Asgari Ücretin Bir Anda Çok Fazla Artmasının Olumlu ve Olumsuz Tarafları Nedir?
Asgari fiyatın yüksek orandaki artırımlarla artması sahiden uygun mi? Olumlu tesirleri mi daha fazla olur, yoksa olumsuz tesirleri mi?
Aslında enflasyona kıyasla artış ölçüsü hâlâ az, alım gücü geçen sene bu periyoda kıyasla çok daha düşük ve düşmeye de devam ediyor.
Sıradan vatandaş, yüksek orandaki zammın yalnızca olumlu tarafını görmeye meyilli fakat Ay’ın karanlık tarafı da bulunuyor. Ekonomist ve Daktilo1984 Genel Yayın Direktörü Enes Özkan, akıllarda beliren bu değerli soruyu bizim için yanıtladı:
“Aslında minimum fiyat, son bir yıldır enflasyona kıyasla çok fazla artmıyor ancak tekrar de büyük bir artış yaşanıyor.”
“Fazla artışın olumlu tarafı, işini kaybetmeyecek olanlar için en azından enflasyon karşısında birkaç ay da olsa bir rahatlama sağlıyor olması lakin burada birkaç ay vurgusu değerli, sadece birkaç ay rahatlıyorlar. Sonrasında tekrar bu enflasyon ve dolar kurundaki sıçrayış nedeniyle yani şu anki hallerine geri dönerler.”
“Olumsuz tesiri ise, Türkiye’de çok fazla mikro işletme olduğu için personel çıkarmalarını tetikleyebilmesi.”
“Türkiye aslında küçük esnaf cenneti, çok fazla insan bir-iki kişi çalıştırıyor yanında. Bu esnafların çok büyük bir kısmı, yanındaki emekçilerden büyük ihtimalle bir emekçi çıkaracak. Bu da işsizliği artırabilir.“
“Diğer olumsuz tesiri ise halihazırda emekçi çıkartamayacak olan esnaf, kobi yahut büyük sanayi kuruluşlarının üzerinde yeni bir maliyet baskısı oluşturacak olması.”
“Yani 100 emekçi çalıştıran bir fabrikayı düşünürseniz, üzerine yıllık yaklaşık 3 trilyona yakın yeni bir maliyet biner. Bunun için de eserlerine artırım yapmak zorunda kalır. Şayet ihracat yapıyorsa bu tahminen çok etkilemez yerel pazarı ancak tüm eserler ihraç edilmiyor ve Türkiye’de tüketiliyorsa enflasyona sebep olur.”
“Öte yandan temel olumsuz tesiri de şu; kimsenin maaşının düşük olması gerektiğini savunmuyorum ama üretken olmayan bir iktisatta bu kadar yüksek artırımlar yalnızca enflasyonu getirir.”
“Bunun da ana sebebi şu, minimum fiyat zati Türkiye’de neredeyse ortalama fiyat. Türkiye’de çalışan insanların yarısından fazlası taban fiyatla çalışıyor. Taban fiyata yapılan yüksek orandaki artırım, onların üst düzeylerinde maaş alan insanların maaşlarında da üst taraflı bir baskı oluşturur. Yani herkesin maaşında bu oranlarda yahut buna misal oranlarda artış istenci oluşur.
Bu da yeniden patronlar nezdinde bir baskı oluşturur ancak öte yandan piyasadaki verimlilik artmadan yaşanan bu gelir artışı büyük oranda enflasyona sebep olur. Enflasyona sebep epey da tekrar maaşların güncellenmesi gerekir. Bu bu türlü bir kısır döngüye dönüşebilir.”
“Burada patronlar şayet verimliliği artıramadan bu artırımları yapmak zorunda kalırlarsa ve bu bir kısır döngüye dönüşürse büyük ihtimalle çok büyük teşviklere, kredilere muhtaçlık duyarlar.”
“Bu süreçte de kamu tahminen patronları fonlamak için çeşitli sistemler geliştirecektir. Doğal kamunun elindeki en kolay kullanabildiği araç parasal genişleme. Yani para basıp, piyasaya dağıtıp, çeşitli çok uygun faizli yahut neredeyse sıfır faizli krediler olabilir, farklı teşvik sistemleri olabilir.
Böylece bunları dağıtıp onların emekçi masraflarını karşılamasını beklerler. Bu da kamunun daha fazla borçlanmasına, piyasada paranın daha çok çoğalmasına ve enflasyonun yeniden tekrardan artmasına sebep olur. Yani yüksek orandaki taban fiyat artışı, temelde bu türlü bir mekanizmayı tetikleyebilir.”
Kaynak: Ekonomist ve Daktilo1984 Genel Yayın Direktörü Enes Özkan
