Kafama sıkar giderim
Bu incelemeyi okuyan birçok kişinin hayatında oyunlara bakış açısını değiştiren bir ya da birkaç oyun olduğunu söylesem yanılmış olmam sanırım. “Oyunlarla neler yapılabiliyormuş yahu?” dediğiniz ya da oynarken deneyim ettiğiniz hisler yüzünden dibinizin düştüğü, emeği geçenler ekranı akmaya başladığında ekrana boş boş bakıp, içinizde bir boşluk hissi oluşturan, “E pekala ya artık?” dediğiniz illaki bir oyun vardır.
Benim için bu türlü üç tane oyun var. Metal Gear Solid 3, 2000’lerin ortasında PS2 sahibi bir ergenken bana sözlükle oyun oynatan ve “film üzere oyun” deneyimini yaşatan, oyunların daha neler yapabileceğini gösteren birinci oyundu. 2019’daysa Lost Odyssey oynarken ve oynadıktan sonra hissettiğim duygu selini uzun vakittir hissetmemiştim. Bu ikisinin tam ortasındaysa 2016 başında oynadığım, benim JRYO bağımlılığımın sebebi olan Persona 3 Portable var.
Benim için yeri bambaşka Persona 3’ün. Oynadığım devir, hayatımın en can sıkıcı ve yalnız kaldığım dönemlerindendi. Taşındığım meskende internet yok, etrafımda takılacak arkadaş yok… Ben de kendimi Persona 3 Portable’ı halka açık Wi-Fi’ların birinden PSP’me indirirken buldum ve daldım oyuna. 80 küsür saatlik bir maceradan sonra “Memories of You” çalmaya başladı ve ekrana içimde bir yandan tatmin olmuşluk, bir yandan da bir boşluk hissiyatıyla baktım. Bu oyun mutlaka oynadığım en düzgün oyundu ve daha fazlasını istiyordum. Böylelikle kendimi Persona ve JRYO çukurunda buldum.
Ve rahatlıkla söyleyebilirim ki, Persona 3 Reload tam olarak o oyunun son versiyonu. Pekala Reload’u, The Answer ve kız ana karakter üzere kıymetli fakat seveni de sevmeyeni de bol içeriklere sahip olmamasına karşın Persona 3’ün sonuncu versiyonu yapan şey tam olarak ne? Açıklayayım ufak ufak…
*DERİN NEFES, DERİN NEFES*
En kolayından gidecek olursak, oyun sahiden hoş görünüyor. Persona 3 FES’i PS2 oyunu olduğundan, Persona 3 Portable’ı PSP oyunu olduğundan oynatamadığım beşerler var ve birden fazla da haliyle Persona 4 ya da Persona 5’e yöneliyordu birinci oyunları olarak. Bu da bir Persona 3 seven olarak üzüyordu beni. Artık menü dizaynından tutun karakter modellerine kadar Persona 5’in getirdiği görsel şöleni devam ettiriyor Reload da. Görsel olarak hoş yaşlanacak üzere görünmesi, kendimi yıllar sonra “Ya bir Persona 3 atayım” dediğimde mutlaka dönüp oynayacağım versiyon yapıyor rahatlıkla.
Bunun yanı sıra, PS2 periyodundan kalma birçok arkaik oyun tasarımı tercihinin de uçurulmuş olması bir oldukça tatmin edici bir değişiklik. Persona 3 her ne kadar benim favori Persona oyunum olsa da Persona 4 de, Persona 5 de bilhassa oyuncu deneyimi ve oyun tasarımı konusunda bir oldukça yol kat etmişti Persona formülünde. Persona 3’ün seri için dönüm noktası bir oyun oluşunun ve neyin işe yarayıp neyin işe yaramadığını deneyip görmelerinin büyük bir tesiri var olağan. Reload’da 4 ve 5’in getirdiği birçok yeniliği görmek de bir oldukça doğal oldu.
