Türkiye Sınırına Yakın Olan Bu Baraj, Neden Dünyanın En Tehlikeli Barajı?
Türkiye hududuna yakın olan Musul Barajı, “dünyanın en tehlikeli barajı” unvanına sahip. Pekala onu, bu unvanı alacak kadar tehlikeli yapan şey ne olabilir ki?
Dicle Irmağı üzerinde bulunan Musul Barajı’nın, eski ismiyle Saddam Barajı’nın, dünyanın en tehlikeli barajı olarak nitelendirilmesinin gerisinde aslında tek bir sebep yatmıyor.
Ters giden bir şeyler olursa pek çok felakete yol açma potansiyeline sahip bu barajın özelliklerine ve neden bu kadar tehlikeli olduğuna bakalım.
İlk evvel Musul Barajı ile ilgili birkaç bilgiye göz atalım.
Irak’ta bulunan baraj, yaklaşık 40 yıl evvel inşa edildi; yani “yaşlı bir baraj” da diyebiliriz. 131 metre yüksekliği ve 3,2 km uzunluğuyla ise Orta Doğu’nun dördüncü büyük barajı. Şehir merkezinin 50 kilometre kuzeyindeki baraj, 1,7 milyon metreküp kapasitesi sayesinde civardaki 1,7 milyon beşere elektrik sağlıyor.
Barajın buraya konumlandırılmasıyla su kaynağı yaratılması ve ırmağın yıllık sel ve kuraklık döngülerini dengelenmesi planlanıyordu lakin bu pozisyonun olumsuz tarafları çok daha fazlaydı. En başında mühendisler de uyarmıştı lakin kimse onları dinlememişti.
Tehlikeler, temelinden başlıyor.
Musul Barajı’nın çok zayıf inşa edilen yapısı, daima dolgu gerektiriyor ve pozisyonundan ötürü altı sağlam kayalıklara sahip değil. Aksine, minerallerden yapılmış suda çözünebilir kayaları var!
2006 yılında ABD Ordusu Mühendisler Birliği burayı, “dünyanın en tehlikeli barajı” olarak nitelendirdi ve çökme ya da hasar görme üzere rastgele bir sorunun, Musul’u 3-4 saat içinde 21 metre su altında bırakabileceğini ekledi. Bu türlü bir durumda, Dicle Irmağı etrafında yaşayan 500 bin ila 1 buçuk milyon insanın hayatı da tehlikeye girecek ve bir nükleer bombadan bile daha büyük bir hasar verecek.
Deprem bölgesinde yer alması da öteki bir sorun.
Musul Barajı üzere zelzele bölgelerindeki barajlar, sarsıntı sırasında çökmeye ve hasara uğramaya daha açık oluyorlar. Bu türlü bir durumda, üstte bahsettiğimiz üzere, yeniden tüm kenti etkileyebilecek sonuçlar doğurabilir.
Terör örgütünün de amacı.
IŞİD, 2014 yılında Musul’u ele geçirdikten sonra, Musul Müzesi ve sayısız dinî mekânın yanı sıra birçok farklı yer de terör örgütünün ziyan ve yıkım gayesi hâline geldi. Araştırmacılar, IŞİD şayet Musul Barajı’nı da maksat alırsa yaratacağı yıkımı hesaplamakta bile zorlanıyor.
Ülkenin kültürel mirası yerle bir olabilir.
Dahası, mümkün bir yıkımda Dicle Irmağı havzasında devasa bir alüvyon birikintisinin olacağı söyleniyor. Bu türlü bir durumda, arkeolojik hafriyatlar yapılacak, şimdi araştırılmamış pek çok yerin de büsbütün kaybedileceği ve kültürel mirasın yok olacağı tahmin ediliyor.
Yine de son gelişmeler biraz umut vadedebiliyor.
İtalya’nın Irak’taki en üst seviye diplomatı Maurizio Greganti, Musul Barajı’nın tamiratı için özel finansman sağladı. Büyükelçi Greganti’ye göre, İtalya ve Irak, su alanında büyük bir iş birliğine de imza atıyor. Roma, Irak Su Kaynakları Bakanı Aun Diab’ın teşebbüsüyle bakanlık bünyesinde Ulusal Baraj Güvenliği Departmanının kurulmasına da yardım etti.
