Nazi Almanyası’nın “Usta Sorgulayıcısı” Hanns Scharff’ın, Esirlerin Her Şeyi İtiraf Etmesini Sağladığı Taktiği

Şüpheli yahut sanıkların sorgulanması denilince aklınıza muhtemelen makûs senaryolar geliyordur. Gergin bir ortam, baskıcı bir savcı yahut kolluk kuvveti, kutu üzere bir oda ve daha birçok sıkıcı şeyi gözünüzde canlandırabilirsiniz. Klasik sorgulamadan hayli uzak ve alışılmadık bir biçimde sorgulama yapan Hanns Scharff’ın sorgu taktiği, FBI tarafından bile örnek alınıyor.

Hele ki husus Naziler mevzu olunca sorgulama sırasında büyük ihtimalle aklınıza işkence yolları, zulüm gelebilir. Lakin durum hiç de o denli değil. Hanns Scharff’ın sorgulama tekniği ile savaş esirleri, arkadaşına anlatılır üzere istenilen her bilgiyi veriyordu ve birçok esir hangi bilgiyi verdiğinin farkında bile değildi.

Savaş boyunca 500’den fazla pilotu sorguya çeken, bugün bile istihbarat topluluğunun rol model olarak kullandığı Nazi Almanyası’nın “Usta Sorgulayıcısı” olarak anılan Hanns Scharff’ın hayatının yanı sıra enteresan taktiğini de öğrenince baskı olmadan da birçok şeyin yaptırılabileceğini göreceksiniz.

Hanns Scharff’ın sorgulayıcı olmadan evvelki hayatına değinmekte yarar var. Zira aldığı eğitimin ve yaşadığı şeklin, yaptığı işle alakası yok.

Hanns Scharff, 16 Aralık 1907’de Doğu Prusya’da (şimdiki Polonya) ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Prusya Ordusu subayı, annesi Almanya’nın en büyük dokumacılık fabrikasından birinin kurucusunun kızıydı.

Almanya’da yaşayan Scharff, sanatın çeşitli dallarında eğitim aldı lakin Scharff’tan, dedesi tarafından ortak olunan bir diğer dokuma fabrikasını devralması beklendi. Scharff, genç yaşta dokumacılık, dokuma, mağazacılık, pazarlama ve ihracat hususlarında da eğitim aldı.

Deneyim kazanmak için Güney Afrika’daki Dışişleri Ofisi’nde de çalışan Scharff, işinde başarılı bir yerde olsa da Almanya’ya dönmedi ve Denizaşırı Kısım Direktörlüğüne terfi etti. II. Dünya Savaşı sebebiyle de 10 yıl boyunca Güney Afrika’da kalmaya devam etti. Burada evlendi ve üç çocuk sahibi oldu.

Hanns Scharff’ın hayatı, meşhur olduğu mesleğe gerçek yöneldi.

Scharff, 1939 yılında Almanya’ya döndü lakin savaş sebebiyle mahsur kaldı. Askere alındı ve iki aylık eğitim sonrasında Rus cephesinde görevlendirildi. Fakat bu, Hanns Scharff’ın eşinin hiç güzeline gitmedi ve eşi, Scharff’ın hem İngilizce hem Almanca bilen bir asker olarak cephede boşa harcanacağı konusunda Alman generali ikna etti. Generalin kararı ile de Scharff, tercümanlık şirketine gönderildi.

İngiliz askerî tertip konusunda eğitim alan Scharff, bir mühlet sonra sorgulayıcılara tercümanlık yapmak için sorgulama merkezine gönderildi. Müttefik Hava Kuvvetleri işçisi için sorgulama merkezinde hizmet vermeye başlayan Scharff, sonrasında Amerikan savaşçıları kısmında sorgulama memuru yardımcısı oldu.

Scharff, burada sorgulama tekniklerini gözlemliyor ve mevzu hakkında rastgele bir resmî eğitim almıyordu. Ünitede misyon yapan sorgulayıcı Luftwaffe’nin uçak kazasında ölmesi ise Scharff’ın hayatını değiştiren adım oldu. Zira iş arkadaşının yerine Scharff geçirildi.

Gelelim, Scharff’ın merak edilen o meşhur tekniğine.

Scharff, bu işe girdiğinden beri mahkumlara fiziksel taciz yapılmasına karşıydı ve ölen arkadaşının onaylanmış teknik listesine güvendi. Bu tekniklerin başında ise sorgulayıcının mahkûmun en büyük savunucusu üzere davranılmasıydı. Luftwaffe, mahkûmlara şayet ünitenin ve hava üssünün ismini, rütbeler ve seri numaralar dışında rastgele bir bilgi vermemesi durumunda onları Gestapo’ya vermekten diğer bir seçeneği olmadığını söylüyordu.

Scharff ise bu taktiği kullanarak mahkûmların Gestapo’ya karşı korku beslemesini sağlıyor, bulundukları durumda onların müttefiki olduğunu ve Gestapo’ya verilmek yerine inançlı bir esir kampına gönderilmelerini istediğini söylüyordu. Üstüne de bilgi vermediği sürece kendisinin de bir şey yapamayacağına mahkûmları inandırıyordu.

Buraya kadar her şey olağan üzere gelebilir. Fakat Scharff’ın asıl uyguladığı taktik bundan daha fazlası.

Scharff, mahkûmların korkusu geçtikten sonra onlara konut üretimi yiyecekler, alkollü içecekler verip latifeler yapıyordu. Düzgün derecede İngilizce bilmesi ve Amerikan geleneklerine hâkim olması, mahkûmların güvenini kazanmasına da yardımcı oluyordu. Argümanlarda bulunup bu argümanları mahkûmun inkâr edeceği yahut doğrulayacağını umut etmek de taktikleri ortasındaydı. 

Yüksek profile sahip müttefik havacı mahkûmlarla Alman havaalanına seyahatler düzenleyen Scharff, bir mahkûmun BF 109’a (Alman avcı uçağı) binip deneme sürüşü yapmasına da müsaade verdi. Ve rastgele bir kaçma teşebbüsü de yaşanmadı. Çay ve öğlen yemekleri, havuz seyahatleri, orman yürüyüşleri ise Scharff’ın esirlere düzenlediği programlardan yalnızca birkaçıydı. 

Peki Scharff, ağzı sıkı bir mahkûmla karşılaştığında ne yapıyordu?

Bu noktada ise Scharff’ın devreye soktuğu diğer bir taktik vardı. Düşman hava kanadındaki rastgele bir kumandan yahut pilot hakkında şahsî bilgilerin olduğu belgeleri sunuyor, esasen cevabını bildiği bir soruyu mahkûma sorarak işe başlıyordu.

Kendisi hakkında her şeyi bildiğini sanan mahkûm da asıl öğrenmek istenen sorulara karşılık vererek Scharff işini daha kolay hâle getiriyordu. Scharff’ın istediği bilgi alındığında ise mahkûmlar zati bu karşılığın da evrakta olduğunu sanıyordu lakin aslında Scharff’ın istediği yanıtı vermiş oluyorlardı.

“Hiç karşılık alamadığı kimse oldu mu?” diye merak ediyor olabilirsiniz. Asla istenilen sorulara karşılık vermeyen mahkûmlar da vardı.

Öyle bir mahkûm vardı ki Scharff ondan istediği hiçbir bilgiyi alamadı. Sorguladığı en ünlü mahkûmlar ortasında bulunan kişi, savaş sırasında Avrupa’nın en düzgün Amerikan savaşçısı olan Yarbay Francis Gabby Gabreski’ydi.

Scharff, onun gelişini bir müddettir bekliyordu ve geldiğinde kendisi ile tanıştığına şad olduğunu lisana getirdi lakin bu kâfi olmadı. Gabreski, Scharff’ın hiçbir halde bilgi alamadığı birkaç esirden bir tanesiydi. Lakin bu sorgulama onları sorgulayıcı-esir ilgisinden daha fazlası yaptı ve savaştan sonra da uzun süren bir arkadaşlıkları oldu.

Scharff’ın sorguladıkları ortasında kimler vardı?

Scharff’ın sorguladığı bireyler ortasında değerli isimler de vardı. Bunlar:

• Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nde misyon alan, “En Büyük Savaş Kümesi Komutanı” olarak övülen Savaş Pilotu Albay Hubert Zemke
• Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri’nde misyon alan Amerikalı Savaş Pilotu ve II. Dünya Savaşı’nın uçan ası Binbaşı Duane Beeson
• Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri’nde misyon alan ve uçan ası olan Yüzbaşı John T. Godfrey

Bunlar ünlü savaş pilotlarından yalnızca birkaçıydı. Scharff’ın mesleğinde kıymetli bir sorgulama ise propagandacı olarak çalışan bir ABD Ordusu Hava Kuvvetleri pilotu için oldu. ABD’ye ihanet kabahatini kabul eden Teğmen Martin J. Monti’yi sorgulamak için Scharff, ABD’ye gitti. Sorgulamanın yanı sıra Scharff, Pentagon ve çeşitli yerlerde mahkûm sorgulama teknikleri üzerine dersler verdi.

Scharff’ın günümüz çağdaş sorgulamaya etkisi

2009 yılında High-Value Detainee Interrogation Group’u (Yüksek Pahalı Tutuklu Sorgulama Grubu) kuruldu. Kümede FBI, CIA ve ABD Savunma Bakanlığından istihbarat uzmanları bir ortaya geldi ve Scharff’ın tekniklerini araştırdı. Kümedeki her ünite mahkûmla empati kurma, dostça davranma, baskı yapmama, mahkûmun bildiği çabucak her şeyi bildiğinizi bilme yanılsaması tekniklerini benimseyip kullanmaya başladı.

“Doğrudan Yaklaşım” taktiği sayesinde aslında Scharff, yalnızca II. Dünya Savaşı devrinde değil günümüzde de şiddet olmadan sorgulayabilme tekniklerini, sorgulama dünyasına kazandırmış oldu.

Sanattan gelen Scharff, yeniden sanata döndü.

Amerika Birleşik Devletleri’ne gidişinden sonra Scharff, aldığı sanat eğitimini değerlendirmeye karar verdi ve mozaik sanatı ile uğraşmaya başladı. Scharff, başarısı ile işini büyütüp kamudan özel bölüme kadar birçok alana iş yaptı ve istenilen adam hâline geldi.

Kaliforniya Eyaleti Meclis Binası, Florida Disney Epcot Center, Güney Kaliforniya Üniversitesi Kampüsü ve birçok özel konut, otel, mağaza, okul, alışveriş merkezi Scharff’ın mozaiklerine mesken sahipliği yapıyor.

Scharff’ın 10 Eylül 1992’deki vefatından sonra ise gelini Monika, 2022’de kendisi ölünceye kadar da Scharff’ın işlerini devam ettirdi.

Hanns Scharff’ın hayatını merak edenler için bir kitap da bulunuyor.

Amerika’ya taşınan Scharff, sorgulayıcı olarak geçirdiği devir hakkında anılarını yazmaya başladı ve kimi kısımları bir mecmuada “İşkence Olmadan” başlığında makale olarak yayımlandı. Askerî Muharrir Raymond Toliver’in Scharff ile temasa geçmesinin akabinde ise kitap çıkarılmasına karar verildi.

Yazar, Scharff’ın sorguladığı mahkûmlar ile bağlantıya geçti ve onlardan gelen mektupları kronolojik olarak sıralayıp Scharff’ın ferdî fikirleri ve eksiksiz hayatını birleştirdi. Kitap, “Sorgulayıcı: Luftwaffe’nin Usta Sorgulayıcısı Hanns Scharff’ın Hikâyesi”ismi ile birinci 1978’de yayımlandı. Daha sonrasında ise öbür bir yayınevi 1997’de kitabı tekrardan bastı.

Scharff, her ne kadar Nazi Almanyası’nda çalışmış olup birçoğumuza nazaran yanlış tarafta olsa da aslında azap ve zulüm olmadan da bir şeylerin başarılabileceği konusunda tüm dünyaya göstermiş görünüyor.