Bildiğiniz Ama Bilmek İstemediğiniz Acı Gerçek: TL’nin Değer Kaybı, İnsanları Dolaylı Yoldan Nasıl Öldürüyor?
Türk lirasındaki dehşetli paha kaybı, hepimizin sırtına önemli bir yük olarak biniyor. Sırf maddi bir kayba yol açmıyor üstelik. Konuşmamız ve dikkat çekmemiz gereken çok kıymetli bir tarafı da var!
Yoksullaşmak; istediğiniz telefon modelinin bir alt modelini almak, Paris yerine Batum’a gitmek, Volvo yerine Fiat’a binmekten ibaret değil.
At gözlüğümüzü çıkarıp toplumun kanayan yarasını tüm gerçekliğiyle görmemiz gerekiyor. Zira Ö-LÜ-YO-RUZ!
Örneğin, istediğimiz arabası alamamanın neden olduğu sonuçlar küçümsenecek düzeyde değil.
Daha kaliteli araba alma nedenleri ortasında elbette gösteriş de var fakat bu neden, öteki nedenlerin ortasında devede kulak kalır. Benim daha uygun bir otomobil almam demek, tıpkı zamanda trafikte kendimi itimada almam demek.
Çarpışma testlerinde 1 yıldız alabilmiş otomobilleri almaya mecbur kaldığımız için trafik kazalarında pisi pisine ölüyoruz ya da sakat kalıyoruz. Üstelik yalnızca çarpışma testi faktörü de yok, çağdaş araçlarda türlü türlü güvenlik tedbirleri yer alıyor fakat bunlardan yoksun kalıyoruz. Yollar trafikten men edilmesi gereken teneke araçlarla dolu.
Türkiye ve Avrupa ülkelerinde trafik kazalarında yaşanan meyyit sayısına baktığımızda dorukta yer aldığımızı görebilirsiniz. Bir yılda 4866 insanımız!
Kazalar haricinde emisyon salınımı sorunu de göz gerisi edilmemeli. Bir bilimsel araştırma, emisyon salınımını azaltmak ismine uygulanan siyasetler sayesinde binlerce insanın ölmekten kurtulduğunu ortaya çıkarmıştı. TÜİK bilgilerine nazaran ülkemizdeki 25.2 milyon aracın ortalama yaşı 14.5 yıl. Danimarka’da ise 8.5 yıl.
Daha fazla ziyanlı gaz salınımı, daha fazla vefat demek. 2021 yılı bilgilerine nazaran üç büyük kentimizde Dünya Sıhhat Örgütü’nün kanserojen husus ilan ettiği “Partikül Unsur 2.5 (PM2.5)” kaynaklı hava kirliliğine bağlı erken vefat sayıları üç büyük vilayetimizde şöyle:
- İstanbul’daki erken mevt sayısı: 8895
- Ankara’daki erken vefat sayısı: 3157
- İzmir’deki erken vefat sayısı: 2458
PM2.5 konsantrasyonları “Dünya Sıhhat Örgütü limit bedellerine uygun olsaydı”, PM2.5 kirliliğine atfedilebilen erken ölümlerin sayısı azaltılarak Türkiye’de her yıl tahminen 26.000 hayat kurtarılabilirdi.
Art arda gelen artırımlara ve ÖTV’yi indirme planının konuşulmamasına bakarsak elektrikli arabalara geçişimiz kolay olmayacak. Bol bol kirli hava solumaya devam…
Hangi hastalık olduğu fark etmez, sıhhat tedavilerine ulaşmak artık çok daha sıkıntı.
SMA’lı bebekler için muhtaçlık duyulan para tam toplandı derken TL’nin kıymet kaybetmesi nedeniyle fark tekrar açılıyor ve beşerler çaresiz kalıyor. Bu acıya dayanamayıp intihar eden aileler var ne yazık ki. Bebekler de bu yüzden hayata tutunamıyor.
Kanser üzere kimi hastalıkların ilaçları da hayli değerli. Farklı hastalıklarla çaba etmeye çalışan binlerce insanı bir düşünün, kim bilir kimler ilaç alamadığı için yaşama tutunamadı.
Sadece beşerler değil, hayvanlar da bu durumdan etkileniyor. Fipli bir kedi için on binlerce liralık ilaç alınması gerekebiliyor lakin bunlar tek kişinin karşılayabileceği ölçüler değil ne yazık ki.
Üstelik önemli ve beklenmedik bir hastalık olması da kaide değil. Mamaların kıymetlenmesi nedeniyle daha sağlıksız mama verilen hayvanlar uzun vadede kimi hastalıklara daha meyilli hale gelebiliyorlar.
Hırsızlık, dolandırıcılık, rüşvet üzere birçok cürüm daha sık işlenir oldu.
Aramızda dolandırılmayan kaldı mı mesela? Ve bu hatalar günden güne normalleşirse daha da yayılabilir. Türkiye, organize kabahatlerde Avrupa’da 1., Batı Asya ülkeleri ortasında 3., tüm dünya ülkeleri ortasında ise 12. sırada. Bir de bunun organize olmayan tarafını varın siz düşünün.
TL’nin paha kaybı, vergiler, enflasyon nedeniyle bu türlü haberleri daha sık duymaya başladık.
Sahte içki nedeniyle hayatını kaybedenler, kaçak tütünün tetiklediği hastalıklar, kaçak yakıt kullanan firmalar yüzünden yanan otobüsler, berbat gereç kullanılan binalar ve dahası… Bu örnekler sonsuza kadar masraf. Her şey değerli ancak insan hayatı ucuz!
Bütün bunlar hudut, gerilim demek elbette. Kitlesel bir depresyonun içindeyiz.
Ev sahibi ile kiracı, emekçi ile işveren, karı-koca derken ekonomik sebepler yüzünden beşerler arasında tahammülsüzlük diz uzunluğu. Bütün bunlar da dava belgelerini dağ üzere bir yığın haline getiriyor.
Stres de beraberinde uyku ve beslenme sıkıntılarını getiriyor. Beslenme demişken; marketlerdeki besinlerin kalitesi evvelki yıllara kıyasla düşmüş durumda. Tıpkı markanın eseri, Avrupa’da çok daha sağlıklı içeriğe sahipken Türkiye’de sıhhatsiz bir içeriğe sahip. Bu da obezite, kanser, kalp problemleri üzere türlü türlü hastalıklara sebebiyet veriyor.
Verilebilecek örnek sayısı çok fazla. Kimilerini fark edebiliyorsunuz fakat kimileri yeni normalimiz olduğu için fark etmek güç; kaynayan sudaki kurbağa üzere bir durumun tam ortasındayız.
