Boykota Giriş 101: İşe Yarar Bir Boykot İçin Neler Yapmalısınız, Neler Yapmamalısınız?

İsrail-Filistin olayları hakkında herkesin hemfikir olduğu tek gerçek: Ortada çok acı bir tablo olması. Bu acı tablonun sorumlularına karşı reaksiyon vermek ise bir insanlık vazifesi. Pekala bu yansıyı yanlışsız bir formda verdiğinize emin misiniz?

Coca-Cola dökenler mi ararsınız, Starbucks’taki insanları rahatsız edenler mi, Burger King’e Ratatuy salanlar mı… Nitekim yeterli niyetle bir şeyleri boykot etmek istiyorsanız aklınızdan şunu çıkarmamanız gerekir: Boykotun işe yaraması için milyonlarca insanın buna katılması gerekir, milyonlarca insanı ikna edebilmek içinse bu insanlara nefret lisanıyla yaklaşmamanız gerekir. Oysa ne yaklaşım biçimi yanlışsız ne de maksattaki şirketler.

Aslında yansınızı illa boykot ederek göstermek zorunda da değilsiniz. Ne yazık ki millet olarak aklımıza çabucak boykotla reaksiyon vermek geldiği için, bu etkisiz reaksiyonlar devede kulak kalıyor. 

Sosyal medyada karşınıza bu üzere paint terk görseller çıktığında balıklama atlamamak gerekiyor.

Size X ülkesine ilişkin olduğu söylenen şirketler aslında o denli olmayabilir. Kaldı ki X ülkeli olması, boykot edilmesi gerektiği manasına da gelmiyor. Bariz bir halde X hükûmetini desteklediği ortaya çıkarsa reaksiyon göstermek manalı bir hâl alacaktır.

Çünkü Netanyahu hükûmeti ile Hamas ortasındaki çatışmanın yarattığı trajediye tanıklık ediyoruz. İkisi de İsrail ya da Filistin halkını temsil etmiyor. Bunların çatışması, “Her Yahudi, katildir; her Filistinli, teröristtir.” genellemesine sebep vermemeli. Mesela İsrail halkının yarısı, Netanyahu’dan nefret ediyor.

Boykot edilen şirketler üzerinden bir örnek verelim: Aslında Coca-Cola, Starbucks ve Burger King’in İsrail’le bir alakası bile yok.

Yıl 1964: The Coca-Cola Company (TCCC) eserlerinin şişeleme ve dağıtımını yapmak üzere birinci franchise, İstanbul’da İMSA’ya (Has Grubu) verildi. O vakitten beri bir Türk şirketi aslında.

Coca-Cola İçecek A.Ş.; Türkiye, Pakistan, Kazakistan, Irak, Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Ürdün, Tacikistan, Türkmenistan ve Suriye’de 10.000’e yakın çalışanı ile faaliyet gösteren çok uluslu bir şirket.

Şimdi burada franchise, pay hisseleri, idare heyeti üzere ayrıntılara girersek çıkamayız. Bu şirket, İstanbul Borsası’nda olan bir Türk şirketi özetle.

Coca-Cola’yı boykot etmeniz, Türk iktisadına ziyan vermekten öteki bir şeye yaramayacaktır; yani dönüp dolaşıp kendinize ziyan vermiş olursunuz.

Hatta bu şirketin hissedarları ortasındaki bir holding, birebir vakitte Togg’un da hissedarı. Yani kolayı boykot etmekle Togg’u boykot etmeniz ortasında hiçbir fark yok, ikisinde de tıpkı holding etkilenmiş olacak. Kaldı ki günümüzde boykotlar bu türlü dev şirketlere ziyan veremez.

Ayrıca hükûmet tarafından Coca-Cola’ya bu yıl verilen teşvikler şöyle:

• Gümrük vergisi muafiyeti,
• KDV istisnası,
• 5 yıl sigorta primi patron payı,
• %60 vergi indirimi,
• %25 yatırıma katkı oranı.

TBMM, İsrail’i boykot hedefiyle Coca-Cola eserlerini menülerinden kaldırmıştı bu ortada; bu da farklı bir çelişki.

