Neden Dünyadaki Lider İsimler Çoğunlukla Erkeklerden Oluşuyor? Kadınların “Sözde Eksikliğinin” Sebebi Aslında Ne?

Kadın ve erkek eşitliği ya da eşitsizliği konusu açıldığında kimileri şunu söylüyor: Dünyadaki en “iyi”lere baktığında hiç bayan ismi gördün mü? Haklılar mı? Dünyanın en güzel aşçısı, en başarılı bilim insanı, en güçlü devlet insanı diye düşündüğümüzde karşımıza daima erkekler çıkıyor. Düzgün de neden? Mevzu, bayanların erkekler kadar başarılı olamaması mı yoksa toplumsal cinsiyet kanısı mi?

Biyolojik boyut ve biyolojik yapıda temellenen toplumsal boyutun birbirinden farklı olması aslında sorumuzun ayrıntılarını barındırıyor.

Yıllardır süregelmiş algıyı bozmanın, yazdığımız bir içerik ile mümkün olmayacağını bilerek yalnızca nedenleri üzerine biraz baş yoralım. Böylece tahminen de günlük hayatımızı bir nebze de olsa değiştirebiliriz.

Çocuklarımıza cinsiyet ayrımını bizler öğretiyoruz.

Daha çocuk doğmadan başlayan davranışlar ve tavırlar, çocuğun doğduktan sonra cinsiyetinin getirdiği rolleri öğrenmesi üzerinde baskın oluyor. Elbisesinden saçının uzunluğuna, oyuncaklarından kanılarına kadar her bahiste isteyerek ya da istemeyerek oluşturulan bu baskı sonucunda da aslında erkek ve bayan ayrımı ortaya çıkıyor.

Baskın cinsiyet rolü teorisine nazaran cinsiyet rollerinin öğrenilmesi, toplumsallaşma yahut içselleştirme aracılığı ile oluyor. Öğrenme temelli bu yaklaşıma nazaran de cinsiyet rolleri de öteki öğrenilen şeylerden biri. Çocuklar cinslerine uygun davranışları toplumdan ve ebeveynlerinden öğrenirken cinslerine uymayan davranışlar için cezalandırılıyor.

Kısa bir an çocukların oyun oynadığını düşünün. Şayet erkek çocuk otomobil ile oynuyor ya da top oynuyorsa baba bundan memnundur, gülümser, ilgi gösterir ve eşlik eder. Lakin tekrar tıpkı çocuk, bir bebekle oynadığında anne yahut baba olumsuz şeyler söyler ve bundan memnun olmaz; oyuncağı çocuğun elinden alarak uzaklaştırmaya çalışırlar. Bu, erkek çocuğun kıyafetlerine, aksesuarlarına ve daha birçok mevzuya nazaran uyarlanabilir.

Hâl bu türlü olunca da çocuklar, cinsiyet damgalı oyuncakları seçmeyi öğrenir. Daha sonrasında da cinsel kimlikleri benimser. Sonrasında da kendi cinslerinin göstermesi gereken tavırları. Hasılı erkek çocuklarının nasıl davranması gerektiği “Doğalarında var.” telaffuzundan çok öğrenilmişlik ile de alakalı.

Üreme içgüdüsü, cinsiyet ayrımının temel yapı taşlarından biri.

Hangi perspektiften bakarsanız bakın, erkekler her vakit liderlik ve güç durumlarını işgal etmiştir. Bunun kıymetli nedenlerinden biri de kodlarına işlemiş olan üreme içgüdüsü. Önder ve güçlü olan erkekler, pozisyonlarının daha güzel ve daha fazla çiftleşme için gerekli olduğunu düşünür. Bayanlara nazaran erkekler, bu konumları ile üreme açısından en fazla kâr eden bireylerdir. Velhasıl erkekler her zaman daha fazla seks için daha fazla fırsat arar.

Erkek ve bayan ortasındaki maliyet hesabında ise bayan için ebeveynliğin maliyeti, erkeklerin çiftleşme maliyetinden daha yüksek. Lakin erkekler daha fazla çiftleşme fırsatı elde edebilmek için nitelik, kaynak ne varsa daha fazla olmasını istiyor.

Erkeklerin çiftleşme dileğinde kullanmak istedikleri gelir, zenginlik ve statü; rekabetteki kıymetli faktörler ortasında. Bundan ötürü da erkekleri liderlik konumları daha fazla ilgilendirir zira koz kartlarını elde etmek gerekir.

Ön yargı ne vakit işe yaradı ki?

Ön yargı birçok bahiste olduğu üzere cinsiyet konusunda da kendini gösteriyor. Cinsiyet ön yargıları; iki cinsin birbirinden hangi bahislerde ayrıldıklarına, hangi davranışın hangi cinsiyete has olduğuna ait inançları karşılıyor.

İnsanlık boyunca alışılagelmiş ön yargılar sebebiyle toplum; bayanları, erkekleri duyduğu üzere duymuyor. Duysa bile, hatta erkek ve bayan katkıları tıpkı olsa bile erkeklere daha fazla bedel veriyor. Kimse kabul etmese de toplumun geninde şu da var: Bayanlar erkeklere kıyasla her zaman daha az cömertçe ödüllendirilir.

Kültürün, tavırları yönlendirdiği çağımızda, kültürel geçmişimiz bu zihniyete istikamet veriyor. Tarihi olarak paternalist (babacı) bir toplum olmamız, erkeklerin liderlik rollerini üstlenmesini olağan kılıyor. Bayanların önder olabilmesi, anormalliğin daniskası. Bu yüzden de insanlara “lider” düşün dediğinizde aklına çoklukla erkek gelir.

Fiziksel gelişimin de bu bahiste hissesi büyük.

Kadın-erkek eşitliği konusunda bazılarının, sıkıştığı noktada verdiği karşılık da güç oluyor. Bunu zati gazetelerin 3. sayfasına baktığımızda net formda görüyoruz. Konum, prestij ve para gibi genel kuramlar şayet eşitse geriye kalıyor bir tek şey, o da “beden gücü”.

Her ne kadar toplam beden kütlesine nazaran erkekler daha fazla kas sahibi olup bayanlardan güçlü olsa da bunun toplum şuuruna yerleşmesi işleri çıkmaza sürüklüyor. Daha ağır ve güçlü kemiklere, tendonlara ve bağlara sahip erkekler, testosteronlarını avantaja çeviriyor. “Erkekler güçlüdür bayanlardan.” gerçeği ya da inanmışlığın acısını da tekrar maalesef bayanlar çekiyor.

Kadın koşucuların kahramanı Kathrine Switzer verilecek en kolay örneklerden biri olabilir. Boston Maratonu’na katılan birinci bayan yarışmacı olan Switzer’i tertip sorumlularından yarışmacı tüm erkeklere kadar herkes engellemeye çalışmıştı. Gücün çalışmakla da elde edilebileceği bir şey olduğu düşünüldüğünde eşitlik algısının öncelikle zihinde benimsenmesi gerekiyor.

Şunu da belirtmekte yarar var. Erkekler daha güçlü oldukları için değil tarih boyunca daha şiddetli olmaları gerektiği için daha güçlüler ve erkek psikolojisi de buna nazaran şekilleniyor.

Peki ya cinsiyetin fizikî dinamikleri aniden aksine dönse, asırlık evrimin yardımı olmasa, bayanlar açıklanamayacak biçimde erkeklerden daha büyük ve daha güçlü hâle gelse? Yorumlara bekliyoruz.

Erkek ve bayanlar ile alakalı öteki içeriklerimiz: