktada bulunuyor.

Özellikle ABD’nin Asya-Pasifik bölgesindeki askerî varlığı düşünüldüğünde, Japonya için büyük ehemmiyet taşıyor. Japonya, kayaları erozyondan korumak ve böylelikle ada statüsünü korumak için çelik dalgakıranlar ve beton duvarlar inşa ederek stratejik noktadaki hak argümanını güçlendirmeye çalışıyor.

1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi, adalar ve kayalıklar ortasında net bir ayrım yaparak adaların münhasır ekonomik bölgeler ve kıta sahanlığına sahip olabileceğini ancak kayalıkların olamayacağını belirtiyor.

Yani Japonya’nın Okinotorishima’yı bir ada olarak müdafaa gayretleri, uluslararası hukukta boşluğu doldurma teşebbüsü olarak görülebilir. 

Çin’in bu kadar karşı olmasının gerisinde diğer sebepler de var desek?

Çin’in düzmece adalar üzerinde monopol sahibi olmak istemesinin yanı sıra eğer ABD Guam’dan Tayvan’a askerî birlikler göndermek isterse Çin, denizaltılarla ABD’ye yanıt verebilir.

Ancak bunu yapmak için okyanus tabanının haritasını çıkarmaları ve bu haritayı oluşturmak için araştırmalara gereksinimleri var. Olağan bu araştırmaları Japonya’nın MEB’inde yapamayacaklarını unutmamak lazım.

Peki ya Okinotorishima bir ada mı, değil mi? Biraz şaibeli.

Cevap yüksek ihtimalle hayır. BM Deniz Hukuku Mukavelesi’nin bu çizgiyi net olarak ayırdığını daha evvel belirtmiştik. Lakin Japonya yeniden de para harcamaktan vazgeçmiyor zira ada statüsü alabileceğine inanıyor.

Bu kayalar sahiden insan yerleşimini ya da ekonomik yaşamı kendi başlarına sürdüremezler çünkü bilirsiniz, onlar yalnızca kaya. Fakat bu durum Japonya’nın insanları aksi istikamette ikna etmek için inanılmaz ölçüde para harcamasını engelleyemedi.

1987’de kayaları erozyondan korumak için etraflarına çelik dalgakıranlar ve beton duvarlar inşa etmeye başladılar.

1988’de ise aslında kayaların üzerinde olmayan lakin yakınlarında bulunan Japonya Deniz Bilim ve Teknoloji Merkezi’ni ve son olarak BM mukavelesi açıkça insan üretimi adaların sayılmayacağını söylese de yapay bir üçüncü kaya inşa ettiler.

Şimdilik kimse Japonya’yı bu mevzuda durduramayacak üzere duruyor. Yorumlarda bu mevzu hakkındaki niyetlerinizi bekliyor olacağız.

İlginizi çekebilecek öbür içeriklerimize aşağıdan ulaşabilirsiniz: