Orta Çağ İngiltere’sinde Vatana İhanet Suçu İşleyenlere Uygulanan İnsanlık Dışı İdam Yöntemi

Orta Çağ’da ne kadar acımasız azap ve idam sistemleri olduğunu söylememize bile gerek yok. Bunlardan biri de İngiltere’de çok sık karşılaşılan bir idam çeşidiydi. Geç Orta Çağ İngiltere’sinde hükümdarlar, işlenen cürümlere karşı ağır yaptırımlar uyguladılar. Bilhassa hükümdara karşı uygulananlar ise hiç affedilmeyen cinsten!

Sürükleme-asma-parçalara ayırma-teşhir etme süreçlerinden geçen bu idam formunun kökenleri ta Roma’ya kadar uzanıyor. Fakat her geçen gün bu cürümlerin biraz daha ağırlaştırılmaya gittiği görülüyor. Bilhassa İngiltere’de en yabanî örneklerini gördüğümüz bu metotlara daha yakından bakalım.

Vatana ihanet suçu, şahsa karşı işlenen cürümlerden da ağır bir formda cezalandırılıyordu. O denli ki türel karşılığı bile vardı: laese-majesty.

13. yüzyıl ortalarında, bu ihanet hatasına birinci örnekle karşılaşıyoruz.

I. Edward’ın babası III. Henry devrinde, William Marsh ismindeki bir şövalye korsanlığa başlamıştı. Matthew Paris’in kroniğinde aktarılana nazaran kendisi, hükümdara karşı da suikast teşebbüsünde bulunmuş. Hâl bu türlü olunca yargılanarak idamına karar verilmiş. Tutuklandığı Westminster’dan Londra Kulesi’ne kadar sürüklenerek götürülmüş ve darağacına asılmış. Başta kulağa olağan üzere geliyor olabilir. Fakat canını verene kadar işler o kadar da olağan ilerlemiyor.

Ölene kadar bekletildiği bilgisine bakılırsa kollarından asılı bir halde teşhir edilmişti. Öldükten sonra da karnı deşilerek iç organları oracıkta yakılmış. Bununla da yettiğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz; çünkü dört farklı kentte de organları dolaşmış.

Erkeklerin erkeklik organları, bayanların da burun ve kulakları kesiliyordu.

I.Edward üzere güçlü hükümdarların uygulamaları sayesinde bu idam formu halk tarafından da alışılır bir hale gelmişti. Sürükle-as-parçala-idam sistemi, onun devrinde bir ritüele bile dönüşmüş. Ayrıyeten Edward, “ağır ihanet” cürümlerinin yanında “cüzî ihanet”i de tanıyıp ihanetin yalnızca hükümdarın şahsına yahut hükümdarlığa karşı olmakla sonlu olmadığını tabir ediyor.  Böylelikle toplumdaki tertibi ve normu da muhafaza altına almış oluyordu.

Halk da bu durum karşısında haklarının korunarak hükümdarla birebir hukukî tabanı paylaşma ayrıcalığını deneyim etmiş oldu.

Bu uygulama, daha sonra 1351 İhanet Yasası’yla türel olarak kabul edildi.

Bu infaz şeklini Edward, Galler ve İskoçya’yı denetim altına almak için uygulamıştı. Galler, hiçbir vakit tek bir idare altında birleşmedi. Ancak İngiltere denetimine girmemek için de daima çaba verdi. Kral Edward, 1275’te Galler Prensliği’ni işgal edince Galler Prensi’nin kardeşi Dafydd, hükümdara karşı çaba edince Edward tarafından esir alınmıştı.

Kral, Dafydd için sürükleme-asma-parçalama idam yöntemini düşündü. Lanercost Kroniği’nde bu basamaklar tek tek anlatılıyor. Kral, Dafydd’i birinci olarak yerde sürükletmiş ve sonrasında darağacında astırmış. Devamında başını gövdesinden ayımış ve bağırsakları çıkarılarak ateşte yakılmış. İnfazın son kısmında kolları ve bacaklarını da gövdesinden ayırmış.

İnfaza şahit olmayanlar üzülmesin diye de tüm organlarını koca şehirde dolaştırmış.

Her organ farklı kentlerde teşhir edildi. Sağ kolu York’a, sol kolu Bristol’a, sağ bacağı Northampton’a ve sol bacağı da Hereford’a gönderildi. Başını da Londra’da uzun müddet sergiletti.

Orta Çağ tarihçisi Katherine Royer, bu idam prosedürünün ve halka teşhir edilmesinin temel maksadının mahkûm vücudunun bir aktör haline gelmesi olduğu biçiminde yorumluyor. Bu olay da ne kadar dramatik halde gerçekleşirse halk üzerindeki tesiri daha büyük olacaktır. Bu yüzden organların kentte dolaştırılması pek de şaşırtan bir olay değil o periyot için.

İngiltere’nin Galler’i işgal etme teşebbüslerinden ötürü bu beşerler, bu infaz metoduna maruz kalmışlardı.

Özellikle İngilizlere değerli yenilgi yaşatan İskoç soylusu William Wallace, bu uygulamadan nasibini alan şahıslar ortasında. Edward, Wallace için de dehşet verici bu infaz tekniğine karar verdi. Önce Londra sokaklarında sürükletti; sonra erkeklik organını kestirdi. Bununla da kalmadı bağırsaklarını dışarı çıkararak tüm organlarını orada yaktırdı. Ve son olarak da başı kesildi.

Kafası koptuktan sonra vücudu dört modüle ayrılarak Londra sokaklarında dolaştırıldı. Dafydd’e olduğu üzere bacaklarını değil; bu kere ayaklarını kestirmişti.

Bu isimler örneklerden yalnızca birkaçı. Bu biçimde infaz edilip öldürülen çok fazla insan kaydı tespit edilmiştir.

Gördüğümüz kadarıyla bu cezayı alanlar genelde ihanetin ve isyanın öncülüğünü yapan soylu şahıslar olmuştur. Bunu bir ritüel haline getirmek de kuşkusuz halka gözdağı vermek içindi. Bu derece bir ceza, soylu kişinin “soylu” vasfını elinden almak için uygulanmıştır. Çoklukla hükümdara karşı bir “galibiyet” alma hırsında olan soyluların bu cezaya çarptırılması, bir nevi hırsızlık olarak addediliyordu. Bulundukları toprakları almak, kral için hırsızlıktan öbür bir şey değildi zira.

Suçlunun ölmemesi için ise büyük uğraş sarf edildiğini görüyoruz. Bu olaylar gerçekleşirken kuşkusuz kişinin daha fazla acı çekmesi ve ruhsal hasar alması gözetilmiştir.

Bir ada ülkesi olan İngiltere, her taraftan düşmanlara sahipti. Kendisini korumak ve hakimiyete karşı mümkün bir isyanı ve ihaneti engellemek ismine bu türlü vahşice bir infaz usulü geliştirmişler; bunu da aşikâr bir periyoda kadar yasallaştırmışlar. Görünen o ki amaç sadece hatalıyı infaz etmek değil; onun prestijini da kendisiyle birlikte öldürerek kahraman olmasını engellemekti.

Kaynaklar: Dergipark, Britannica