Orta Çağ’da Uğursuz Kabul Edilen Kediler, Antik Mısır’da Neden Bu Kadar Değerliydi? Kedi Öldürmenin Cezası Ölümdü!

MÖ 300’lü yıllarda birçok ülkede önemsenmezken Antik Mısır’da kediler neden bu kadar pahalıydı biliyor musunuz? Gelin, bu kedi sevgisinin yıllar içinde nasıl sanayileştiğine ve makûs sonuçlara yol açtığına bakalım.

Kediler, Antik Mısır ile bağdaştırılıyor çünkü Mısır kültürü, kedilere olan bağlılığı ile tanınıyordu. Hatta Mısır’dan kedilerin ihraç edilmesi hayli katı bir halde yasaklanmıştı.

Devletin yalnızca kedilerle ilgilenen bir kolu bile vardı ve vazifeliler, ülke dışına çıkarılan kedileri bulup geri getirmek için farklı ülkelere gönderilirdi.

Antik Mısır inanışı Animizm’in bu hususta büyük bir tesiri var.

Bu inanışa nazaran ilah denilen ruh, doğanın tümünü kapsıyordu. Tabiat kutsaldı ve tabiatın farklı istikametleri farklı tanrılarda toplanmıştı. Onlara göre her canlı, hem tanrı hem insanı hem de hayvanı içinde barındırıyordu.

Bu nedenle Antik Mısırlılar, direkt kedinin kendisine değil onda var olduğuna inandıkları tanrısal güce tapıyorlardı. 

Mısır’da ilahların kedilere benzediğine inanılıyordu.

Söz konusu inanışa nazaran rabler ve yöneticiler, tıpkı kediler üzere ikili bir mizaca sahipti. Bir yandan koruyucu ve sadık, öteki yandan hırçın, bağımsız ve öfkeli karakterleri vardı. İşte bu durum eski Mısırlıların, kedileri özel varlıklar olarak görmesini ve onları kutsal kıymet ismi altında muhafazalarını sağlamıştı.

Örneğin güneş ilahı RA ve onun kızı Bastet, çoklukla bir aslan yahut kedi olarak tasvir ediliyordu. O devir Mısırlılar için epey kıymet taşıyan güneş ilahının, kedilerle ortasında özel bir bağ olduğu düşünülüyordu.

Kediler, toplumları salgın hastalıklardan koruyan mükemmel birer avcıydılar.

Kedilerin, salgın hastalıkları taşıyan ve tahıl ambarlarına ziyan veren fare ve sıçan üzere kemirgenleri avlaması, yılan ve akrep üzere tehlikeli hayvanları korkutması onları doğal bir silah hâline getirmişti. 

Kediler, Mısır toplumunda yalnızca kemirgen ve sürüngenleri avladıkları için değil tıpkı vakitte estetik ve mistik özelliklerinden ötürü da hürmet görüyorlardı.

Peki o periyotta kediler hayatını kaybettiğinde ne oluyordu?

Bir kedi öldüğünde, Heredot’un yazdığına nazaran; “Evde ikamet eden herkes kaşlarını tıraş ederdi. İnsanların kaşları tekrar uzadığında yas devrinin tamamlandığına inanılırdı.”

Ayrıca Herodot, Mısırlıların kedilerini çok fazla önemsediklerini; o denli ki kedilerin güvenliğinin insan hayatından ve mal mülkten daha öncelikli olduğunu söylemiştir.

Kedi hayranlığı, değişik bir kültüre dönüşmeye başladı.

Antik Mısır’da MÖ 700’den itibaren milyonlarca kedinin öldürülmesi ve mumyalanması için sanayi kurulmuştu. Bu sanayi, hayvanların ölen beşerlerle birlikte gömülmesi üzerine konseyiydi.

Scientific Reports’ta geçen yıl yayımlanan bir araştırmada, mumyalanmış hayvanlar üzerinde X-ışını taraması yapıldığı ve hayvanların kasten öldürüldüğü ortaya çıkmıştı.

Yavru kediler, Bastet ismine kurban ediliyordu.

Antik Mısır’da kedi kurban etmenin ağır bir biçimde uygulandığına dair ispatlar mevcut. Tanrıça Bastet’in ruhunu yüceltmek için sunulan kurbanlar genellikle iki ya da dört aylık kedilerden seçilmiştir.

Kedi mumyalarından elde edilen delillerin yanı sıra Antik Çağ yazılı kaynakları da Mısır’da geç devirlerde kedi kurbanının yaygın olduğunu göstermektedir. Bilim beşerlerine nazaran bu, rableri yatıştırmak yahut onlardan yardım istemek için bir araç olarak görülüyordu.

Antik Mısır’da kedi öldürünce ne oluyordu?

MÖ 450’de, bir kediyi öldürmenin cezasının vefat olduğu da kaynaklarda açıkça belirtilmiştir.

Eğer kedi kendi mukadderatı ile ölmediyse, cinayet eylemi gerçekleştiren şahıslar mevtle cezalandırılıyordu ve bu cürmün affı yoktu.

Kedilere özel mücevherler tasarlanıyordu ve heykeller yapılıyordu.

Kediler için hazırlanan mücevherlere baktığımızda bu takıların neredeyse insanların kullandığı takılar kadar ince işçiliğe sahip olduklarını görüyoruz. 

Masraflı bir uygulama olan mumyalama için kedilerin sahipleri bir ölçü ödemeyi gözden çıkarmanın yanı sıra hayvanları defnetmek için marangozlara özel olarak tabutlar yaptırmışlar.

Artık kediler günümüz Mısır’ında kutsal sayılmıyor zira o dönemdeki kişilerin inançları onları bu istikamete itmişti. Yeniden de hayvanları sevmek için kutsallaştırmaya gerek yok zira onlar varoluşumuzdan beri en büyük dostlarımız.