Ticari Araç Sürücülerinin Alması Zorunlu Olan ‘Psikoteknik Belgesi’ Nedir, Nasıl Alınır?

Bir müddettir ticari araç şoförlerinin artık ehliyet dışında bir de psikoteknik dokümanı olarak isimlendirilen bir evraka daha gereksinimleri var. Alınmadan trafiğe çıkıldığı takdirde şoföre ceza kesilmesine neden olan psikoteknik evrakı, ortalama bir saat süren bir test sonucunda veriliyor.

Ülkemizde her gün şoför kusuru kaynaklı sayısız kaza oluyor ve bunların bir kısmı maalesef can kaybı ile sonuçlanıyor. Bu durum akıllara ‘Acaba yalnızca ehliyet almak yeterli bir şoför olmak için kâfi mi?’ sorusunu sık sık getiriyor. Yetkililer de bu soruyu sormuş olacaklar ki bir müddettir ticari araç şoförleri için ehliyet kâfi değil, aynı vakitte şoförlerin psikoteknik dokümanı sahibi olması gerekiyor.

Adından da anlaşılacağı üzere psikoteknik dokümanı, ruhsal bir durum kıymetlendirme raporudur. Ortalama bir saat süren bir test sonunda başarılı olan bireylere verilen bu doküman olmadan trafiğe çıkıldığı takdirde cezai yaptırım vardır. Psikoteknik dokümanı almak için girilen testte şoförün ruhsal ve fizikî olarak trafiğe çıkmaya uygun olup olmadığı psikolog eşliğinde bedellendiriliyor.

İlk defa duyanlar için kısaca anlatalım: Psikoteknik dokümanı nedir?

Halk ortasında psikoteknik evrakı olarak bilinen Psikoteknik Muayene ve Kıymetlendirme Raporu, İçişleri Bakanlığı Genelgesi ile ticari araç şoförlerinin sahip olması mecburî olan bir evraktır. 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren tüm ticari araç şoförlerinin psikoteknik evrakı sahibi olması zarurî hâle getirilmiştir. Kelam konusu evraka sahip olmayan ticari araç şoförlerine cezai süreç uygulanır.

Psikoteknik evrakı alması mecburî olan şoförler:

• Taksi sürücüleri
• Kamyon sürücüleri
• Tır sürücüleri
• Öğrenci servisi sürücüleri
• Otobüs sürücüleri
• Personel taşıması yapan sürücüler
• Minibüs, dolmuş sürücüleri
• Diğer ticari araç sürücüleri

Psikoteknik evrakı nasıl alınır?

Psikoteknik evrakı almak isteyen ticari araç şoförleri, bulundukları ilin İl Sıhhat Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen merkezlerden randevu alarak Psikoteknik Muayene ve Kıymetlendirme Raporu için ortalama bir saat süren bir dizi teste katılabilirler. Test sonunda başarılı olan şoförler, psikoteknik dokümanı almaya hak kazanır. Şayet şoför testi başarılı olarak tamamlayamadıysa 1 ay içinde Vilayet Sıhhat Müdürlüğüne itiraz edebilir.

İl Sıhhat Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kurumdaki testi başarılı bir formda geçen şoför daha sonra bir devlet hastanesinde ya da özel hastanede psikiyatri uzmanına muayene olur. Uzman tarafından da onaylanan doküman son olarak Vilayet Sıhhat Müdürlüğü tarafından onaylanır ve artık şoför psikoteknik dokümanına sahip olmuş olur.  

Psikoteknik dokümanı fiyatı ne kadar?

Psikoteknik Muayene ve Kıymetlendirme Raporu yani psikoteknik dokümanı alma fiyatı her yıl Vilayet Sıhhat Müdürlüğü tarafından bir taban fiyat üzerinden açıklanır. Psikoteknik evrakı için 2023 yılında ödenmesi gereken fiyat 750 TL olarak belirlenmiştir. Ancak başvurduğunuz kuruma nazaran fiyat değişikliği olabilir. 

Psikoteknik testlerinde ne ölçümü yapılıyor?

İl Sıhhat Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kuruma psikoteknik dokümanı almak için gittiğiniz vakit size 12 test yapılıyor. Ortalama bir saat süren bu testlerde şoförün görsel algısı, görsel belleği, el ve ayak uyumu, psikomotor hünerleri, refleksleri, dikkati ve çevresel görüşü ölçülüyor. Test boyunca şoföre bir psikolog eşlik ediyor. 

Psikoteknik evrakı almak için gerekli evraklar:

• Ehliyetin aslı ve fotokopisi
• Nüfus cüzdanı aslı ve fotokopis
• Ehliyet iadesi için yapılacaksa ceza tutanağının aslı ve fotokopisi

Psikoteknik dokümanı için gerekli evraklar bu halde. Bunların yanı sıra bir de fotoğraf isteniyor fakat pek çok kurum gerekli fotoğrafı o an dijital olarak çekiyor. İşimi sağlama alayım derseniz son 6 ay içinde çekilmiş bir vesikalık fotoğrafınızı da yanınıza alabilirsiniz. 

Her 5 yılda bir psikoteknik dokümanınızı yenilemeniz gerekiyor:

Psikoteknik evrakı ehliyet üzere bir sefer alıp ömür uzunluğu sahip olacağınız bir evrak değil, her 5 yılda bir yenilenmesi gerekiyor. Yenileme süreci için tıpkı birinci sefer alımda olduğu üzere Vilayet Sıhhat Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kuruma giderek gerekli testlere katılmanız gerekiyor. Yenileme süreci için ödeyeceğiniz fiyat, o yıl Vilayet Sıhhat Müdürlüğü tarafından belirlenecektir. 

Psikoteknik evrakı olmayanlara cezai süreç uygulanır:

Psikoteknik dokümanı sahibi olması zarurî tutulan ticari araç şoförleri bu evraka sahip olmadan trafiği çıkarlarsa ya da sahip oldukları dokümanın geçerlilik mühleti olan 5 yıl dolduysa 3 bin 584 TL cezai süreç uygulanır. Cezai süreç fiyatında dönemsel değişiklikler olabilir. 

Psikoteknik dokümanınıza e-Devlet üzerinden ulaşabilirsiniz:

• Adım #1: Buradaki irtibat üzerinden e-Devlet internet sitesini açın.
• Adım #2: e-Devlet hesap bilgilerinizle giriş yapın.
• Adım #3: e-İmzalı Psikoteknik Kıymetlendirme Raporları Sorgulama sayfasını açın.
• Adım #4: Psikoteknik dokümanınızı burada görüntüleyebilirsiniz.
• Adım #5: İşlem tamam.

Psikoteknik dokümanınıza e-Devlet üzerinden ulaşmak için üstteki adımları izlemeniz kâfi. Psikoteknik evrakınızı matbu olarak yanınızda taşımak zorunda değilsiniz, zaten GBT sorgulaması sırasında da görülüyor. e-Devlet üzerinden alacağınız kopya da gerçek evrak olarak kabul edilir. 

Ticari araç şoförlerinin sahip olması zarurî olan psikoteknik evrakı nedir, nasıl alınır, fiyatı ne kadar gibi merak edilen soruları yanıtladık. Psikoteknik evrakı hakkında en şimdiki bilgileri almak için bulunduğunuz bölgede Vilayet Sıhhat Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş kurumlara ulaşabilirsiniz.