Bunların başını da, en azından benim için “Bağlantılı Bölümler” çekiyor. Oyunun spesifik kısımlarında beliren bu İrtibatlı Kısımlar, yalnızca SEES’teki (Türkçe kısaltması UMDİB, tuhaf evet) grup arkadaşlarımızla daha fazla bağ kurup kaynaşmamızı sağlamıyor, oyunda belirecek olan başka karakterlerle de daha fazla bağ kurmamızı sağlıyor. Ek olarak bağ kurduğunuz kişinin ya da kendinizin yetenek puanlarını da yükseltme üzere bir artısı da var. Lakin benim bu İlişkili Bölümler’i sevmemin en büyük sebebi, Persona 3’ün bence en büyük eksilerinden biri olan UMDİB grubumuzdaki erkek karakterlerin rastgele bir toplumsal bağ seçeneği olmayışını kapatıyor olması. Junpei ve Akihito’nun yalnızca oyun senaryosu müsaade verdiği sürece bir karakter gelişimi olması, bilhassa sonraki Persona oyunlarını oynadıktan sonra canımı sıkan şeylerden olmuştu.
Karakterleri derinleştiren tek şey bu yeni İrtibatlı Kısımlar değil doğal. Reload’la bir arada oyuna UMDİB takımıyla birlikte yapılabilecek bir sürü yeni aktiflik de eklenmiş. İmtihan periyodu öncesi oturup grupça imtihanlara çalışmak, çatıya çıkıp gruptan biriyle birlikte zerzevat meyve grup biçmek ya da yurdun mutfağında yemek yapmak üzere etkinliklerde dönen muhabbetler, bilhassa Persona 4 ve 5’ten 3’e gelenlerin çokça hissettiği “Karakterler o denli toplanmış dünyayı kurtarıyor” havasını ortadan kaldırıp, gerçek bir arkadaş kümesi hissiyatını çok hoş veriyor. Ve natürel ki bu karakterlerin yeni seslendirme grubu de bu havayı çok hoş yansıtıyor. Birçok insan seslendirme takımının değişmiş olmasına burun kıvırmıştı ancak şahsen yeni grup nitekim de başarılı bir iş çıkarmış. Ortalarındaki kimya nitekim çok güzel, aslında seslendirme sanatkarlarını toplumsal medyalarından da takip eden biri olarak gerçek hayatta da kimyalarının âlâ olduğunu gördüğümden pek kuşkum yoktu benim dürüst olayım.
Karakterlerden ve seslendirmeden bahsediyorken, Toplumsal Bağlardan (Social Link) da bahsetmemek olmaz artık. Her şeyden evvel artık tüm Toplumsal Bağ sahnelerinin büsbütün seslendirilmiş olmasından ve hepsinin de ana seslendirme takımı kadar başarılı olduğunu söylersem pek de şaşırmazsınız sanırım. Bir de beni Persona 3 oynarken hudut eden, Persona 3 Portable’da da zorla harem yoluna sokan Toplumsal Bağını en yüksek düzeye çıkardığınız tüm kız arkadaş olunabilecek bayan karakterlerle kız arkadaş olmak zorunda değilsiniz. Ben Fuuka’yla pek sadık bir ilgi yaşamak istiyorum kardeşim, zorla aldattırıyordu oyun bana!
Oyunun “Sosyal Hayat Simülasyonu” muhabbetlerini kapatmadan evvel belirtmem lazım. Her ne kadar kimi noktalarda oyunun yazımı ve olayları 2000’lerde kalmış da olsa, benim için Persona 3’ü oynadığım öbür JRYO’ların (hatta genel olarak RYO’ların) önüne koyan şey hâlâ Reload’da da mevcut: Oyunun duygusal tartısı ve samimiyeti. Toplumsal Bağlardan oyunun ana senaryosuna kadar tüm karakterler, tüm olaylar günün sonunda oyunun temaları olan “Amacını bulma”, “Seçimlerini ve onunla gelen sorumluluğu kabullenme”, “Kayıplarla yaşama” ve daha birçok, olağan hayatta karşımıza birden çıkabilecek şeyleri illaki bağ kurabileceğiniz biçimde size yaşatıyor. Ne bileyim, çocuğunu kaybetmiş yaşlı bir çift, ebeveynlerinin sorunlarını kendi hatasıymış sanan küçük bir kız, Fransa’dan Japonya’ya gelmiş bir transfer öğrencisi, toplumsallaşmada sorun yaşayan liseli bir kız… Hepsi bir formda, bir noktada size dokunabiliyor, bir şeyler hissetmenizi sağlıyor. Oyunun kendi senaryosunda dönen muhabbetlerden bahsetmiyorum bile. Seslendirme grubu ve oyunun yazımı da bu hisleri çok başarılı bir halde deneyim ettiriyor. Persona 3 Portable’ı deneyim edişimin öncesinde ve çabucak sonrasında misal olaylar yaşamış, depresyonla cebelleşmiş ve yakın vakitte da ölümlülüğümüzün farkındalığını tekrar görmüş biri olarak benim için bu oyunun yerinin başka olmasının en büyük sebebi de bu olsa gerek. Her ne kadar mevzular ağır olsa da, Persona 3 hakikaten de bana oynadığım öteki Persona’lardan, hatta neredeyse başka bütün oyunlardan daha samimi ve sıcak gelen bir oyun.
TARTAR SOSU: RELOAD
Persona 3 oynayan birçok insanın en büyük şikayetlerinden biriyse alışılmış ki de oyunun acımasız, sıra tabanlı vuruştuğumuz kısmı olan koca zindan, Tartarus. Ve kestirim edebileceğiniz üzere, oyunun kıssasında çok büyük bir yere sahip olmasından ötürü Tartarus da hâlâ oyunda. Ama korkulacak bir şey yok, geliştirici takım Reload’un Tartarus deneyimini uygunlaştırmak için bir oldukça uğraş sarf etmiş ve ortaya oynaması daha tatmin edici bir dungeon crawler çıkmış.
Orijinal Persona 3’ün Tartarus’undaki sıkıcılık burada yok. Her kat görsel olarak çok hoş, savaştığınız düşmanlar, bilhassa ortalardaki küçük bossların zayıflığı olmadığında hakikaten başınızı kullanmanızı ve oyunun size sunduğu mekanikleri kullandırmaya zorluyor. Oynanış genel olarak bir oldukça hoşlaşmış ve Persona 3’ten bu yana öğrendikleri birçok şeyi Reload’a da getirmişler. Persona 5’teki “Baton Pass” olayı Reload’a da gelmiş, “Teürji Saldırısı” (Theurgy Attack) ismi altında, Final Fantasy’lerin Limit Break’leri stilinde yeni bir mekanik de eklenmiş.
Genel olarak Persona 5’ten bu yana gördüğümüz o “stilistik tasarım”, Reload’da da kendini gösteriyor: Topyekûn Taarruzlar daha havalı, karakterlerin silahlarıyla yaptığınız ataklar çeşitli, kritik hasar verip vermeyeceğini animasyonlardan anlayabiliyorsunuz. Birden fazla insanın sıra tabanlı oyunları sıkıcı bulup Persona 5’i sıkıcı bulmamalarının sebepleri ve daha fazlası Reload’da da bulunuyor.
Bunun dışında Tartarus’ta gezinmenin eskisi üzere yorucu olduğunu da belirtmemde yarar var. Gerek Toplumsal Bağlarınızı ilerleterek Elizabeth’ten ödül olarak alabildiğiniz, gerek Tartarus’ta ya da oyunun dünyasında gezinirken yerde bulabileceğiniz Alacakaranlık Kesimleriyle isterseniz Tartarus’un girişindeki saatten, isterseniz de Tartarus’un içinde karşınıza çıkabilecek saatlerden grubunuzun sıhhat ve ruh puanlarını büsbütün doldurabiliyorsunuz. Partideki karakterlerin yorulması üzere mekanikler de ortadan kaldırıldığından ötürü, tıpkı Persona 5’te birinci günden bir soygunu tamamlayıp son güne kadar toplumsal bağ ve toplumsal yetenekleri kasma olayını Reload’da da rahatlıkla yapabiliyorsunuz artık. Ayrıyeten Shuffle Time da duruyor ancak artık kartları rastgele değil, istediğiniz üzere seçebiliyorsunuz ve yeni Personalarınızı SMT ya da Persona 5’in tersine buradan alıyorsunuz çoklukla.
MEMENTO MORI
Persona 3: Dancing in Moonlight’ı oynadığımdan bu yana “Atlus yiyorsa Persona 3’ün remake’ini yaparsın! Bu güzelim HD modelleri dans oyununda harcayamazsın birader!” deyip duruyordum. (Aynı cümleyi ben de çok kurdum bu ortada -Can) Çok canımı sıkıyordu zira en sevdiğim oyunun karakterlerini bu kadar canlı lakin yalnızca bir ritim oyununda görmek… Persona 3 Reload’u birinci kez açtığımda, Iwatodai İstasyonu’nu Karanlık Saat’te bu türlü canlı grafiklerle görmenin hissiyatını nitekim anlatamam. Rahat birinci 10 dakikamı etrafta yürüyerek, yurda gitmeyi reddederek geçmiştir. Bu yeni, daha canlı görsellik “oyunun karanlık temasını götürüyor” kaygınız olmasın, karanlık olması gerektiği yerlerde bir epey karanlık. Hâlâ Persona 3’ün özünde olan, bilhassa sonraki oyunlara göre daha karamsar ve ağır temaları çok sağlam bir biçimde taşıyor Reload bu yeni görsellikte de.
Bunun yanı sıra oyunun yenilenmiş ve remixlenmiş soundtracki de bir oldukça hoş. Yani artık Atlus oyunları için “Müzikleri iyi” demek, “Gökyüzü mavi” demeye muadil bir şey oldu fakat, tekrar de belirtmek istiyorum ya! Vokaller eski müziklerde bazen sırıtsa da (Mass Destruction’da “Beybe” yerine “Beybi” denmesi hududumu bozmadı değil) çoğunluğu hakikaten başarılı ve yeni müzikler da tam manasıyla “banger” denilebilecek çeşitten. Bilhassa geceleri Paulownia AVM’sinde ve Iwatodai İstasyonu’nda çalan, Lotus Juice’un tekrar MC’liğini üstlendiği müzik a-şı-rı sağlam.
Ve fark etmişsinizdir fakat inceleme boyunca oyundaki tüm tabirlerden mümkün olduğunda Türkçe olarak bahsettim. Sebebiyse geçen yaz sızan bilgilerin gerçek olması: Persona 3 Reload, birinci Türkçe Atlus oyunu! Ve… Üzücü değil diyebiliyorum yalnızca. Hani Türkçe oynanmayacak kadar makûs değil, yanlış çeviri pek yok. Yanlış çeviriden daha çok “O oraya olmamış” çeviriler bulunuyor. İnceleme için tüm Toplumsal Bağları tamamlayıp denetim etme üzere bir fırsatım olmadı lakin herkesin ne dediği ya da ne ima ettiği çok rahat anlaşılıyor. Birtakım noktalarında bir epey güzel, yerelleştirmeye yakın çeviriler varken, kimi noktalardaysa bağlamdan kopuk çeviriler olması can sıkıcı. İngilizceniz varsa İngilizce oynamanız daha yeterli olur lakin Türkçe çevirisi de oyundan koparacak kadar berbat değil.
Fakat günün sonunda, Persona 3 Reload olabileceği en âlâ tekrar üretimlerden biri olmuş. Çıkana kadar gerim gerim gerildim, Atlus sanki bu sefer eline yüzüne bulaştırır mı diye korktum ama… Haksız çıkmak beni hiç bu kadar memnun etmemişti. Atlus sahiden de hem Persona 3’ün özünü korumuş, hem de oyunu gerek görselliğiyle gerek oyuncu deneyimi iyileştirmeleriyle gerekse de oynanıştaki güzelleştirmelerle günümüze başarılı bir halde getirebilmiş. Reload’un başında Persona 3 Portable’a birinci kere başladığım günde neler hissettiysem, oyunun sonunda Persona 3 Portable’ı birinci sefer bitirdiğim günde hissettiğim şeylerin birebirini hissettim. Bu da bu oyunun zamansızlığının delili değilse, artık nedir bilmiyorum.