“Ama Coca-Cola ABD’de kuruldu!” diyenler için: “O vakit ABD’deki kolaları dökün.” demek isterdik fakat boykotların tesir yaratmadığını belirttik.

Şirketi kuran adama bir öfkeniz var diyelim. 1800’lerde kendi hâlindeki bir eczacı kurdu Coca-Cola’yı. Nereli olduğu, neye inandığı bizi ilgilendirmez ama haydi diyelim ki Yahudi olsun. Şayet yalnızca bu yüzden öfke duyacaksanız, rastgele birinin siz yalnızca Türk’sünüz diye sizden nefret etmesinden bir farkı yok bunun.

İsrailliler de birbirlerinden çok farklı bireylerdir; kimisi dindardır kimisi ateist, kimisi mevcut hükûmeti dayanaklar kimisi muhaliftir. Tıpkı bizdeki farklılıklar üzere. O vakit Hitler kurdu diye Volkswagen’e de binmeyelim.

Coca-Cola’da olduğu üzere Starbucks, Burger King üzere markalarda da durum benzeri. 

Peki tesirli olabilmek için ne yapmak gerekiyor? Londra’da yapılan protestolara bir bakın: 1 milyon kişi, “Filistinli çocuklar ölüyor!” diyerek kamuoyu oluşturuyor.

Türkiye’de ise “Kahrolsun Netanyahu hükûmeti!” demek yerine “Siyonist Musevilere ölüm!” üzere pankartlar açılabiliyor. Netanyahu’yu desteklemeyen Museviler bunları gördüğünde ne düşünürler sizce?

Mesela 2 yıl evvelki diğer bir yürüyüşü gösteren aşağıdaki fotoğrafta Yahudileri görebilirsiniz. Filistin halkına karşı Netanyahu’nun yaptıklarını onlar da eleştiriyor.

Dönem periyot belirli başlı markalar boykot edilir Türkiye’de. Lakin çok geçmeden unutulur hepsi.

Hangi markayı neden boykot ettiğini unutan beşerler, o markayı tekrar kullanmaya başlar. Starbucks’ı boykot edenler, bir mühlet sonra Starbucks bardaklı story atacaktır.

Bugün Coca-Cola’yı boykot eden birçok kişinin, birkaç ay sonra ramazan sofrasında masaya Coca-Cola şişesi koyacağını biliyoruz.

Bu “boykot” sözü nereden geliyor, ona da değinelim:

Aslında İngiliz bir yüzbaşı olan Charles Boycott’un soyadı. Toprak ağası üzere bir şey bu adam, topraklarını emekçilere yüksek kiralara verince emekçiler bir daha bu adamdan toprak kiralamama kararı alıyorlar; esnaf bile ona bir şey satmıyor.

Bu örgütlenme sonucunda dımdızlak ortada kalıyor İngiliz yüzbaşı. Sonra da The Times gazetesi bu kelimeyi kullanınca, vakitle pek çok lisanda kendine yer buluyor “boycott”.

O vakitler küçük nüfusların bu formda boykot etmeleri çok olağandı, bir tesir yaratmak mümkündü. Günümüz dünyasında ise nüfus çok fazla, büyük şirketler de fazla ve bunlar ekseriyetle çok uluslu.

Boykotlar etkisiz kaldığı için, Londra’daki üzere büyük protestolar kamuoyu oluşturma konusunda çok daha tesirli. Böylece Hristiyan’ı da Müslüman’ı da Musevi’si de tek bir protestoda bir ortada tıpkı maksat doğrultusunda buluşarak barış isteyebilirler.

Yani Burger King’e Stuart Little bırakmak yerine, Starbucks’takilere hakaret etmek yerine; uygarca bir protesto organize edip, üzerinde “Her milletten ve dinden herkesin katılabileceği, barış davetinin yapılacağı bir yürüyüş yapacağız.” yazan broşürler dağıtabilirsiniz.

Şimdi biriniz bu türlü bir yürüyüş organize etsin ve daima bir arada katılalım.