Kimisi Türklerden Diyor Kimisi Hristiyanlardan: Sahiden, Yılbaşı Ağacı Süsleme Geleneği Nereden Geliyor?
Kimisinin Türklerden geldiğini söylediği, kimisinin Hristiyan geleneği olduğunu argüman ettiği yılbaşı ağacı süslemenin nereden geldiğini biliyor musunuz?
Yılbaşı kutlaması, hangi kültüre ilişkin olduğu fark etmeksizin tüm dünyaya yayılan bir gelenek hâline geldi. Her yılın sonunda, yeni yılın gelişini memnunlukla karşılıyoruz; geçmiş yılda yaşanan aksilikleri arkada bırakmayı planlanıyoruz ve önümüzdeki yıl için maksatlar koyuyoruz.
Tabii bunları kuru kuruya da yapmıyoruz. Dostlarımızla yahut ailemizle bir ortaya geliyoruz ve kimi vakit mandalina-tombala ikilisiyle kimi vakit birazcık daha cümbüşün dozunu artıran içeceklerle “partiliyoruz”.
Ancak meskende yapılan kutlamaların bir vazgeçilmezi daha var: yılbaşı ağacı. Kimileri yeni yılın gelişinin heyecanıyla şimdi aralık ayının başındayken bile yılbaşı ağacını çıkarıp süslemiş oluyor. Gerçekten, bu yılbaşı ağacı süsleme ritüeli nereden geliyor?
Yılbaşı ağacı süslemenin Türk geleneği olduğuna dair bir sav ortaya atılmıştı.
Şu anda 109 yaşında olan Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, çam ağacı süslemenin Türk geleneği olduğunu söylemişti. Buna karşılık tarihçi Emre Gürbüz ise ağaç süslemenin Baltık Denizi etrafında ve Almanya’da görüldüğünü söyledi.
Ayrıca evvelden Türkler ortasında ağaç süsleme geleneği olabileceğini fakat bu geleneğin tüm dünyaya yayıldığı için Türkler ortasında da uygulanmış olabileceğini eklemişti Gürbüz.
Peki Noel ağaçları tam olarak hangi dinin geleneğinden geliyor?
Noel ağaçları aslında Pagan geleneklerine uzanıyor. Rivayete nazaran 732 yılında Almanya’da İngiliz misyoner St. Boniface, yaradana adanmış bir meşe ağacı kurban eden paganlarla karşılaştı. Boniface, ağaca balta sapladı ve ağaç kesilmedi. Böylelikle yaprak dökmeyen ağaçları ve çelenkleri, ölümsüz ömrün simgesi olarak gördüler.
Bu gelenek, Avrupalı Paganlar ortasında ağaca paha verme yahut kutsal sayma ile birleşti ve Hristiyanlığın benimsenmesinden sonra İskandinavyalıların şeytanı korkutup kaçırma amacıyla yaptığı bir ritüele dönüştü.
Günümüzde de Noel ağacının Almanya’nın batısından geldiği düşünülüyor.
24 Aralık tarihinde, yani Adem ve Havva yortusunda (Adem ile Havva’nın dinî bayramı) Almanlar, konutlarına bir cennet ağacı dikip üzerine kutsanmış ekmeği simgeleyen ekmek kesimleri asarlardı. Daha sonra ise çörekler ve İsa’yı simgeleyen mumlar eklemeye başladılar.
Ayrıca ağacın olduğu odada Noel piramidi de bulunurdu ve 16. yüzyılda Noel piramidi ile ağaç birleşerek Noel ağacını ortaya çıkardı. Yani aslında en başında ağaçlar, Noel emeliyle süslenmiyordu.
19. yüzyılda da yaygınlaşmaya devam etti.
Göçmen Almanların 17. yüzyılda Kuzey Amerika’ya götürdükleri Noel ağacı, 19. yüzyılda moda oldu. Ağaçlara kurdeleler, mumlar, şekerlemeler ve kekler koyuyorlardı.
Daha sonra Avusturya, İsviçre, Polonya, Hollanda, Japonya ve Çin olmak üzere 20. yüzyıla kadar Noel ağaçları ve süsleri tanınan oldu ve günümüze kadar ulaştı.
Kısacası ağaç süsleme geleneği, tek bir milletten gelmiyor.
Pagan ve Germen kültüründe aslında var olan ağaç süsleme, Hristiyanlık öncesi bir gelenekken Hristiyanlık içinde de tekrar kabul edilmiş oldu.
Bizde yılbaşı kutlamak “Hristiyan âdeti” olarak görülse de aslında çok daha öncesinde farklı kültürlerde ve farklı hedeflerde kullanıldığını görebiliyoruz. En çok da “kışın bitip baharın gelmesi, tabiatın yine canlanması” gayesiyle bir nevi “bahar şenliği” olarak yapılıyordu.
Yılbaşı temalı öteki içeriklerimiz de ilginizi çekebilir:
