Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü söylediği için engizisyon tarafından yargılanması ile tanıdığımız Galileo Galilei, yaptığı çalışmalar sayesinde çağdaş fiziğin babası olarak anılır. Galileo Galilei’nin hayatına gelin yakından bakalım ve onu bilim dünyası için bir efsane haline getiren çalışmalarını görelim.
Bugün bilim dünyası için tartışmasız olarak kabul edilen birtakım gerçekler, bundan birkaç yüzyıl evvel sapkınlık olarak kabul ediliyordu. Bu durumun en dikkat cazibeli örneklerinden bir tanesi de Galileo Galilei’nin engizisyon tarafından yargılanmasıdır. Galileo Galilei, Dünya’nın merkezde olduğu sanılan bir periyotta aslında Dünya’nın Güneş etrafından döndüğünü söyleyen birinci isim olmuştur.
Galileo Galilei, hayatı boyunca pek çok farklı bilimsel alanda çalışmalar yaptığı ve bugünün bilim dünyasının temellerini attığı için bilimin babası, çağdaş fiziğin babası üzere isimlerle anılır. Herkesin kilise dogmalarına inandığı bir periyotta gözünü gökyüzüne diken ve bunun için bir teleskop bile icat eden Galileo Galilei kimdir gelin yakından bakalım ve hayatı boyunca yaptığı değerli bilimsel çalışmaları görelim.
Galileo Galilei kimdir? Küçük yaşta hayatı sorgulamaya başlayan bir çocuk:
Galileo Galilei, 15 Şubat 1564 tarihinde Floransa Dükalığı hudutlarında bulunan Pisa kentinde dünyaya geldi. Babası, lavta ismi verilen enstrümanı çalan bir müzisyendi. Babası bir müzisyen olmasına karşın Galileo’ya otorite sorgulama, deney yapma, müzikal irdeleme, matematik kullanma üzere kıymetli maharetler kazandırmıştır.
Daha sonra kiliseyle yaşadıklarını düşünürsek hayli ironik bir formda aslında Galileo Galilei gençken rahip olmak istiyordu ancak babası onu tıp alanına yönlendirdi. Hayatı ise okulda girdiği birinci matematik dersi ile değişti. O an matematik ve geometriye tutkulu olduğunu anlayan Galileo, babasını ikna ederek tıp kısmından ayrıldı.
Galileo Galilei bu periyotta hem bilimle hem de sanatla uğraşıyordu. Kendine pek çok ressam arkadaş edinmiş ve güzel sanatlar üzerine dersler vermeye başlamıştı. 1592 yılında hocalık yapmaya başladığı Padova Üniversitesi’nde geometri, mekanik, astronomi üzere alanlarda hem ders verdi hem de pek çok deneysel çalışma yaptı.
Gelgit teorisi ile güneş merkezcilik modelinin temelini attı:
Daha evvel yapılan çalışmalarda Dünya hareketi için kâfi bir ispat olmadığından bahsedilir. Galileo Galilei ise gelgit hareketlerinin aslında tam da Dünya’nın Güneş etrafında dönerkenki suratından oluştuğunu keşfetti ve İki Ana Dünya Sistemi Hakkında Diyalog isimli kitabında bu teorisinden bahsetti.
Tabii bu teorisi hakikat değildi ve hem devrinde hem de sonrasında yanlış olduğu ortaya koyuldu. Albert Einstein’a nazaran Galileo Galilei üzere birinin bu türlü yanlış bir teori ortaya atmasının tek nedeni, Dünya hareketini kanıtlamak için duyduğu çocuksu bir hevesti. Galileo bu devirde Kepler’in eliptik yörünge teorisini de reddetmiştir.
Teleskobu astronomik müşahedeler için kullanmak Galileo Galilei’nin fikriydi:
Basit de olsa birinci teleskop 1608 yılında icat edilmişti. Galileo Galilei, teleskop patent dizaynlarını inceleyerek evvel 3x büyütmeli, daha sonra ise 30x büyütmeli versiyonunu geliştirdi. Bu versiyonlar hem objeleri yakından incelemek için hem de gökyüzünü incelemek için kullanılabiliyordu. Galileo Galilei bu teleskoplardan âlâ para kazandı.
Tabii bu icadının emeli ticari değil, bilimseldi. Teleskopla yaptığı incelemelerde Jüpiter’in dört uydusunu keşfetti. Venüs’ün evrelerini, Satürn’ün halkalarını ve Neptün gezegenini de bu periyotta keşfetti. Bilhassa Jüpiter keşfi Aristoteles’in dünyamerkezci teorisine aykırı düşüyordu ancak kanıtladığı vakit tam manasıyla bir kahramana dönüştü.
Mühendislik ve fizik çalışmaları takdirle karşılandı:
Galileo Galilei, gözünü gökyüzüne dikmediği vakitlerde mühendislik ve fizik alanında çalışmalar yapıyordu. İcat ettiği askeri pusula devri için ihtilal niteliğindeydi. Geometrik bir sistemle çalışan bu pusula, barut cinsine ve gülle cinsine nazaran ne kadar barut kullanılması gerektiğini hesaplıyordu.
Sonraki yıllarda bir termometre ve kolay bir mikroskop da icat eden Galileo Galilei’nin kesin olmasa da ses frekansını keşfeden birinci isim olduğu kestirim ediliyor. Kendisi ışık suratı ölçme çalışmaları da yapmıştır ancak devrin kurallarında bu pek mümkün olmamıştır. Yeniden de ortaya koyduğu Galilei Değişmezliği, sonraki yıllarda bilim dünyasının temel yapı taşı olmuştur.
En sonunda başı engizisyonla belaya girdi:
Galileo Galilei tarafından ortaya konulan güneş merkezcilik teorisi aslında milattan evvel 300’lü yıllarda bile biliniyordu. Hatta bir periyot papa bile takvimi buna nazaran düzenliyordu lakin 30 Yıl Savaşları sonrası papalık dünya merkezci teorinin İncil’e daha uygun olduğu kanısına vardı.
1615 yılında Galileo Galilei’nin güneş merkezci yazıları engizisyona geldiği vakit bu nedenle aslında İncil’i yine yorumlamakla suçlandı. Engizisyona nazaran güneş merkezci teori hem bilimsel açıdan yanlıştı hem de kafirce bir niyetti. Galileo Galilei’ye bir daha bu türlü şeyler yazmaması istikametinde kesin bir buyruk verildi.
Engizisyona baş tutunca sonu mahpus oldu:
Galileo Galilei uzun yıllar güneş merkezci teori hakkında hiçbir şey söylemedi fakat 1623 yılında kardinal değişince bu fikri yine canlandırmaya karar verdi. Papa da birinci başlarda bu fikre karşı çıkmadı lakin yazdığı kitabında papanın kelamlarını söyleyen karakterini aptal üzere gösterince başı tekrar belaya girdi.
1633 yılında Galileo Galilei, engizisyon karşısında söz verdi. Galileo kanılarını azap tehdidine karşın sonuna kadar savunmuş ve bunun İncil’e karşı rastgele bir hakaret olmadığını söylemiştir. Lakin tekrar de ev mahpusu almaktan ve kitabının yasaklanmasından kaçamamıştır. Olayın anlatıldığı bir kıssada ceza aldıktan sonra ‘Ama tekrar de dönüyor.’ dediği söylenir fakat bu türlü bir şey söyleyip söylemediği kesin olarak bilinmiyor.
Galileo Galilei, değeri bilinmeyen bir bilim insanı olarak hayatını kaybetti:
Ev hapsine mahkum edilen Galileo Galilei, konutunda hem ziyaretçilerini kabul etmiş hem de çalışmalarını sessiz sedasız da olsa sürdürmüştür. 8 Ocak 1643 tarihinde de 77 yaşındayken hayatını kaybetmiştir. Kendisi için bir mozole yapılmak istense de papa tarafından reddedilmiştir. 1737 yılında hak ettiği anıt dikilmiştir.
Galileo Galilei’nin yasağı vefatından yıllar sonra 1718 yılında kaldırıldı ve 1741 yılında birtakım çalışmalarının yer aldığı bir kitap sansürlü bir biçimde yine yayımlandı. Galileo Galilei’nin güneş merkezciliği savunduğu kitabı üzerindeki yasağın kalkması ise fakat 1978 yılında gerçekleşmiştir.
Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü söylediği için yargılanan bilimin babası lakaplı Galileo Galilei kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı ve çalışmaları hakkında kıymetli ayrıntıları paylaştık. Kilisenin yüzlerce yıl boyunca Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü kabul etmemesini düşündükçe insan gülse mi ağlasa mı şaşırıyor.
