Piyanistler Neden Sahnede Düz Yerine Yan Oturuyor? Sebebi Sadece Bizi Göremeyecek Olmaları Değil!
Piyano ve piyanist kavramlarını başımızda canlandırırken piyanoyu ve piyanisti sürekli yan açıyla hayal ederiz. Bu canlandırma, üzerine düşünülmeden, talih yapıtı mi hayatımızda? Kesin olarak biliyoruz ki aklımızı kaçırmıyoruz!
Gerçekten de piyanolar konserlerde ekseriyetle yan yerleştiriliyor ve bunun ardında bir plan var. Öyleyse biraz konserlere bakış açımızı değiştirelim ve bir dahaki konser biletimizde en uygun koltuğu belirleyelim.
Klasik müziğe ilgi duyanların sorularımıza cevaplarını duyar üzereyiz. Piyanistler çoklukla tek başlarına yahut orkestra ile olduğu fark etmeksizin sahneye dikey konumlanırlar.
Elbette ki müzisyeni koskocaman bir müzik aletinin akabinde görebilmek için yana dönük olmasının gerektiğini düşünebiliriz lakin hepsinin bu kadar olduğuna inanmayıp planlamanın derinine ilerlememiz gerekebilir.
Yerleştiysek başlıyoruz…
Canlı bir performansta müzisyenlerin yerleşimleri, dinleyiciyi en çok etkileyecek halde ihtimamla planlanıyor. İnce ve kalın titreşimlerin dalgalar hâlinde havada yayılımı mümkün olacak en denetimli şekilde iletilmeye çalışılıyor.
Sesin kulaklarımıza dalgalar hâlinde gelmesinin tesirini en kolaya indirecek olursak, kulaklarımıza ulaşan kaynağın konumu ve mesafesini düşünmeliyiz.
Yerleşimde, kulaklarımızı doyurmak için tam da bu dalgalar denetim ediliyor. Dalgaların gelme ölçüsünü ve tesirini belirlemek için akorlar ve yerleşimler büyük ehemmiyet taşıyor.
Merak etmeyin, piyano ve piyanistiniz sizin için en hakikat yerde.
Her şeyden evvel gelin bir orkestrayı en uygun halde sahneye yerleştirelim. Öncelikle küçük boyutluları öne, büyük boyutluları da onların arkalarında sıralamalıyız. Bütün bir orkestra dört kısma ayrılıyor; yaylı çalgılar, tahta üflemeli çalgılar, bakır üflemeli çalgılar ve perküsyon.
Bütün bu “ağır abilerin” yanında vurmalı sayılan piyanolar, dinleyiciye öteki vurmalı çalgılara nazaran daha yakın pozisyonda bulunuyor.
Piyanisti görmemiz için mi?
Kocaman piyanoları ilişkin oldukları yere taşıdık. Artık onu nasıl yerleştireceğimize karar vermemiz gerekiyor. Piyanisti görmek için mi yan çevirmeliyiz yoksa öbür bir sebebimiz olabilir mi?
Düşündüğümüzün tersine, evvelce piyanist yüzü bize dönük, önünde piyanosu olacak formda yerleştirilirmiş. O vakitlerde bir performansa gidecek olsak elbette ki kocaman bir enstrümanın gerisinden piyanisti göremezdik. Ayrıyeten gereğince yeterli bir dinleyiciysek piyanonun sesinde bir değişim bile fark edebilirdik.
Evet, piyanoların seslerinin kulaklarımıza en tesirli formda gelebilmesi, hangi istikamette yerleştirildiğine nazaran değişiyor.
Tuşlara basıldığında, tahta çekiçler metal tellere çarpıyor. Çarpma esnasında havaya yayılan dalgaların kulağımıza hiçbir pürüze takılmadan ulaşmasını sağlamalıyız.
Tellerin bulunduğu alan bir kapak ile korunuyor ve performans sırasında açık formda, izleyiciden en uzak tarafta olması gerekiyor. Artık vurduğumuz tellerden çıkan sesler, dinleyiciye kesintisiz ulaşabilecek.
İkisini de dinle, tarafını seç.
Dinleyici gözüyle birinci bakışta dikkatimizi çekmeyen bu yerleşim şeklini kimin ortaya attığıyla ilgili iki isim öne çıkıyor. Her bir sesin bize en hakikat biçimde ulaşmasını sağlamak için çeşitli araştırmalar yapan müzisyenler ortasında olan Franz Liszt, bu isimlerin en bilineni diyebiliriz.
Liszt o vakte kadar var olan kalıpların dışına çıkarak tek başına konserler gerçekleştirmiş, ezberinden repertuvarlarını okumuş ve sahneye piyanosuyla dikey bir formda yerleşmiş.
Fakat Liszt’ten yarım yüzyıl kadar evvel yaşayan Jan Ladislav Dussek’in ismi, Harold Charles Schonberg tarafından ortaya çıkarıldı. Başarılı bir müzik eleştirmeni ve gazeteci olan Schonberg’in başka piyanistlerin onun yolundan ilerlediğini belirttiği Dussek mi yoksa hakkında pek çok makale yazılmış Liszt mi birinci olmuştur?
Kesin olarak bildiğimiz bir şey var ki; sanatkarın vurduğu telleri görebildiğimiz, tellerden çıkan sesleri de en tesirli formda duyabildiğimiz bu yerleşime minnettarız.
Müziğe ilginizi duyar üzereyiz:
