Belize’nin Tamamen Yok Olan Şehrini Yüksek Bir Yere Taşımak Zorunda Kaldığı Kasırganın Hikâyesini Okuyunca Tüyleriniz Ürperecek
Orta Amerika’nın küçük ülkesi Belize’de 1961 yılında meydana gelen Hattie kasırgası, gelmiş geçmiş en yıkıcı sonuçlar doğuran kasırgalar ortasında yer alıyor. Düzeyini şöyle de anlatabiliriz: Tüm kent, yer değiştirmek zorunda kaldı ve Orta Amerika’nın görünümü değişti. Gelin Hattie kasırgasının tüylerinizi diken diken edecek kıssasına birlikte bakalım.
Belize’de 31 Ekim 1961’de yaşanan Hattie kasırgası öylesine dehşet vericiydi ki, ölümlere ve büyük hasarlara yol açan en yıkıcı kasırgalardan biri oldu. Kent, bir fırtınayla dümdüz oldu. Yüzlerce mevt, fabrikaların hasarı, mahsullere gelen zarar…
Erkenden yapılan ayrıntılı ikazlara ve ön hazırlıklara karşın Hattie kasırgası, büyük yıkımlara yol açtı. Sadece Belize’den değil Amerika’nın kimi eyaletlerinden bile hissedilebilen kasırga, en yıkıcı etkiyi Belize kentinde bıraktı. Hazırsanız Hattie kasırgasının nasıl başladığına, nasıl devam ettiğine, nasıl son bulduğuna ve ortaya çıkardığı yıkımların ayrıntılarına göz atalım.
Temelden başlayalım, Belize tam olarak neresidir?
Belize, Orta Amerika’nın kuzeydoğu kıyısında yer alan bir Karayip ülkesidir. Hem Orta Amerika hem de Karayip ülkesi olarak kıymetlendirilir aslında. Batı ve güneyinde Guatemala, kuzeyinde Meksika, doğusunda Karayip Denizi bulunnur. Nüfusu ise 420.000 civarındadır.
İlk vakitlerde Maya topraklarının kesimi olan ülkenin tarihi varlıklı olduğu için farklı lisan ve kültür özelliklerini içinde barındıran karışık bir topluma konut sahipliği yapar. Üstelik Orta Amerika’da resmî lisanı İngilizce olan tek ülkedir, İngilizce temelli bir lisan olan “Belize Kreolü”, halkın üçte biri tarafından konuşulur. Ülkenin karasal ve sucul çeşit zenginliği de ekosistem çeşitliliğini sağlar.
1961 yılında ülkede bir kasırga meydana geldi: “Hattie kasırgası”
Hattie kasırgası, Karayip Denizi’nde yavaş yavaş gelişen bir alçak basınç bölgesinde başladı birinci olarak. Sezonun dokuzuncu tropikal fırtınası ve yedinci kasırgasıydı. Atlantik kasırga döneminde oluşan en ölümcül kasırgalardan biri olacaktı devamında. Fırtına, San Andres Adası üzerinden kuzeye gerçek hareket ederek büyüdü ve saatte çabucak hemen 130 km süratle ilerledi. Bu güçlü ilerleyiş, kasırgaya dönüşeceğinin işaretiydi.
Pek çok ada ve hatta Florida eyaleti, artan rüzgârları hissetmişti. Günlerce süren fırtına, 31 Ekim’de Belize kentinden sonra Guatemala dağları etrafında büsbütün dağılarak son bulabildi. Fakat Belize’nin merkezi Belize kentinde yarattığı tahribatlar inanılmaz derecede berbattı.
Hattie kasırgasının geleceğine dair evvelce ihtar yapılmıştı.
Miami Hava Durumu Ofisi, süratlice detaylı ikazlarda bulundu ve bölgeyi fırtınaya hazırlamak için çokça vakit verdi. Güneybatı Karayipler’in büyük bir kısmının şiddetli yağmur ve ani su baskınlarına karşı hazırlıklı olması konusunda uyarıldı. Jamaika ve Küba vatandaşlarına, alçak bölgeleri tahliye etmeleri söylendi. Küçük gemiler ise denizde kalmamaları gerektiği konusunda uyarıldı.
Belize kenti üzere pek çok riskli bölge, tahliye edilmeye çalışıldı ve beşerler kendilerine kalacak diğer yerler aradılar. 1931 yılında en az 2000 kişiyi öldüren kasırgadan daha güçlü olmasına karşın bu ön ihtar ve titiz hazırlık, yüzlerce insanın hayatının kurtulmasına sebep oldu lakin herkes o kadar şanslı değildi.
Hattie kasırgası kaybolmadan evvel birçok adada gezdi.
Kasırga, çok sayıda yaralanmaya, mevte ve milyonlarca dolar bedelinde hasara neden oldu. Birinci evvel San Andres Adası’nda bir can aldı. Grand Cayman, Swan Adaları, Guatemala ve Honduras’ta da çok sayıda yaralanma ve vefat meydana geldi. Turneffe ve Caye Caulker adaları büsbütün sular altında kaldı. Bu bölgeleri süratle geçti ve Belize’ye güç toplamış bir şekilde geldi.
En az 30.000 bireye konut sahipliği yapan Belize kenti, deniz düzeyindeydi. Hattie kasırgası, iç bölgelere hakikat devam ettikçe yüksek dalgalar ve fırtına kenti sarstı hâliyle. Rüzgârın saatteki suratı en az 161 km civarındaydı ve kıyıdan gelen dalgaların boyutu üç katına çıkmıştı. Fırtına, elektriği kesti, ahşap meskenlerin neredeyse hepsini yok etti, mahsullere ziyan verdi, ağaçları devirdi, çatıları uçurdu… Belize kentindeki meskenlerin yarısından fazlası hasar gördü ve binlerce kişi evsiz barksız kaldı. Ayrıyeten hükûmet binaları ve fabrikalar da kalıcı hasar aldı.
Hattie kasırgasının Belize’de yarattığı yıkım içler acısıydı.
Her şey bittiğinde bölge düzleşmişti, çamur ve döküntülerle kaplanmıştı. 400 şahıstan fazla vatandaş, kasırgada hayatını kaybetti. Ayrıyeten ortaya $60.000.000 değerinde bir ziyan çıktı. Hattie kasırgasının akabinde Belize kenti sıkıyönetim ilan etti. Su baskınları ve çamur sebebiyle yollar, günlerce kullanılamadı.
Hastalıklar da yayılıyordu, etrafta cesetler yüzüyordu. Doktorlar, hastalığın yayılmasını engellemek için günde 12.000 şahsa aşı yapmıştı. Cesetleri ise hükûmet buyruğuyla topluca yakmak zorunda kaldılar. Belize’nin farklı kentlerindeki beşerler, Belize kentinde kalanlara gereç yardımında bulundu. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’nın da insan gücü ve besin yardımı oldu. Kasırgadan sonraki gün en az 20 kişi tutuklandı. Yağmayı durdurmak ve tertibi sağlamak için Jamaika’dan yaklaşık 200 İngiliz askeri geldi.
Belize kentinde kalan insanların yaşadığı bölgeye “Hattieville” dendi.
Yardımlar sayesinde evsiz beşerler birkaç kilometrelik bir alanda çadır kent kurdular. Birkaç ay sonra ise olağan konutlar kuruldu ve bölgeye “Hattieville” ismi verildi. Belize’deki tek merkezi hapishaneye konut sahipliği yapan Hattieville’de hâlâ binden fazla insan yaşıyor.
Şehir yine inşa edilirken hükûmet yetkilileri kenti daha yüksek bir yere taşımaya karar verdi. Kentin taşındığı Belmopan bölgesi 15.000’den fazla beşere mesken sahipliği yapıyor ve deniz düzeyinden en azından 60 metre yükseklikte.
Bu yeni pozisyon, endüstriyel fırsatları da beraberinde getirdi ve gelecekteki fırtınalara karşı nispeten daha uygun müdafaa sağladı. Tekrar de Belize’de yaşayan insanların 1961 yılında başına gelen dehşetli kâbus, hiçbir vakit unutulmadı. Hattie, dünyanın en yıkıcı kasırgalarından biri olarak tarihe geçti.
Hattie kasırgası, farklı çeşitte ve farklı yerde yaşanan bir doğal afet olsa da eminiz ki bu içeriği okuyan herkesin aklına geçtiğimiz yıl ülkemizde yaşanan yıkıcı zelzele felaketi geldi. Yeri gelmişken sarsıntıda hayatını kaybedenleri rahmetle andığımızı ve geri kalan ailelere sabır dilediğimizi tekrardan buradan iletelim…
İlginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz:
