“Liberté, égalité, fraternité”
Oyunlarda bugüne kadar birçok farklı tema husus edildi, ediliyor. Biz de buradan eğlenceli listeler çıkabileceğini düşündük ve yeni bir seriye başlamaya karar verdik sevgili Oyungezerler.
Listelerimizden birincisinde de Fransız Devrimi’yle yolu şu yahut bu biçimde kesişen, Fransız Devrimi’ni kimi vakit daha gerçekçi kimi vakit alternatif bir kurguyla ele alan oyunlardan bir kümesi ele alalım dedik.
Oyunlara geçmeden evvel gereksiz bilgiler ansiklopedimizden de birkaç bilgi paylaşayım müsaadenizle 🙂
“Ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler!” (“Qu’ils mangent de la brioche” birebir çevrilecek olursa “Bırakın pasta/kek yesinler” oluyor aslında) her ne kadar Marie Antoinette’e ithaf edilen bir sözse de, gerçekte kendisinin bu türlü bir tabirinin bulunmadığını belirtmekte yarar var. Kendisini kötülemek için atılan bir iftira olması kuvvetle olası.
Marie Antoinette denildiğinde akla gelen bir öbür şey de onun ismiyle anılan bir sendrom. Kraliçe Antoinette, tahttan indirildikten sonra idam edileceğinin farkındadır. İdama götürülmeden evvelki gece saçlarının çok süratli bir halde beyazladığı rivayet edilir -ki bu durumun diğer örnekleri de kelam bahsidir. Buradan hareketle ağır gerilim, korku yahut kaygı nedeniyle saçların bir anda beyazlaması durumu “Marie Antoinette Sendromu” olarak isimlendirilmiştir.
Terör Rejimi yahut Terör Dönemi’nden de bahsetmeden geçmeyelim. Fransız İhtilali sonrasında idaresi ele geçiren Jakobenler, ihtilal terslerini yahut “iç düşman” olarak değerlendirdiklerini yargılayıp giyotine göndermiş, binlerce kişi idam edilmiştir. İdam dalgası tahttan indirilen kral XVI. Louis ile başlamış, birkaç ay sonrasında da kraliçe Marie Antoinette idam edilmiştir. Bu terör rejiminde idam edilenlerin sayısı resmi datalara nazaran 17.000’i aşmış, tutuklananlar ise yüz binlerle tabir edilir hale gelmiştir. Bu şiddet sarmalı, önde gelen Jakobenlerin de kellesini almıştır. Yani Fransız İhtilali sonrasında işler hiç de o denli beklendiği üzere güllük gülistanlık ilerlemiyor, Fransa’nın kendine gelebilmesi uzun vakit alıyor sevgili Oyungezerler.
Bitirmeden bir de Fransız Devrimi’nin sembollerinden birisi olan “Liberté, égalité, fraternité” (Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik) tabirine değineyim. İhtilalin sembolü olan bu tabir, Osmanlı Devleti’nde benzeri bir ihtilal için yola çıkan İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından da uyarlanarak kullanılmıştır – “Hürriyet (Özgürlük), Müsavat (Eşitlik), Uhuvvet (Dostluk/Kardeşlik)”. Buna bir de “Adalet” eklenmiştir olağan.
Sizin anlayacağınız Fransız Devrimi’ne dair göz atılabilecek onlarca, hatta yüzlerce mevzu bizleri bekliyor. Hal böyleyken oyunlara mevzu edilmesi de çok şaşırtan olmasa gerek.
Lafı daha fazla uzatmadan listemize geçeyim artık. Bakalım sizler için hangi oyunları seçmişiz…
Liberté
Liberté, ismini girişte de bahsettiğimiz Fransız Devrimi’yle özdeşleşen tabirden, “Liberté, égalité, fraternité” (Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik) kelamından alıyor kestirim edilebileceği üzere.
Fransız İhtilali devrinde Paris’te geçen oyunda Rene isimli bir devrimci karakteri yönetiyoruz. Öteki bir boyuttan gelen Lady Bliss’in başlattığı iç savaşın ortasında kalan karakterimiz, bu savaşı sonlandırıp Paris’e huzur getirmeye çalışıyor.
Farklı fraksiyonlar ortasındaki çabada kıymetli bir rol üstleniyor, kenti yerle bir eden çatışmaları sonlandırmaya ve sonunda da tacın yeni sahibinin kim olduğuna karar vermeye çalışıyorsunuz. Kahramanımız Rene, bu çabada gerek kendisinin gerek Lady Bliss’in tabiatını da keşfediyor.
Liberté, bir yandan roguelite çeşidinde bir oyun lakin burada bir değişikliğe gidip işin içine bir de deste toplama mekaniği eklenmiş durumda -ki oyunun en kıymetli mekaniği de bu denilebilir. Çok sayıda maharet ve yetenek kartları yer alıyor oyunda. Çatışmalarda bu yetenekleri nasıl kullandığınız da kıymetli bir fonksiyon üstlenebiliyor. Bir de Rene’nin biçim değiştirme özelliği var, oyundaki kıymetli isimlerin haline bürünüp o biçimde yoluna devam ediyor karakterimiz. O karakterlerin biçimini aldığında da onların özelliklerini kullanıyor doğal olarak.
Bunlar oyuna çeşitlilik kazandırmakla birlikte, oyunun tekrara düştüğü yerler de var. Roguelite olmasının beraberinde getirdiği doğal bir sonuç, tıpkı kısımları tekrar tekrar oynamak. Ancak başka örneklerde her seferinde oynadığınız kısımda bir şeyler değişir, sürpriz faktörü korunurken, bu oyunda çabucak her şey tıpkı kalıyor. Münasebetiyle, çabuk tekrara düşmesi eleştirilebilecek istikametlerinden birisi. Bir de grind problemi var, onu da belirtmiş olayım.
Uzun lafın kısası, çok da tezli bir oyun değil. Bununla birlikte, olumsuz olarak değerlendirilebilecek taraflarına karşın alternatif bir Fransız İhtilali öyküsünü deneyim etmek ve bunu bir de deste kurma & roguelite mekanikleriyle yapmak isteyenlerin göz atabileceği bir oyun olarak kıymetlendirilebilir.
Steelrising
Yine Paris’teyiz ve yeniden alternatif bir Fransız İhtilali kıssası bizleri bekliyor. Bu sefer kazanan Kral XVI. Louis olmuş, acımasız mekanik ordusuyla ihtilali bastırmayı başarmış. Mühendis Vaucanson tarafından Kraliçe Marie Antoinette’i korumak için tasarlanan Aegis isimli otomatonu yönetiyor ve bu mekanik ordusunu alt etmeye, tarihin akışını değiştirmeye çalışıyoruz.
Oyuna dair hoşuma giden birinci özellik görsel tasarımı. Otomatonlar (veya mekanik robotlar diyelim), giysi kuşam, heykeller, mobilyalar vs. her şey tam da olması gerektiği üzere tasarlanmış dedirtiyor. Bunun yanında silahlar ve çatışmalar da hoşuma gitmişti.
Soulslike oyunlara heves edip oynayamayanlar için bir hoşluk de düşünmüşler, zorluk ayarlarıyla oynayıp kendinize uygun bir hale getirebiliyorsunuz oyunu. Gerçek souls oyuncuları elbette bu türlü bir şeyden çok da hazzetmeyeceklerdir. Ancak benim üzere bu mevzularda pek de yetenekli olmayanlar için biçilmiş kaftan 🙂
Oyuna dair tenkitlerin yüklü olarak optimizasyon konusunda yapıldığını görmüşsünüzdür. Şimdiki sistemlerde yahut yeni jenerasyon konsollarda o denli göze batacak bir problemle karşılaşmadım, yani kendi adıma çok da şikayetçi olunacak bir durum görmediğimi belirtebilirim. Elbette benim müşahedem, genel tenkitleri geçersiz kılacak değil.
Öte yandan düşmanların tekrara düşmesi konusundaki tenkitlere hak vermek durumundayım. Benzeri düşmanlar, hafif makyajlarla karşımıza çıkıyorlar. Kimi asitli atak yapıyor, kimi elektrik saldırısı. Burada bir ölçü daha çeşitlilik sağlansaymış yeterli olurmuş güya.
Genel itibariyle hoşuma giden bir oyun Steelrising. Fransız İhtilali temalı bir soulslike oynamak isteyenler için de şimdilik tek alternatif olduğunu söylemek mümkün.
We. The Revolution
Bir ölçü strateji, bir ölçü rol yapma, bir ölçü siyaset simülatörü diyebileceğimiz şekilde oyunlardan We The Revolution. Bu sefer Fransız İhtilali devrinde kaosun tam ortasında bir hâkim rolünü üstleniyoruz.
Başlangıçta görece daha net ayrım yapabildiğimiz ve suçlu-suçsuz kararını daha rahat halde alabildiğimiz davalarla başlıyoruz. Ama sonrasında hem davaların karmaşık yapısı hem farklı fraksiyonların aldığı konumlar ve gösterdikleri yansılar hem de karakterimizin etrafıyla bağlarının seyri işleri daha güçlü bir hale getirmeyi başarıyor.
Oyunda ferdî bir kıssa de işleniyor. Aile içerisinde de meseleleri var yargıcımızın. Hasebiyle bir yandan bu problemlerle baş etmeye, bir yandan farklı fraksiyonların ve değerli figürlerin gönlünü güzel tutmaya, bir yandan da işini yapmaya çalışıyor. Oldukça güçlü bir uğraş sizin anlayacağınız.
Genel olarak bu üslup oyunları severim. Kanıtlara göz atmak, hem sanığı hem şahitleri sorgulamak, sonunda da olayın nasıl gerçekleştiğini açığa çıkarıp hakikat kararı vermeye çalışmak zevkli olabiliyor. Bu oyun da cinsin öteki örneklerinden çok farklı değil, yeniden de kendince farklılaştırmaya çalıştığı yerler var.
Önce sanık ve şahitlere sorulabilecek soruları keşfetmeniz lazım. Sonrasında da elinizdeki soruları önceliklendirmeniz, o sorular sonucunda eğilimin nasıl değişeceğini göz önünde bulundurmanız, heyetin ve halkın olaya yaklaşımını göz önünde bulundurmanız, kararınızın doğuracağı sonuçları dikkate almanız gerekiyor. Yalnızca verdiğiniz kararın değil, mahkeme sürecinde oluşturduğunuz raporun da tesirleri oluyor. Münasebetiyle birçok etmeni göz önünde bulundurduğunuz bir oynanış kelam konusu.
Fransız Devrimi’ne dair kıymetli (ve tartışmaya açık) bahislerden birisi mahkemeler ve bu mahkemelerde alınan kararlar. Bu tarafıyla ilgi çekebilecek bir oyun We The Revolution. Öbür oyunlar alternatif kainatlar, alternatif tarih akışlarını temel alırken daha gerçekçi bir Fransız İhtilali kıssası anlatıyor olması da göz önünde bulundurulabilecek bir konu.
Banner of the Maid
Banner of the Maid, taktik strateji ve JRYO kırması bir oyun. Tekrar alternatif bir tarih akışıyla karşı karşıya bulunuyoruz. Olağanda Çin’in en çok satanları ortasına girmeyi başaran bir oyunmuş. Sonradan Batı piyasalarına da getirmeye karar vermişler. Buralarda pek ilgi çekmedi güya. Yeniden de göz atılabilecek oyunlardan birisi bence.
Devrim Fransa’yı parçalarken Bourbon Hanesi de çöküşün eşiğine gelmiş durumda. Farklı kümeler birbirlerinin kuyusunu kazıyor, komplolar kuruyor, düzensizlikten istifade edip gücü ele geçirmeye çalışıyorlar. Kahramanımız, Napolyon’un kız kardeşi Pauline Bonaparte ise, buyruğundaki birlikleri zafere ulaştırma çabası içerisinde bir subay. Doğal bu hiç de kolay değil. Savaş alanında başarılı olduğu kadar siyasi arenada da dikkatle yol almak durumunda. Kendisi yalnızca bir subay değil, tarihin gidişatını değiştirebilecek gizemli güçleri bulunan efsanevi bayanlardan birisi. Esasen oyun da ismini buradan alıyor.
Oyunun en çok eleştirildiği nokta yerelleştirme konusunda sergilenen zayıf performans. Çin menşeili oyunlarda sıkça karşılaşılan bir sorun olduğunu söyleyebiliriz. Ancak buradaki sorun biraz daha trajikomik geliyor bana. Fransız Devrimi’nin ortasında Çince konuşan karakterler sizce de komik değil mi? (Belki sonradan düzeltilmiştir, uzun müddettir denetim etmediğimden bilemiyorum) Çeviride kaybolup gidenler ayrıntılar olduğuna da kuşku yok, zira vakit zaman eksik kaldığını hissettiren yerlerle karşılaşıyorsunuz. Kıssayı düzgün bir biçimde bağlayamamış olmaları da can sıkıcı.
Öte yandan Fire Emblem’i anımsatan oynanışıyla kendisine çekmeyi başardığını da söylemek durumundayım. Elbette onun kadar uygun bir oyun değil, ona yanaşması çok güç. Fakat yeniden de keyif veriyor. Onlarca karakter, bunların “kahramanlık özellikleri” ve savaşlarda üstlendikleri rollerle renkleniyor oyun. Savaşlarda farklı birlikleri faal bir biçimde kullanabilmeniz, savaş dışında da fraksiyon bağlantıları ve kaynak akışı üzere ögeleri göz önünde bulundurmanız gerekiyor.
Sevimli piksel grafikleriyle de ilginiz çekebilir ve uzun oynanış müddetiyle de ödediğiniz paranın hakkını verebilir. Sık sık indirime girdiğini ve cüzi bir fiyata alınabileceğini de belirtmiş olayım bu vesileyle.
Assassin’s Creed Unity
Serinin 8. oyunu olan Assassin’s Creed Unity, 2014’te oyun severlerle buluşmuştu. Çıkışında tenkit konusu edildi, eleştirenler haksız da sayılmazdı. Çok sayıda bug bulunuyordu. Öyküsünü beğenmeyenler de azımsanmayacak sayıdaydı. Bazıları dövüş sisteminden de şad değildi. Bir de sandık açma problemi vardı ki, o bahislere hiç girmeyelim 🙂 Seriyi yeni bir noktaya taşımak için birçok yeni sistem deneniyor, lakin sonuç olarak ortaya fazla karışık bir yapı çıkıyordu. Haliyle de beklenen etkiyi yaratamamıştır.
Ama çabucak herkesin fikir birliğine vardığı nokta, Paris’in ve Fransız Devrimi’nin çok yeterli bir biçimde oyuna yansıtıldığı tarafındaydı. Fransız İhtilali periyodunda Paris sokaklarında arşınlamak, o sokaklardaki insanlara kulak vermek keyifliydi. Oyunun parkur mekanikleri de genel olarak beğenilmişti ve Paris’te dolanıp durmayı daha da keyifli kılıyordu. Oyunun müzikleri de temaya uygun olunca, oyunun o havayı başarılı bir biçimde yansıtan, bütünlüklü bir tecrübe sunduğunu söylemek mümkün.
Hikayesi her ne kadar çok beğenilmemişse de aslında ihtilale giden süreç ve ihtilalin karmaşası düzgün bir biçimde ele alınmıştı. Yoksulluk, yükselen tahıl ve besin fiyatları, burjuvazinin iktidarda kelam sahibi olmak istemesi ve aristokrasinin buna pürüz olma gayretleri, çiftçilerin ağır bir vergi yükü altında ezilmesi… İşte tam olarak bu türlü bir ortamda buluyordunuz kendinizi ve bir yandan da olağan serinin ana çabası, Tapınakçılar ve Suikastçılar ortasındaki gayret sürüyordu. Tarihin kıymetli bir devrine şahitlik etmek hoştu. Halihazırda Fransız Devrimi’ni ele alan oyunlar ortasında akla birinci gelenlerden olması çok da şaşırtan değil.
Bitirmeden kıymetli gördüğüm bir noktayı daha paylaşmak, unutulmuş olabileceğini düşünerek hatırlatmak istiyorum. Malumunuz yaklaşık 5 yıl evvel Notre Dame Katedrali’nde bir yangın çıkmış ve bu tarihi yapıya değerli ölçüde ziyan vermişti. Ubisoft, onarım çalışmalarına yalnızca maddi dayanak sunmakla kalmadı, birebir vakitte AC Unity’nin geliştirilme sürecinde modelleme çalışmalarında kullanılmak üzere alınan yaklaşık 5.000 saatlik kaydı da yetkililerle paylaştı. Böylelikle aslına sadık bir onarım çalışması yapılmasına da katkıda bulunmuş oldular.
Oynayanların da bildiği üzere Notre Dame Katedrali, telif hakları nedeniyle değiştirilmek durumunda kalınan yerler hariç neredeyse birebir modellenmişti. Burada gösterilen itinayla, tarihi ve kültürel bir mirasın korunmasına da bir biçimde takviye sunulduğunu söylemek mümkün. AC Unity, bu tarafıyla de kıymetli bir oyun, takdiri hak eden bir çalışma bence.
