Enflasyon Muhasebesi Uygulaması, Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Girdi: Peki Nedir ve Ne İşe Yarayacak?

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 2023 ve sonrası hesap devirlerini kapsayacak formda hazırlanan enflasyon düzenlemesinin detayları belirli oldu .Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Vergi Yordam Kanunu Genel Bildirimi, hangi değişiklikleri getirdi?

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir Yönetimi Başkanlığı’nın hazırladığı Vergi Yordam Kanunu Genel Bildirimi bugünden itibaren yürürlüğe girdi. Aslında 2021 yılında yürürlüğe girecek olan düzenleme, piyasadan gelen talep doğrultusunda bu yıla ertelenmişti. Enflasyon muhasebesi ismi verilen usul aslında ülkemizde daha evvel de uygulanmıştı.

Enflasyon düzeltmesi ya da enflasyon muhasebesi nedir?

Yıl sonunda şirketlerin tablolarında varlıkları, alacakları ve borçları üzere bilgiler yer alır. Öncelikle bu değerlerden parasal olmayanlar tespit edilir. Örneğin şirketin sahip olduğu bir arsa, parasal olmayan değerdir. Tabloya yazarken yerin pahası genelde alındığı yıla nazaran yazılır. 

Sonrasında tablolara bilgileri aktarırken mali olmayan değerleri düzeltilmiş değerleriyle, mali değerleri ise düzenleme yapmadan mali tabloya aktarmamız gerekir. Böylelikle enflasyon düzenlemesi yapılmış olur. Teknik olarak birtakım içeriklerde de kullandığımız “2006 yılında X milyon dolara alınmıştı, bugünün parasıyla Y milyon dolar” gibi cümleler,de Y ile X ortasındaki değişim bu düzenlemenin bir örneğidir. 

Enflasyon muhasebesi herkes için zarurî mu?

Tam mükellef olarak kabul edilen ve bilanço temeline nazaran defter tutan tüm şirketler, ferdi işletme sahibi gelir vergi mükellefleri ve kurumlar vergisi mükelleflerinin enflasyon muhasebesi yapması zaruridir. Yani iki tane kıstas kelam konusu:

• Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak
• Bilanço temeline nazaran defter tutmak

Neden enflasyon muhasebesi yapılıyor?

Aslında bu uygulama zati kanunda yer alıyordu ancak yalnızca muhakkak kurallar oluştuğunda uygulanıyor. En son 2003-2004 devrinde uygulanan bu metodun uygulanması için gereken kaideler şunlar:

• Yurtiçi ÜFE artışının, içinde bulunulan devir de dahil olmak üzere son üç hesap periyodunda %100’den fazla olması
• İçinde bulunulan hesap devrinde Yurtiçi ÜFE artışının %10’dan fazla olması.

Düzelte koşullarının devam etmesi hâlinde, izleyen süreksiz devir vergi periyot sonu bilançoları da düzeltme yapılarak hazırlanmaya devam edecek. Öz sermaye kalemleri de bu düzenlemelerden hissesini alacak. 

Düzeltme, ödenecek vergiyi tesirler mi?

İlk evrede hayır. 2023 Yılı Mali Tabloları için enflasyon düzenlemesiyle tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmayacağı üzere, geçmiş yıl ziyanı da ziyan olarak kabul edilmeyecektir. Düzenleme uygulaması yapıldıktan sonra vergi süreçleri, düzeltilmiş tabloya nazaran yapılacak. Bu yüzden, düzenleme yapmayan mükelleflerin gelecek periyotlardaki kontrollerinde gerçek durumları ile bilançoları ortasındaki farklar nedeniyle oluşacak vergi kayıpları, ilgili kurumlar tarafından belirlenen faiz oranları ile tahsil edilip üstüne cezai süreç uygulanabilir. 

Peki düzeltme katsayısı nasıl hesaplanacak?

Aslında bu süreç hayli kolay. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıklamasına nazaran “2023 yılının Aralık yahut Kasım ayı Yİ-ÜFE’sinin 2022 yılı Aralık ayı Yİ-ÜFE’sine bölünmesiyle elde edilir.” TÜİK’e nazaran Kasım 2023’te bu sayı 2882,04 oldu, Aralık 2023 için şimdi açıklanmadı. Her iki yılın da kasım aylarını göz önüne alacak olsaydık bu oran, geçen yılın kasım ayındaki 2026,08‘lik Yİ-ÜFE’yi de göz önüne aldığımızda yaklaşık 1.205 olurdu. Yani 10 milyon liraya aldığımız yerin bedeli artık 12.050.000 olarak bilançomuzda yer alırdı. 

Düzeltilmiş bilanço, 1 Ocak 2024‘te şirketlerin açılış bilançosu olacak. 

Kaynaklar:

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMALARINDA TEMEL SÜREÇLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA, Vergi Adap Kanunu