64 Yıl Önce İstanbul’da Halkın Toplu Sinek Avına Çıktığı Tuhaf Vaka: Katılmayanlara Para Cezası Veriliyordu!
İçinde bulunduğumuz sıcak yaz günlerinin en sevimsiz yanlarından biri de sinekler. Lakin 1959 yılının İstanbul’unda yaşamadığımız ve birebir anda binlerce sinekle uğraş etmek zorunda kalmadığımız için sevinebiliriz.
O periyotta adeta kara sineklerin istilasına uğrayan İstanbullular için hayat, katlanılamaz bir hal almıştı ve tüm halk, bu canlılardan kurtulup rahat bir nefes alabilmenin kaygısındaydı.
Bir teze nazaran “sinek avlamak” tabirinin bile bu olaydan sonra ortaya çıktığı hadiseye, halkın ve hükûmetin tahlil yolu neydi gelin bu tuhaf öykünün ayrıntılarına bakalım.
1959 yazında İstanbul; susuzluğun sebep olduğu kuraklık, etraf kirliliği ve sıcak hava dalgasıyla boğuşmaktaydı.
Bu sebeplerden ötürü kenti istila eden sinekler, İstanbulluların başına adeta bela olmuş ve yapılan ilaçlama çalışmaları da bu canlıları durdurmaya yetmemişti. Tüm kenti tesiri altına alan sineklere son verme noktasında devalar arayan devlet, çözümü bir sinek avı düzenlemekte buldu.
Durum öylesine vahimdi ki hükûmetin tek tahlil olarak gördüğü bu aktifliğe iştirak zaruriydi. Hatta katılmayanlar para cezasına çarptırılacaktı. Özetle tüm halk, istese de istemese de eline bir raket alıp sokaklara dökülmek zorundaydı.
Gazeteler bile her gün, “Kara sineklerden nasıl kurtuluruz?” başlıklı manşetlerle doluydu.
Ayrıca o periyotlarda at arabası kullanımı hayli yaygındı ve bu sebeple de sineklerin varlığı, günden güne artış gösterdi. Sinekler halkın ömrünü öylesine kısıtlamıştı ki insanlar neredeyse uyku uyuyamaz, yemek yiyemez ve konutlarından çıkıp işlerine gidemez hale gelmişlerdi.
Elbette her vakit olduğu üzere 1959 İstanbul’unda da krizi fırsata çevirmeye niyetli şahıslar de vardı. Sinek öldürmek maksatlı kullanılan sinek raketleri karaborsacıların eline düşmüştü ve halk, bunları epeyce fahiş fiyatlardan almak zorunda kaldı.
İstanbullular sinekleri yok etme noktasında çaresiz kalmış, devreye İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürlüğü girmişti.
Müdürlük kendi gayretleriyle günde yaklaşık 40 ila 50 kadar sinek öldürebildiğini ve tüm İstanbul halkının da eğer bu problemden kurtulmak istiyorlarsa birebirini yapmaları gerektiğini söz etti. Bu sorunun üstesinden gelebilmek odaklı İstanbul Belediye Lideri, belediye çalışanlarıyla ayrıntılı bir toplantı düzenledi ve neler yapabileceklerini masaya yatırdı.
Nihayetinde duyanların ağzını açık bırakacak o dâhiyane fikrin, faaliyete geçirilmesi için karar verildi ve tüm İstanbul halkının katılacağı toplu sinek avı başladı!
Sinekler üreyerek, ortalama 40 günde 40 bin yeni sineğin ortaya çıkmasına sebep oluyordu ve bu durum da sinek sorununun kolay kolay çözülemeyeceğinin sinyallerini verir nitelikteydi.
Ancak yaklaşık 1,5 milyonluk İstanbul’da, herkes günde 10 sinek öldürse toplam 15 milyon sinekten kurtulmak mümkün olmaz mıydı? Belediye lideri da bu fikirden yola çıktı ve medya kanallarında halka bir davette bulundu. 17 Ağustos günü, kentte toplu bir sinek avı yapılacaktı!
Saatler 13.00’ı gösterdiğinde tüm İstanbullular, ellerinde raketleriyle sinek avına başladı. Herkes bu ava katılmak durumundaydı zira bu türlü bir sebepten bir cezayla karşı karşıya kalmak, muhtemelen hiç kimse istemezdi.
Hükûmet o gün gerçekleştirilen aktiflikte 10 milyon kara sinek öldürüldüğünü açıkladı. Lakin bu sayı, kara sinek meselesinin sonunu getirmeye yetmedi ve toplu sinek avının her pazartesi gerçekleştirilmesinde karar kılındı.
Fakat haftalar geçtikçe halk pes ediyor ve iştirak azalıyordu. En sonunda kış aylarının gelmeye başlamasıyla birlikte, sinek popülasyonu azalma eğilimine geçti ve bu sorun, kendi kendine tahlile ulaşmış oldu.
