İnsanlar Tarafından Kesilen Dünyanın En Büyük İkinci Ağacı, Nasıl Çevre Farkındalığı Yarattı?

Bir ağaç düşünün, 30 metre uzunluğu ve 45 santim çapı olsun. Bu ağaç, ortalama olarak yılda 2700 kilogram oksijen üretir. Yani 2 tane olgun ağaç, 4 kişilik bir ailenin oksijenini tüm yıl boyunca sağlayabilir. Pekala çok daha büyük bir ağaç?

Kendi boyutlarımızı düşündüğümüzde 30 metre yüksekliğe sahip bir ağaç çok büyük gelebilir. Fakat dünya üzerinde uzunluğu 30 metreyi aşan çok sayıda ağaç var ve bunlardan bir tanesi boyu 90 metreyi aşan bir Sekoya ağacıydı.  

Kaliforniya’nın Calaveras ilçesinde Sierra Nevada’nın eteklerinde devasa boyutlarda bir sekoya ağacı keşfedildi. Onu bugün, bu içeriğimize konuk etmemizin sebeplerinden biri; dünya üzerinde insanlar tarafından kesilen en büyük ikinci ağaç olması. Lakin bu kadarla hudutlu değil. 

Yok ettiğimiz en büyük doğal hoşluklardan biri: Mamut Ağacı. 

 Sierra Nevada eteklerinde keşfedilen devasa sekoya, bulunduğu korulukla tıpkı ismi aldı: Mamut Ağacı. Yaklaşık 92 metre uzunluğunda, 29 metre etrafa ve 7,62 metrelik çapa sahip 1.244 yaşındaki ağaç, görenlerihayrete düşürecek kadar büyüktü. Hatta o kadar büyüktü ki; bir insanın bu ağacın tamamına tıpkı anda bakması bile pek mümkün görünmüyordu. 

1800’lü yıllarda devasa bir ağacı kesmekle büyük bir ayı öldürmek ortasında neredeyse bir fark görünmüyordu. Bir ağaç da bir ayı da birebir “avcılık” dürtüsüyle öldürülüyordu. Avcılar, en büyük ağaçları bulup kesiyor ve büyük ağaç stantlarına, yarışmalara katılıyordu. Günümüzde de hala devam eden bu stant anlayışına kurban giden binlerce yıllık Mamut Ağacı ise çok daha büyük bir şeyin fitilini ateşleyecekti.

Keşfettiğimiz her şey üzere Mamut Ağacı’nı da mahvettik. 

1853 yılında, 22 gün süren çalışmalar sonucu devasa sekoya ağacı burgular sokularak kesildi. Ağaç, insanlar tarafından kesilen en büyük ikinci ağaç olarak tarihe geçti. 

1.244 yıllık gövdesi devrildiğinde yaklaşık 8 metre çapındaki kütüğünün üstüne neredeyse 40 kişi rahatça sığabiliyordu. Devasa kütük, bir mühlet dans pisti olarak kullanıldıktan sonra evvel bir pavyonun temeli haline geldi; akabinde da yerini bowling salonu ve bara bıraktı. Ağacın gövdesinden alınan modüllerden biri ise New York’a gönderildi ve bir kısmı hala burada sergileniyor. 

Elbette böylesine büyük bir ağacın keşfi ve kesilmesi dünya çapında yankılandı. Turistler bölgeye akın etmeye başladı ve “Fırsat bu fırsat!” diyenler bölgede bir de otel inşa etti. (Maalesef tanıdık bir senaryo.)

Ağacın kesitinden 1 ay evvel birinci yansılardan biri Gry D. Lowe’dan geldi: “Bu elbette ağacı öldürecek; ki bu tartışılacak çok şey.” Ardından da yansılar dinmedi. 

1854 yılında amatör bir ressam olan Isaac W. Baker, kesilen ağacı şöyle resmetti: 

Resimde kütüğün çapını ölçen iki adam ve ağacın yere devrilen kısmının üstünde duran bir kişi daha görüyorsunuz. Yere devrilmiş ağacın gövdesinde asılı notta ise şu ironik cümle yazıyor: “Bu ağaçtan rastgele bir odun alınması yasaktır.” 

Elbette tüm tenkitler bu kadar yumuşak değildi. 

Tarihler 1 Ekim 1853’ü gösterdiğinde, ağacın kesilmesiyle ilgili en büyük reaksiyonlardan biri Gleason’s Pictorial Drawing Room Companion’dan Maturin M. Ballou’dan geldi. Makalesinde Mamut Ağacı’ndan şu cümlelerle bahsetti:  

“Böylesine görkemli bir ağacı kesmek bize nazaran zalimce bir fikir, harikulâde bir saygısızlık üzere… Avrupa’da böylesine doğal bir hoşluğun maddelerle korunması gerekirdi; fakat bunun için 30 – 40 bin dolar ödeniyor ve alıcı onu kesip yalnızca bir şov aracı olarak kullanıyor.  

Niagara Şelalesi’ni birebir emelle satın alma fikrinin kimsenin aklına gelmeyeceğini umuyoruz! Dünyada hangi ölümlü bu ağaç dağlarıyla ilgili bu türlü bir spekülasyona girişebilirdi? Doğal haliyle, görkemli başını göğe yanlışsız kaldırmış ve tüm doğal hoşluğu, kuvveti ve yeşilliğiyle salınarak görülmeye kıymet bir manzaraydı; fakat artık, ne yazık ki onunla irtibatlı her şeyi yok edenlerin açgözlülüğünün bir anıtından öbür bir şey değil.” 

Tepkiler süratle büyüdü, çok sayıda köşe muharriri, etraf bilimci ve gazeteci Mamut Ağacı’nın kıyımından bahsetti.

17 Aralık 1855 tarihinde New York Herald’da yayınlanan başyazının bir kısmıdna şunlar yazıyordu:

“Bu ağaçların en hoşu, en hoş ve simetrik olanı (en büyük olmasa da) kesilmiştir. Bu andan itibaren Gotlar ve Vandallar tutuklanmadıkça, eşsiz ormanın yok edilmesi büyük olasılıkla sonuncuya kadar devam edecektir.  

Kaliforniya Eyaleti ve Birlik Kongresi’nin eski dünyanın hükümdarları ayılan, günümüzdeki ağaçların yanında bodur kaldığı bu ağaçları korumak için müdahale etmesi gerektiğini öne sürüyoruz. Kendi ülkemizin orman devleri. Kongre’nin, bu ağaçların kamu malı olduğu ve Kaliforniya’nın kamu topraklarında olduğu varsayımına dayanarak ortaya girmesi gerektiğini söylüyoruz. Kongre, Florida’nın halka açık canlı meşe ormanlarını vicdansız spekülatörlerin açgözlülüğünden korumak için aslında müdahale ettiği için… Tekrarlıyoruz; Kaliforniya Eyaleti’nin, Kongre’nin ve tüm düzgün vatandaşların misyonu korumak ve korumaktır. Amerikan topraklarımızın yeteneklerinin bu Kaliforniya anıtları. Bu… Mamut Koruluğu’nun ayakta kalması kanun olsun.” 

Makaleler ve reaksiyonlar, yıllar geçtikçe gelmeye devam etti. En sonunda 1864 yılında John Connes tarafından Yosemite Vadisi’nin ve sekoyalara konut sahipliği yapan koruluğun teminat altına alındığı ve korunduğu açıklandı. Yıllar süren çabalar ve yansılar nihayet sonuç vermişti.

Öte yandan bölgedeki kereste şirketlerinin karşı çıkmaları ve gayretleri nedeniyle 1931 yılına kadar bölge, eyalet parkına dönüştürülemedi. Lakin Mamut Ağacı ne birinciydi ne de son…