Türkiye’nin Yarısından Bile Az Yüz Ölçümüne Sahip Norveç, Neden Bu Kadar Zengin Bir Ülke? Kurdukları Sistemi Öğrenince Taşlar Yerine Oturacak!

Resmî ismi Norveç Krallığı olan Norveç, 385.207 km²lik yüz ölçümüyle Avrupa’nın refah düzeyi en yüksek ülkelerinden birisi. Doğal kaynakları için uyguladığı siyasetler sayesinde tüm dünyaya örnek olması gereken Norveç neden güçlü ve geçim kaynağı nedir sorularının karşılığına gelin birlikte bakalım.

”Refah düzeyi en yüksek, kabahat oranının en düşük olduğu ülke neresidir?” diye sorsak herkesin aklına hiç elbet Norveç gelecektir. Bu ülkenin bu sıfatlarla anılmasının temel nedeni ise iktisadının zenginliğidir. Norveç, dünyanın en güçlü ekonomilerine sahip ülkelerinden birisi.

Norveç yaklaşık olarak 5 milyon (2023) nüfusa ve 546,77 milyar dolar (2023) ulusal gelire sahip. Ayrıca 2023 yılında 99,266 dolarlık kişi başına düşen ulusal gelir ile dünyada 4. sırada yer alan bir ülke. Pekala, Norveç neden bu kadar varlıklı, geçim kaynağı ne, Norveç’te ne üretiliyor? Gelin tarihinden başlayarak merak edilen bu soruların yanıtlarını inceleyelim.

Norveç Krallığı’nın tarihine göz atalım

”Vikinglerin ana vatanı neresidir?” desek aklınıza direkt kuzey ülkeleri gelir değil mi? İşte bu ülkelerden birisi Norveç, resmî ismiyle Norveç Krallığı. Aslında Norveç’te birinci insan izleri M.Ö. 10.000’li yıllara dayanıyor. Ülkenin asıl tarihi 8. ve 11. yüzyıllarda Vikingler’e konut sahipliği yapmış olmasıyla başlıyor. Hristiyanlığın Norveç’te yayılmasına kadar Vikingler bu topraklarda karar sürmüş. 

M.S. 9. yüzyılda ise Norveç topraklarında irili ufaklı krallıklar oluşmaya başlamış. Norveç’in birinci kralı olan I. Harald, dağınık hâlde bulunan bu krallıkları tek çatı altında toplamayı başarmış. Norveç Krallığı 1397 yılından sonra İsveç ve Danimarka ile birleşmiş. 15. yüzyıla gelindiğinde ise bu ülkeler Avrupa’nın en değerli gücünü yani Kalmar Birliği’ni oluşturmuşlar. 

Daha sonra İsveç’in ayrılmasıyla Danimarka-Norveç iki ülke olarak birliği 1814 yılına kadar devam ettirmiş. Napolyon Savaşları sırasında Danimarka Fransa’nın yanında yer almış fakat Fransa savaşı kaybedince Kiel Antlaşması’nı imzalamış. Bu antlaşmayla Norveç, İsveç’in idaresine bırakılmış. 

Norveç halkı İsveç idaresini hiçbir vakit istememiş.

Bağımsızlıklarını kazanmak için verdikleri mücadeleyi 7 Haziran 1905’te kazanmışlar ve İsveç böylece Norveç’in bağımsızlığını tanımış. 12 Kasım 1905 tarihinde ise bir oylama yapılmış ve ülkenin idaresi monarşi olarak kabul edilmiş. II. Dünya Savaşı kapıya dayandığında Norveç tarafsız kalmayı tercih etmiş. Lakin İngiltere’ye olan dayanağını de saklamamış.

1940 yılında Almanya’nın Norveç’i işgal etmesiyle Kral Haakon İngiltere’ye kaçmış 1945 yılına kadar burada kalmış. II. Dünya Savaşı bittiğinde ise Norveç, İngiltere ve ABD’nin dayanağıyla ekonomik olarak çok güçlü bir yüzyıl geçirmiş. 

Peki Norveç varlıklı bir ülke hâline nasıl geldi?

Norveç iktisadının büyümesini, Sanayi Devrimi zamanlarından başladığını söyleyebiliriz. Sanayi İhtilali’nden evvel Norveç ekonomisi tarım ve balıkçılığa dayanıyordu. 19 .yüzyıla gelindiğinde ise artık Sanayi İhtilali tesiriyle Norveç’te dokuma fabrikaları kurulmaya başlandı. Endüstrileşmeyle birlikte kestirim edebileceğiniz üzere özel mülkiyet, emekçi hakları ve devletin tüm alanlara müdahale etmesi üzere sorunlar de ortaya çıkmış. 

II. Dünya Savaşı’ndan sonra Norveç Personel Partisi; gelir dağılımını dengelemek, ülkede yoksulluğu bitirmek, emeklilik düzenlemeleri ve toplumsal hizmetlerden tüm Norveçliler’in faydalanması üzere hususlarda ıslahatlar düzenlemiş. Yani ülkenin sermayesini kamu itimadı içine almak amaçlanmış diyebiliriz. Bu siyasetlerin geliştirilerek devam etmesi bugün Norveç’i dünyanın en güçlü ekonomilerine sahip ülkeler listesine taşıyor. 

