Amerikalıların “Korkunç Türk” Lakabı Taktığı Başpehlivan Koca Yusuf’un Sonu Kötü Biten Destansı Öyküsü

Bugün eskisi kadar tanınan olmasa bile bir devir dünyada Türk denilince akla gelen birinci spor güreş oluyordu. Bu türlü bir efsaneyi doğuran ise pehlivanlarımızdı. İşte bu pehlivanlar ortasında en heybetlisi de Koca Yusuf ismiyle bilinir. Fransa’da ve Amerika’da bile maçlar yapan Koca Yusuf’un hayatı maalesef dokunaklı bir sonla bitiyor.

Y nesli erkekler düzgün hatırlar, bir misafirliğe gittiğinizde sizin boyutlarınızda öteki bir erkek çocuk varsa büyükler ‘Hele bir güreşin!’ derlerdi. Bu aslında bir oyun değil, binlerce yıl evvelki atalarımızdan bize kalan bir mirastır. Zira Orta Asya steplerinde at süren Türkler bile hem spor olsun hem de güçlenelim diye güreş fiyatlardı. İşte Koca Yusuf üzere pehlivanlar bu gelenekten gelir.

Ülkemizden çıkan sayısız pehlivan ortasında elbet Koca Yusuf isminin başka bir yeri var. Zira kendisi sözün tam manasıyla tüm dünyanın sırtını yere getiren bir pehlivan oldu. Fransa ve Amerika’da yaptığı güreş maçlarından sonra Dehşetli Türk lakabını aldı. Maalesef uzun bir hayatı olmadı zira dönüş yolunda Koca Yusuf’un başına beklenmedik bir kaza geldi ve onu anılarımızda ölümsüz kıldı.

Pehlivan yatağının yiğit evladı Koca Yusuf kimdir?

Bugün komşumuz Bulgaristan sonları içerisinde bulunan Şumnu kasabasına bağlı Karalar köyünde 1857 yılında dünyaya gelen Yusuf, henüz çocuk yaştayken birinci güreş derslerini babası ve dedesinden aldı. O devir Şumnu bölgesi, Osmanlı’nın pehlivan yatağı olarak anılırdı zira en düzgün pehlivanlar burada yetişirdi.

Maalesef Yusuf’un gençlik devri pek de keyifli geçmedi zira bölgede sık sık isyancı Bulgar çeteler Türk köylerini basıyordu. Ortam karışık olsa bile Yusuf şanslıydı çünkü Şumnulu Dursun Pehlivan, Nasuhçulu Kel İsmail Pehlivan ve Pomak Osman üzere periyodun en ünlü pehlivanlarından ders alıyordu. 

Yusuf, Koca Yusuf lakabıyla başpehlivan oluyor:

1.91 metre uzunluğunda ve 138 kilo olan Yusuf, güreş dünyasına birinci girdiği vakitler Karalarlı Yusuf ya da Şumnulu Yusuf olarak anılıyordu. Çırağına Küçük Yusuf denilmeye başladıktan sonra ona Büyük Yusuf denilir oldu. En sonunda ise Koca Yusuf lakabını aldı ve tarihe de o denli geçti.

Kaderini değiştiren güreş maçını 1885 yılında Kel Aliço ile yaptı. Kel Aliço Kırkpınar’da 27 yıl üst üste başpehlivan olmuştu ve Sultan Abdülaziz’in de başpehlivanıydı. Gün doğarken başlayıp neredeyse gün bitene kadar süren maç sonunda kazanan Koca Yusuf oldu ve Koca Yusuf, başpehlivan oldu.

Koca Yusuf’un sırtı yer yüzü görmedi:

Başpehlivan olan Koca Yusuf güreşmeyi sürdürdü. Kel Aliço’nun çırağı olan Adalı Halil’i yenmesi ününe ün kattı. Kara Ahmet, Katrancı Mehmet Pehlivan, Filiz Nurullah, Kurtdereli Mehmet ve Hergeleci İbrahim üzere devrin en ünlü pehlivanlarıyla güreşen Koca Yusuf’un sırtı bir sefer bile yere değmedi.

Anlatılana nazaran Koca Yusuf bir sefer yenildi. Kel Aliço’nun hakemlik yaptığı bir maçta Çolak Mümin isimli pehlivan, Koca Yusuf’u açık düşürdü. Hakem bunu görünce Koca Yusuf’u yenik saydı. Böylece Koca Yusuf bilinen tek hezimetini almış oldu. Çolak Mümin ise bu maçta yaşadığı sakatlık nedeniyle güreş hayatını sonlandırdı.

‘Avrupa’da güreşmek senin için cihat sayılır.’

Edmond Desbonnet tarafından kaleme alınan Güreşin Hükümdarları isimli kitapta anlatılana nazaran Fransız güreşçi Joseph Doublier, güreşecek yeni bir isim aramak için Türkiye’ye gelmiş. Katrancı Mehmet Pehlivan, Kurtdereli Mehmet Pehlivan, Filiz Nurullah, Filibeli Kara Osman ve Koca Yusuf’u dişine nazaran bulup Avrupa’ya çağırmış.

Koca Yusuf’un aslında Avrupa’ya gitmek üzere bir niyeti yokmuş lakin fikir aldığı ulema ona Müslümanların gücünü tüm dünyaya göstermenin onun için bir cins cihat olduğunu söylemesi üzerine bu teklifi kabul etmiş. 1894 yılında Paris’e giden Koca Yusuf, bizim güreşten farklı olan minder güreşinin kurallarını süratlice öğrenmiş.

Tam üç yıl boyunca Fransa’a kalan Koca Yusuf, o periyot Avrupa’da ünlü olan ne kadar güreşçi varsa sırtını yere getirmiş. Artık Avrupalı bir rakip bulamayınca bir şov maçı için Türk güreşçi Hergeleci Mahmut Pehlivan ile karşı karşıya gelmiş. Tarihin en acımasız güreş maçı olarak anılan bu maç lakin polis müdahalesi ile durdurulabilmiş.

‘Korkunç Türk’ Amerika yolcusu:

O devir Avrupa’da ünlenen Koca Yusuf’u gören Amerikalı organizatörler, onu Amerika Birleşik Devletleri’nin New York kentine davet ettiler. Koca Yusuf burada bilinen 33 maça çıktı ve tamamında galip oldu. Dünya şampiyonu güreşçi Evan Lewis’i iki sefer üst üste yenince ona The Terrible Turk yani Müthiş Türk lakabı verildi.

Walter Camp tarafından kaleme alınan The Substitue: A Football Story isimli romana nazaran Koca Yusuf, 1898 yılında Ernest Roeber ile yaptığı bir maç sırasında rakibini ring dışına fırlatınca seyirci adamın öldüğünü düşünüp ayaklanmış. Benzer bir olay Metropolitan Opera Konutu’ndaki maçında da yaşanmış. Halbuki Koca Yusuf vefatına dövüşmüyordu, yalnızca biraz eli ağırdı.

Koca Yusuf nasıl öldü? Maalesef memlekete dönmek nasip olmadı:

1898 yılının 21 Mayıs günü Koca Yusuf memlekete dönmek üzere Fransız bandıralı La Bourgogne transatlantiğine bindi. La Bourgogne, 4 Temmuz günü erken saatlerde New York açıklarında İngiltere bandıralı Cromartyshire şilebiyle çarpıştı. Maalesef içlerinde Koca Yusuf’un da olduğu tüm yolcular ve mürettebat oracıkta batan gemide hayatlarını kaybetti.

Hiçbiri doğrulanmadı fakat Koca Yusuf’un vefatı hakkında anlatılan kimi savlar var. Bir argümana nazaran kendisi kurtarma botuna bindi ancak çok ağır olduğu için bot battı. Farklı bir teze nazaran ise ABD’de kazandığı paraları altına çevirmişti ve bunları kemerinde taşıyordu. Bu altınların yükü nedeniyle çabalamasına karşın sudan çıkamadı. 

Koca Yusuf’un bir mezarı olduğu söylenir:

Sunay Akın tarafından kaleme alınan Evvel Çocuklar ve Bayanlar kitabındaki Okyanusa Yenilen Güreşçi kıssasına nazaran La Bourgogne battıktan sonra kimi cenazeler Azor Adalarında kıyıya vurmuş. Bunlar ortasında heybetiyle ve klâsik Türk kıyafetleriyle dikkat çeken Koca Yusuf da varmış. Başka cenazelerle birlikte o da burada defnedilmiş.

Avrupa’da ve Amerika’da yaptığı maçlarda dünyanın en ünlü güreşçilerinin sırtını yere getiren başpehlivan Koca Yusuf’un hayat öyküsünü anlattık. Dönemin kaynaklarını doğrulamak her vakit mümkün olmadığı için Koca Yusuf’un hayatı hakkında farklı ayrıntılarla karşılaşmak da mümkün.