Bazı Ciddi Hastalıkların Aşısını Devlet Neden Karşılamıyor? Gerçekler Yine Can Sıkıcı…

Doğumdan itibaren devletin karşıladığı aşılar olduğu üzere ulusal aşı takviminde olan fakat devletin karşılamadığı “özel” yani “ücretli aşılar” da var. Süratli bir halde tedavi edilmezse tehlikeli sonuçlara yol açabilecek meningokok hastalığının aşısının yanı sıra rota virüs ve HPV aşıları neden devlet tarafından karşılanmıyor?

Çocukların ve onlarla bir arada toplum sıhhatini da gözeten devletin, bu değerli aşıları neden karşılamadığı konusu bilhassa ebeveynlerin merak konusu. Üstelik bir de bu aşıların birçoğunun tek doz olmamasının yanı sıra değerli olması da gözleri Sıhhat Bakanlığına çeviriyor.

Doktorların yapılması konusunda tekliflerde bulunduğu bu özel aşıların karşılanmamasının sebepleri, doğabilecek önemli rahatsızlıklardan daha değerli olmadığı kesin de “Peki neden?” diye düşünmüyor değil insan.

Devlet hangi aşıları karşılıyor?

Devlet tarafından ücretsiz olarak yapılan aşılar ortasında suçiçeği, difteri, tetanos, boğmaca, hepatit A ve B, HİB (haemophilus influenzae tip b), kızamık, kabakulak, kızamıkçık aşısı, PCV (zatürre) ve çocuk felci aşıları bulunuyor. Takvimde de gördüğünüz üzere bu aşılar farklı doz sayılarına sahip.

Doğar doğmaz aşı takvimine dahil olan çocukların yanı sıra bu aşılardan kimileri şayet bağışıklığı yoksa yetişkinlere de yapılıyor. Sağlık Bakanlığı, aşının önlenebilir hastalıklar açısından kıymetli olduğunu vurguluyor. Hastalıkların yayılmasına karşı direnç gösteren aşılar için pekala neden fiyatlı ve ücretsiz diye ayrım var?

Hangi aşılar rutin aşı takviminde değil ve fiyatlı olarak yaptırılıyor?

Amerika Pediatri Akademi tarafından tavsiye edilen aşı takviminde meningokok, rota virüsü ve HPV aşısı bulunuyor. Lakin T.C. Sıhhat Bakanlığı bu aşıları karşılamadığından ötürü bunlar “özel aşı” olarak geçiyor.

Meningokok aşısının yalnızca bir dozunun 1.000 TL’den fazla olduğu ve 3 doz yapılması gerektiği düşünüldüğünde de aşılar için ailelerin bütçe ayırması gerekiyor. Aşı fiyatlarını karşılamayan aileler ise maalesef bu aşıları, çocuklarına yaptıramıyor.

Meningokok aşısı neden gerekli?

Menenjit, değişik mikroorganizmaların beyin zarlarını tutması sonucu gelişen ve ağır seyreden hatta ölümle sonuçlanabilen bir rahatsızlık. Meningokok ise menenjit çeşitleri içerisindeki en tehlikeli cins. Enfeksiyon hastalığı da olan meningokok, hastaların güzelleşmesi durumunda bile işlev yahut doku bozukluğuna neden olabiliyor.

Özellikle 5 yaş altı çocuklarda daha sık gözleniyor ve epey ağır seyrediyor. Dünya Sıhhat Örgütü’nün riskli ülkeler listesinde, Türkiye orta derecede bulunuyor. Aslında WHO’ya nazaran yüksek ve orta riskteki ülkelerin rutin aşı takviminde meningokok aşısı da bulunması gerekiyor.

Akut şiddetli ishalin dünyada en sık görülen nedenleri ortasında birinci sırada bulunan rota virüs de özel aşılar kapsamında.

Özellikle 2 yaş altı çocuklarda bağırsak iltihabına neden olabilen rota virüs, kusma ve ateş ile de ishal tablosuna eşlik ediyor. Ağız ve dışkı yoluyla bulaşabilen bu virüs, çok önemli sıvı kaybını da beraberinde getirdiği için mevtle bile sonuçlanabiliyor.

Doğrudan rota virüse tesir eden ilaç bulunmadığı için önemli sıvı kayıplarında çocuklar hastaneye yatırılıp damar yolu ile sıvı desteği alıyorlar. Korunmak için aşı geliştirilmiş olmasına karşın bu da rutin aşı takviminde değil.

Rahim ağzı kanseri gelişimini engellemek için uygulanan HPV aşısı, rutin aşılarda değil.

Doğumdan sonraki birinci yıllarda uygulanmayan HPV aşısı, 9 yaşından büyük çocuklara yapılıyor. Siğil mikrobu olarak da bilinen HPV, temas yoluyla bulaşan ve sıklıkla görülen bir virüs tipi. HPV, yalnızca cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak görüldüyse de son vakitlerde yapılan araştırmalar, virüsün mutasyonla bir arada temas hâlinde bulaşabildiğini de gösterdi.

HPV virüsünün 200 civarı tipi var. Bunlardan kimileri yalnızca siğil yapabiliyorken kimileri kansere dönüşebiliyor. Avusturalya ve Amerika üzere birtakım ülkelerde HPV aşısı, devlet tarafından karşılansa da ülkemizde bu aşı da çocuklara ücretsiz yapılmıyor.

Devlet, neden bu aşıları ücretsiz olarak karşılamıyor?

Devletin, SMA tedavisi üzere birtakım hastalıkların ilaçlarını ve özel aşıları karşılamamasının nedenleri ardında pek çok sebep var. Her aşının maliyetinin olması ve devlet bütçesinin sonlu olması bunlardan biri. Bu yüzden de devlet, en yarar sağlayacak ve en yaygın hastalıkları önleyecek aşıları önceliklendiriyor. Daha az yaygın yahut daha az riskli hastalıklara karşı aşılar, devlet tarafından ödenmeyebiliyor.

Devleti aşı siyaseti içerisinde halkın erişebilirliği de bedellendiriliyor. Kimi özel aşılara erişebilirlik düşünülerek karşılanmıyor. Meningokok aşısını buna dahil ettiklerini pek sanmıyoruz lakin tıpkı siyaset grip aşısı için geçerli olabilir.

Grip aşısı, 65 yaş üstündekilere yahut kronik hastalığı olanlara ücretsiz yapılırken riskli kümede olmayan ama grip aşısı yaptırmak isteyenler fiyat ödüyor. Eylül 2023’te açıklanan grip aşısı fiyatı ise 243 TL idi.

Aşıların devlet tarafından karşılanıp karşılanmamasına karar verilmesi epey uzun bir süreç. Birtakım aşıların ücret siyaseti zaman içinde değişebiliyor. Umarız ki bilhassa çocuklar için bu kadar kıymetli olan aşıların devlet tarafından karşılanacağı gün çok uzak değildir.

Konu ile temaslı ilginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz: