Bazıları Koldan Yapılabilirken Neden İğne (Enjeksiyon) Özellikle Kalçadan Yapılır?

Hiç istemesek bile bazen tabipler ilaçları iğne yani enjeksiyon yoluyla almamızı istiyor ve birçok vakit da pantolonu biraz sıyırıp kalçadan iğne olmak zorunda kalıyoruz. Tıpta utanma yoktur fakat insan yeniden de sormadan edemiyor; neden kalçadan iğne yapılır, vurulduktan sonra neden ağrır, yok mu öteki bir tahlili?

Doktor amca iğne müellif ha diye korkutulan çocuklar olarak ortadan yıllar geçse bile kabul edelim, o yazılan ilaç enjeksiyon yoluyla verilecekse ister istemez biraz geriliyoruz. Hemşireye yavaşça kolumuzu sıyırıp buyrun dediğimizde ise birçok en korktuğumuz cevabı alıyoruz ve kalçadan iğne olacağımızı öğreniyoruz. Tıpta utanma yoktur tabi lakin neden kalçadan iğne vurulur?

Tabii biz buna kalçadan iğne oldum diyoruz fakat tıbbi ismi intramüsküler enjeksiyon yani adale içi enjeksiyondur. İlaçların farklı yollardan enjekte edilmesinin nedeni, ilacın yoğunluğuna nazaran emilim mühletinin belirlenmesidir. Yani damardan verilse hık diye gidebileceğimiz ilaçlar var. Gelin tıp dünyasına kısa bir ziyaret yapalım ve neden kalçadan iğne vurulur, vurulduktan sonra neler olur üzere merak ettiğiniz soruları yanıtlayalım.

Önce olayı anlayalım; İğne olmak yani enjeksiyon nedir, neden yapılır?

Enjeksiyon: hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlardan ya da gibisi hususlardan kimilerinin bir iğne yani enjektör yardımıyla hastanın bedenindeki damara, boşluğa, kanala ya da dokuya verilme sürecidir. Olağan ilaç sindirim sistemi aracılığıyla kana karışırken enjeksiyon ile verilen ilaç çok daha süratli bir halde kana karışır. 

Enjeksiyon yolu ile kan alınır, kan verilir, aşı yapılır, ilaç verilir ya da gibisi sıvılar verilir. Dünyada en yaygın uygulanan tıbbi süreçlerden biridir. Yılda yaklaşık 16 milyar defa uygulanmaktadır. Uygulanan enjeksiyonların yüzde 95’lik bir kısmı ilaç vermek için, başkaları ise kan alma – verme ve aşı için yapılmaktadır.

Kısaca enjeksiyon tiplerini tanıyalım:

• Damar içi enjeksiyon
• Deri altı enjeksiyon
• İntradermal enjeksiyon
• İntramüsküler enjeksiyon

Damar içi enjeksiyon:

Damar içi enjeksiyon isminden da anlaşılacağı üzere enjektörün direkt olarak damara girmesidir. Kan alma ve kan verme süreçlerinin yanı sıra ilacın ya da gibisi sıvının direk olarak hastanın kan akışına aktarılarak süratli sonuç alınması istenen durumlarda uygulanır.

Deri altı enjeksiyon:

Deri altı enjeksiyon yolu, ilacın ya da gibisi sıvının direkt olarak derinin altında bulunan yağ dokusuna aktarılmak istendiği durumda uygulanır. Genelde en yağlı bölgemiz olan karın bölgesine uygulanır. Yağ dokusunda kan akışı çok az olduğu için ilaç da çok yavaş bir formda kana karışır. Bunun en net örneğini diyabet hastaları insülin iğnesi yaparken görüyoruz. 

İntradermal enjeksiyon:

İntradermal enjeksiyon, en güç enjeksiyon formüllerinden biridir zira derinin epidermis ve hipodermis ortasındaki orta katmanı olan dermise uygulanır. Ön kolun iç kısmına, sırtımızın üst kısmına ya da kürek kemiğinin alt kısmına uygulanır. Bu prosedürde ilaç epeyce yavaş bir halde emilir. Ayrıyeten tüberküloz ve alerji testleri de bu enjeksiyon prosedürü ile yapılır. 

İntramüsküler enjeksiyon:

İntradermal enjeksiyon, adele için enjeksiyon ve kas içi enjeksiyon üzere isimlerle de bilinir. Kalçadan iğne, koldan iğne ve gibisi uygulamalar intradermal enjeksiyondur. Kasa verilen ilaç, kan damarları tarafından yavaş ancak tesirli bir halde özümsenmektedir.

Gelelim merak edilen bahse; Neden kalçadan iğne vurulur?

İntramüsküler enjeksiyon olarak isimlendirilen kalçadan iğne, adale içi yani kas içi enjeksiyon cinsidir. Bu enjeksiyon çeşidinde ilacın kaslar tarafından yavaşça emilmesi ve o formda kana karışması beklenir. Kalçadan olduğu üzere koldan da vurulabilir.

İyi lakin neden kalçadan diyorsanız, aslında bu yanıtı squat yapanlar çok yeterli biliyor. Kalçalarımız en ağır kas kütlelerinden birine sahip. Tabii genelde o bölgemizi oturmak için kullanıyoruz lakin kalçadan bacaklara hakikat uzanan kas kümesi bedenimizdeki en ağır kas kümesidir. 

Kalçadan iğne yapıldığı vakit ilaç direkt kasların ortasına karışır ve emilmeye başlar. Kas yoğunluğu olduğu kadar damar yoğunluğu da yüksek olan bu bölgeden yavaşça emilen ilaç, istenilen süratte bedene yayılır. İğne sonrası kalkıp bir iki adım attığınızda ise bu süreç daha da hızlanır. 

Özetlemek gerekirse kalçadan iğne yapılmasının nedeni; ilacın kaslar tarafından yavaşça emiliyor olması lakin birebir vakitte da istenilen süratle bedenin öteki bölgelerine yayılıyor olmasıdır. Yani kalçamız yavaş emilip süratle yayılması istenen ilaçlar için yaratılmış üzere başarılı halde bu vazifesi yerine getiriliyor.

Peki koldan olmaz mı?

Aslında olur. Bedenimizin üst kolundaki biceps yani pazu kasları da en az kalçamız kadar ağır bir kas kütlesine sahiptir ve damar yoğunluğu da pek yerindedir. Fakat gel gelelim, ilacın ölçüsüne dayanabilir mi?

Zaten kelam konusu ilacın damara değil de kasa verilmesinin nedeni direkt olarak kana verildiği vakit damar hasarı oluşturma ihtimalidir. Doğal öteki nedenleri de var lakin asıl neden ilacın yoğunluğu olduğu için kol kaslarımız bu yoğunluğu kaldıramayabilir. Kalça kasları için bu çok daha kolay bir durumdur. 

Tabii diyelim tabip ilaç yazdı ve kalçadan iğneyle verilmesini istedi. Siz bir sorun bakalım koldan olmaz mıymış. İlacın çeşidine, yoğunluğuna ve sizin durumunuza nazaran doktor tarafından koldan yapılması da uygun görülebilir. 

Kalçadan iğne nereye ve nasıl yapılır?

Halk ortasında kalçadan iğne olarak bilindiği için bu biçimde söylüyoruz lakin aslında dikkat ettiyseniz iğne tam olarak kalçadan çok bele yakın bir bölgeye yapılıyor. İğne yapılmadan evvel kalça üzerinde hayali bir artı işareti çizilir ve enjeksiyon sağ üst ya da sol üst kısma yapılır. O yüzden eksiksiz pantolonu sıyırmamıza da gerek yoktur. 

Kalçadan iğne yapmak kolay üzere görünse de büyük riskleri vardır. Sağ ya da sol üst kısmın tam dış tarafına yapılmasının nedeni o bölgenin en az damara sahip bölge olmasıdır. Öteki bir nedeni ise kalçadan başlayıp aşağı yanlışsız giden büyük siyatik sonudur. Sinire ya da damara denk gelmeyecek en rahat bölgeye iğne yapılır. 

Kalçadan iğne sonrası şişlik, ağrı, yanma, kaşıntı olağan mi?

Vücudumuza olağan dışı bir halde bir iğne giriyor, yetmiyor bir de ilaç enjekte ediliyor; elbette bu cins ağrı ve gibisi şikayetler olağandır. Hatta kimi ilaç çeşitlerinde bu şikayetler son derece ağır bile olabilir. Bu nedenle ufak meseleler yaşıyorsanız kaygı etmenize gerek yok.

Fakat birtakım durumlar riskli olabilir. İğne yapıldığı sırada bir damar ya da hudut hasar görmüş olabilir. Bedeniniz verilen ilaca farklı bir reaksiyon gösteriyor olabilir. Bu nedenle kalçadan iğne olduktan sonra bir mühlet sıhhat kuruluşunun yakınlarında bekleyin. Vücudunuzda olağan dışı bir reaksiyon görüyorsanız çabucak bir tabibe danışın. 

Bonus: 

En sık uygulanan enjeksiyon usullerinden olan kalçadan iğne hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Elbette bu tıbbi bir husus ve çok daha fazla ayrıntısı var fakat bu yazımızda herkesin anlayacağı formda temel bir bilgilendirme yapmaya çalıştık.