Norveç’in güçlü bir ülke olması, en temelinde petrol başta olmak üzere değerli doğal kaynaklara sahip olmasına bağlıdır. Hatta öyleki Norveç’in en temel geçim kaynağı petroldür. Daha sonra inançlı ve istikrarlı bir siyasi yapıya, dışa açık iktisada ve nitelikli iş gücüne sahip olması Norveç’i güçlü bir ülke pozisyonuna getirmiş. 

Aynı vakitte hizmet sektörü ise ülkenin iktisadına kıymetli katkılarda bulunmuş. Norveç’in ulusal gelirinin neredeyse %60’ı hizmet bölümünden karşılanıyor. Bilhassa denizcilik faaliyetleri, finans ve bankacılık Norveç iktisadına büyük katkı sağlıyor. Artık Norveç iktisadının büyümesine katkı sağlayan gelişmeleri inceleyim.

Norveç iktisadının temel geçim kaynağını oluşturan petrole bakış açıları epey farklı.

1969 tarihinde Kuzey Denizi’nde balıkçılık faaliyetleri sırasında keşfedilen petrol Norveç için büyük bir talihti. 1980’li yıllara gelindiğinde ise keşfettikleri petrolü ham petrol olarak işlemeye başlamışlar. ”Petrol keşfedildi ülke bir anda zenginleşti” diye düşünüyorsunuz değil mi? Aslında hayır, tam aykırısı siyasetler uygulandı. Petrol keşfedildikten sonra devlet halkın bu petrolü eşit formda kullanmasını sağladı ve bir anda zenginleşmek yerine yavaş yavaş sağlıklı bir halde zenginleşmeyi tercih etti. 

Bu siyasetlerin yanı sıra devlet denetiminde olan “Statoil” petrol şirketi kuruldu. Bir ülkenin kendi petrol şirketini kurması ve sondaj müsaadelerinin neredeyse tamamını kendi şirketine vermesi, elde edilecek bütün gelirlerin Norveç’e kalması demekti. Bununla da kalmadı, ülkede var olan yabancı petrol şirketlerine %70 civarında kurumlar vergisi uygulayarak gelir elde edildi.

Kısacası, petrolden bu kadar kar elde edilmesinin temel nedeni Norveç’in petrolü sürdürülebilir biçimde çıkarmasıdır. Yani gelir elde emeliyle bütün ham petrolü çıkartıp bir anda satmıyorlar. Petrolün değişken fiyatlarının Norveç iktisadına ziyan vermesini engellemeyi gaye edinmişler.

Norveç petrolden elde ettikleri geliri nasıl kıymetlendiriyor?: “Norveç Varlık Fonu”

Bugün Norveç ham petrolde global muhtaçlığın %2’sini karşılamaktadır. Lakin Norveç petrol ihracatının getirisine bağlı olmanın gelecek yıllar için meseleler oluşturabileceğinin farkına çok erken varmış. 1990 yılından itibaren petrol ve doğal gaz üretimlerinden elde edilen gelirler ile Norveç Varlık Fonu kurulmuş. Bu fonla Norveç yabancı ülkelerin pay senetleri, tahvil ve emlak piyasalarına yatırım yapıp inanılmaz kârlar elde ediyor. 

”Elde edilen kârları kim kullanıyor?” diye sorarsanız, devlet bu kârların çok küçük bir kısmını kullanıyor. Geri kalanlar ise gelecek kuşaklar için yatırım aracı olarak kullanılıyor. Bugün Norveç Varlık Fonu 1.5 trilyon dolardan fazla pahaya sahip. 

Norveç Varlık Fonun’daki para birikimini canlı takip etmek isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.

İş gücü ve eğitim seviyesi

Tarih boyunca eğitim düzeyi Kuzey ülkelerinde her vakit ön planda olmuş. Eğitim düzeyinin ehemmiyeti Norveç’te ekonomik büyümenin ilerlemesinde daha âlâ anlaşılmış. Bu sayede üretimde ve kaynak kullanımındaki şuur fazlaca gelişmiştir. Bu durumu Ortadoğu’daki petrol zengini ülkeler ile Avrupa’da petrol zengini olan Norveç’i karşılaştırarak anlayabiliriz. 

Norveç’in coğrafik pozisyonu ve denizcilik faaliyetleri 

Norveç, Avrupa’nın en büyük kıyı şeridine sahip bir ülke. Coğrafik pozisyonu sayesinde başka Kuzey ülkeleri üzere Norveç de denizcilik faaliyetlerinde gelişim gösterdi. Hatta Norveç dünyanın ikinci en büyük deniz eserleri üreticisi. Bu da demek oluyor ki dünya genelinde tüketilen deniz eserlerinin büyük çoğunluğu Norveç’ten geliyor.

Bu muvaffakiyetin sırrı ise coğrafik pozisyonun yanı sıra balıkçılığın bir ömür biçimi olması. Norveç 6 binden fazla balıkçı gemisine ve 800’den fazla tesise sahip. 

Kuzey Avrupa ülkelerinin başrolü olan, Vikinglere konut sahipliği yapmış Norveç’in yıllar içindeki gelişen ekonomik zenginliğinden bahsettik. Norveç’in neden bu kadar güçlü olduğunu petrol siyasetlerinden coğrafik pozisyon tesirine kadar tahlil ettik. Norveç hakkında eklemek istediğiniz bilgileri yorumlara bırakabilirsiniz.

İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz: