Madeni Paralarda “Türkiye Cumhuriyeti” Yazarken Kağıt Paralarda Neden “Türkiye Cumhuriyet” Yazar?
Hayır, bir harf kusurundan yahut eksiklikten kaynaklanmıyor. Bu iki paranın üstünde farklı isimler yazmasının bir sebebi var.
Devlete bağlı olan kurumların isimlerine ve devletin elinden çıkan eserlere baktığımızda, bir noktada “Türkiye Cumhuriyeti” ibaresini doğal olarak görürüz. Bu, hem o eserlere kimlik kazandırır hem de kurumların devlete bağlılığını vurgulamış olur. Bu bağlamda karakollar, hastaneler, devlet tiyatroları ve devlete bağlı olan daha birçok kurumlarda bu ibareyi görürüz.
Fakat Merkez Bankasına baktığımızda bir farklılık, daha doğrusu bir eksiklik görüyoruz. Örnek olarak hastane isimleri “Türkiye Cumhuriyeti” diye başlarken burada tam ismin “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası” olduğunu görüyoruz. Sebebi de kurumun geçmişinde yatıyor.
Bu kurum, temelinde özel bir iştirak olarak ortaya çıktı.
Cumhuriyet’in birinci devirlerinde Merkez Bankası kurulurken bağımsızlığa hayli fazla vurgu yapılıyordu. Buradaki bağımsızlık hedef değil, fiyat istikrarını sağlamak ismine araç bağımsızlığını temsil ediyordu. Bu, TCMB kanunun dördüncü hususunda şu formda belirtiliyor:
Madde 4- (25/4/2001 tarihli ve 4651 sayılı Kanun ile değiştirilen şekli) Bankanın temel maksadı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para siyasetini ve kullanacağı para siyaseti araçlarını direkt kendisi belirler.
Buna bağlı olarak TCMB kendi sitesinde, bu isim farklılığını şu formda açıklıyor:
Kağıt ve madeni paralarda da bu farkı görürüz.
Buradaki farklılık ise madeni paraları Hazine Müsteşarlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün üretiyor olması. Yani bir devlet kurumu ve hasebiyle da isminde “Türkiye Cumhuriyeti…” geçiyor. Kağıt paraları ise Merkez Bankasına bağlı Banknot Matbaası bastığından ibarenin “Türkiye Cumhuriyet…” formunda kaldığını görüyoruz.
Yani anlayacağımız…
Kağıt paraları basan Merkez Bankası, başka devlet kurumlarının tersine devlet yönetimine bağlı olmadığını belirtmek için bu ismi kullanıyor. Lakin bu noktada kurumun hedefi, devlete bağlıyken araç konusunda kendi yönetiminde olduğunu unutmamak gerek.
