Ortamlarda Anlatırsanız Bir Pilot Kadar Havalı Olabilirsiniz: Uçaklarla İlgili En Merak Edilen Gizemlerin Cevaplarını Açıkladık
Bir otomobil kadar sık binmediğimiz için uçaklar hakkındaki birçok şey baş karıştırıcı gelebiliyor ama bu içeriği okuduktan sonra pek birden fazla hakkında bilgi sahibi olabileceksiniz!
Bazılarının en büyük korkusu, kimilerinin en büyük tutkusu; uçaklar… Her binişimizde aklımıza onlarca baş karıştırıcı soru gelir. Mesela uçuş rotasını ekrandan izleyebildiğimiz uçaklarda düz değil de kıvrımlı rotalardan gittiğini görürüz ve sebebini düşünürüz.
Veya minibüs, dolmuş, otobüs üzere başka araçların kapıları daima sağdayken uçakların binişi neden daima soldan yapılır? İşte tüm bu soruların “Aa, o yüzden miymiş?” dedirtecek yanıtlarını anlattık!
Uçaklar, Büyük Okyanus üzerinden uçmuyor. Yeterli de neden?
Elbette istisnalar var lakin birçok hava yolu şirketi, Büyük Okyanus üzerinden uçuş yapmıyor. Bunun birinci nedeni, uçakların okyanusların üzerinden uçmak yerine karadaki eğri rotaları tercih etmesidir zira bu rotalar genellikle okyanus üzerindeki düz rotalardan daha kısa olur.
Haritaya baktığınızda Dünya düz görünür ve maksada giden yol düz bir çizgiymiş üzere durur lakin Dünya global olduğu için kavisli yollar, iki pozisyon ortasındaki en kısa ara olur.
Diğer bir neden ise kıvrımlı rotaların, uçuş maliyetini düşürmesidir. Böylelikle tüketiciler için bilet fiyatları da düşer ve hava yolları hem yakıttan tasarruf eder hem vakitten.
Ayrıca birçok uçuş, su kütleleri üzerinde harcanan süreyi en aza indirmeyi ister zira fırtınaların karadan fazla su üzerinde meydana gelme mümkünlüğü daha yüksektir. Üstelik acil iniş için inançlı bir yer de yoktur.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Pilotlar neden düz giderek rotaya ulaşmak yerine eğriler çizerek gidiyorlar?
Dünya; kutuplardan basık, Ekvator’dan şişik olduğu için geoit formuna sahiptir (Düz Dünya’cılar seri kızgın atıyor.). Bu yüzden pilotlar da kutuplara hakikat uçarak daha kısa bir yol izlemenin yanı sıra daha az yakıt harcarlar ve böylelikle eğri bir yol tercih etmiş olurlar.
İki boyutlu bir haritada iki nokta arasındaki çizgisel mesafe insanı yanıltabilir lakin en kısa rotayı bulmak için Dünya’nın eğik yüzeyini de hesaba katarız ve bu da dışarıdan eğri çizerek uçtuğumuz bir imaja sebep olur.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Uçaklar, Tibet’in üzerinden de uçmuyor. Pekala neden?
Hava yollarının Tibet bölgesinden uzak durmasının ana nedeni, arazinin ortalama yüksekliğinin çok fazla olması ve engebelerden oluşması. Uçaklar çok yükseklerden uçabilse de kabin basıncının düştüğü acil durumlarda uçağın bir havaalanına yönlendirilmeden evvel 3.000 metrelik irtifaya inmesi gerekir ve bölgede acil iniş yapabilecek uygun bir alan neredeyse yok diyebiliriz.
Bir öbür neden ise Tibet Platosu ve etrafının yüksek dağlık bölgelerden oluşması sebebiyle türbülans şiddetini çok daha artıracak olmasıdır. Bunun yanı sıra bölgede uçakların radar sistemini destekleyecek bir sistem de bulunmuyor. Ayrıyeten yakınlardaki askerî üs, ticari uçuşların geçişini de yasaklıyor.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Diğer araçlara sağdan binilirken uçaklara neden soldan biniliyor ki?
Havacılık ortaya çıktığında denizcilik hâlihazırda vardı ve denizcilik tabirleri ya da dizaynları havacılık tabirlerine ilham kaynağı olmuştu. Eski vakitlerde teknenin ya da geminin pruvasını istenilen rotaya sokmak için sancak tarafında bir kürek kullanılıyordu. Sağda duran kürek, teknenin ve iskelenin ortasında sıkışmasın diye girişler soldan yapılıyordu.
Daha sonra tekne küreği geriye alındı fakat bu ritüel devam etti ve uçak mühendisleri de aynı tasarımı kullanmayı sürdürdü. Yolcu biniş köprüleri faaliyete geçtiğinde soldaki kapılara nazaran tasarlandılar ve uçuşla ilgili tüm talimatlar da buna nazaran hayata geçti. Böylelikle uçaklara soldan biniş kalıcı hâle geldi.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Uçaklarda köpek olmamasına karşın neden havlama sesi duyarız?
Uçakla seyahat ederken fark ettiyseniz köpek havlamasına emsal bir ses duyarsınız. Aslında bu ses, uçağın istikrarda olduğu manasına gelir. Uçak park durumundan push back (geri çekme) aracıyla geriye gerçek itilirken yahut motorlar kapatıldıktan sonra duyduğumuz havlama sesi, hidrolik istikrar sağlanmaya çalıştıkça ortaya çıkar.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Uçaklar, batıdan doğuya gerçek daha süratli uçuyor. Nasıl ya?
Dünya’da jet akımı denilen çok güçlü rüzgârlar bulunur. Bu akım, uçakların uçtuğu irtifadadır ve gittikleri tarafa nazaran daha süratli yahut yavaş gitmelerini sağlayabilir. Dünya döndüğü için hava akımları da kuzey yarım kürede doğuya yanlışsız, güney yarım kürede batıya hakikat kayar. Dünya’nın biçimi ise her bölgenin farklı süratlerde dönmesini sağlar ve bu farklı suratlar jet akımlarının da kıvrımlı hareketine sebep olur.
Diyelim ki İzmir-Ankara seferi için gidiş-dönüş bileti aldınız. Ankara’ya gerçek uçmaya başladığınızda 200 km/sa hızla esen bir jet akımıyla karşılaştınız. Bu akım, kara suratınızı 1000 km/sa hıza ulaştırır. İzmir’e dönerken ise birebir akım, uçağınızın kara suratını 600 km/sa sürate düşürür. Özcesi uçak, batıdan doğuya gerçek giderken rüzgâr sebebiyle daha süratli sarfiyat ancak doğudan batıya yanlışsız rüzgâra karşı gideceği için yavaşlar.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
1000 km/sa süratle gidebilen uçaklar, nasıl oluyor da birbiriyle neredeyse hiç çarpışmıyor?
Uçakların birbiriyle çarpışmaması için birçok formül var. Bunlardan birincisi, eski olsa da hâlâ kullanılabilen “yarım daire kuralı”. Bu yolda, uçakların istikametlerine bağlı olarak hangi yükseklikte uçmaları gerektiği belirleniyor ve birbirine hakikat uçan uçakların ortalarında en az 305 metrelik bir dikey uzaklık oluyor.
Ancak uçakların çarpışmamalarını sağlayan asıl tedbir, “TCAS/ACAS sistemi”. Otomatik sistem sayesinde uçağın tanımlama kodu yayımlanıp öteki uçaklar tarafından algılanması sağlanıyor ve uçakların pozisyonunu izleyerek trafik kontrolörlerine ulaştırılıyor. Ayrıyeten TCAS sayesinde pilotlar öteki uçakların yerlerini ve yüksekliklerini de rahatça öğrenebiliyor. Potansiyel bir tehlike varsa sistem, otomatik komutlar ve ikazlar üretiyor.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
Uçaklar gökyüzünde neden çok yavaş gidiyormuş üzere görünüyor?
Yakınımızda bulunan objeleri, daha süratli hareket ediyormuş üzere algılarız. Mesela otomobilde giderken yol kenarındaki lambaları (yakın nesne) süratli, bulutları yavaş hareket ediyormuş üzere görürüz. Bu durum, literatürde “hareket paralaksı” olarak geçiyor. Hareket paralaksı tesiri, objenin hareket ettiği aralığın, bizim görüş alanımızın yüzdesine kıyasla hareket etmesiyle ilgili.
Örneğin üstteki görselde 100 metre uzaklıktaki bir obje belli bir istikamette 20 metre hareket ederse görüş alanının yalnızca %25’i boyunca hareket etmiş olur. Ancak 40 metre uzaklıktaki obje, 20 metre hareket ederse görüş alanından büsbütün çıkar. Yani arayı belirlemek için görsel ipuçlarını baz alırız ve hareket paralaksı oluşur. Böylelikle uçakları da daha yavaş gidiyormuş gibi algılarız.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz buraya tıklayabilirsiniz.
İlginizi çekebilecek öbür içerikler:
