Şahit olduğumuz pek çok seçim bizi, seçim güvenliğini her açıdan sorgulamaya itiyor. “Oylarımız inançta mi, fazladan kullanılmış oy var mı?” üzere sorular bir müddettir seçim gündemi nedeniyle yine zihinlerimizde dolaşıyor.
14 Mayıs 2023 tarihinde düzenlenen seçimlerde de yeniden benzeri bir tez ortaya atıldı ve fazladan 6,7 milyon seçmenin oy kullandığı bilgisi toplumsal medyada elden ele yayıldı. Elbette bu paylaşımlar sırasında bigi, kaynağından farklı bir noktaya ulaştı. Sonuç olarak da ortada dönen “6,7 milyon fazladan oy” telaffuzunun altı, kullanıcılar tarafından farklı tezlerle dolduruldu.
Bu tezlerden biri de bilişim ve teknoloji alanındaki yazılarıyla tanıdığımız, Araştırmacı Gazeteci Füsun Sarp Nebil’e aitti. Kendisinin ekim ayından beri uzmanlarla birlikte sürdürdüğü araştırmasının detayları Türk-İnternet.com’da yayınlandı. Biz de hem araştırmasıyla ilgili ayrıntıları hem de fazladan 6,7 milyon seçmen savlarıyla ilgili aklımıza takılanları Füsun Sarp Nebil’e sorduk, kendisi de bizi kırmayıp tüm sorularımıza samimiyetle cevap verdi fakat bu sorulara geçmeden evvel kelam konusu argümanları hatırlayalım.
Bazı Twitter kullanıcıları, yaşadığımız son seçimde fazladan 6,7 milyon seçmenin oy kullandığını argüman etti.
Paylaşımdaki sav geçtiğimiz günlerde Teyit.org tarafından yalanlandı. Zira sayılarda seçmen sayısı ile oy kullanan kişi sayısı karıştırılmış. Biliyorsunuz ki seçimde oy kullanma hakkına sahip olan 60 milyon yurt içi seçmeni olsa da bu 60 milyon seçmenin hepsi oy kullanmak için sandığa gitmedi. Hesaplamada atlanan ve yanlış olan nokta da bu oldu.
Yurt içi ve yurt dışı toplam 64 milyon 191 bin 285 kişi oy verme hakkına sahipti; oyunu kullanan seçmenler de bu sayının içine dahil. Bu sebeple de üstteki paylaşımda hesaplamaya dahil edilen 8 milyon seçmen aslında birinci hususta de yer alıyor; yani ortada fazlalık bir sayı var. Anadolu Ajansı bilgilerine ve YSK tarafından yapılan seçmen sayısı açıklamalara bakarak sağlamasını yaptığımızda da ortadaki 6,7 milyonluk farkın kapandığını görüyoruz.
Elbette internette kimi bilgiler, farklı cümlelerle ele alınabiliyor yahut bir mevzu hakkında benzeri farklı tezler ortaya atılabiliyor. Füsun Hanım’ın da tekrar bu paylaşımdakiyle benzer bir argümanı var ancak bu tez, aylarca süren araştırma sonucunda dokümanlarla ortaya atıldı. Peki Füsun Sarp Nebil bu bahiste ne diyor?
Füsun Hanım, 2007-2023 yılları ortasında nüfusumuza oranla seçmen sayımızın fazladan 6,7 milyon arttığını belirtiyor.
Füsun Sarp Nebil’in 6,7 milyon fazladan seçmenle ilgili yaptığı çalışmaları anlattığı yazısına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Söz konusu yıllar arasında seçmen sayımızın 21,4 milyonluk artışına karşılık yine birebir yıllar ortasında nüfsumuzun 14,6 milyonluk artış yaşadığını söyleyen Füsun Hanım, ortadaki farkın sebebini aylarca süren ve uzmanlarla birlikte gerçekleştirmiş olduğu çalışmasında bir türlü sonuca ulaştırmadıklarını lisana getiriyor.
Hepimizin aklına gelen birinci ihtimallerden biri genç nüfusun yaşlanması; yani 18 yaşını doldurmuş, oy kullanabilecek bireylerin sayısının artmış olması. Fakat Füsun Hanım, bu durumun seçmen sayısını yarım milyon kadar artırabileceğini açıklıyor.
Yine öbür ihtimalleri de pahalandıran araştırmada 2007-2023 yılları ortasında seçmen sayısındaki 6,7 milyonluk artış açıklanamıyor. Bu sebeple de Füsun Sarp Nebil, YSK’nın bir açıklama yapması gerektiğini altını çiziyor. Çünkü araştırmasına nazaran sırf kelam konusu yıllar ortasında değil; 2023 seçimlerinde de seçmen sayısı nüfus artış suratından 1,8 milyon fazla. Üstelik bu sayının çok daha fazla olduğu yıllar da var.
Füsun Hanım’ın araştırmasıyla ilgili ayrıntılara dilerseniz buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Çünkü içeriğimiz boyunca araştırmanın ayrıntılarıyla ilgili pek çok noktaya değineceğiz. Öyleyse tüm bunlar ışığında Füsun Hanım’ın araştırmasından yola çıkarak aklımıza takılan sorulara ve kendisinden aldığımız cevaplara geçelim.
Soru 1: Memleketler arası bir makaleye nazaran 2017 referandumunda sandıkların %11’inde sistematik biçimde olağandışı yüksek iştirak ve “Evet” oyu çıktı. Bu sandıklar çıkarıldığında “Evet” oranı %51.4’ten %50’nin altına iniyor. Bu bahisle ilgili fikirleriniz neler?
Söz konusu makalenin linkine buradan ulaşabilirsiniz.
Ben seçim süreçlerine, STK’lar, gazeteciler, akademisyenler ve hatta partiler tarafından yeterince ihtimam gösterilmediği, odaklanılmadığı düşüncesindeyim. 1923’te bir armağan olarak aldığımız Cumhuriyet’in, hele bayan haklarının değerini bilmediğimiz ortada. Tüm dünyadaki Müslüman ülkeler ortasında bizim kadar endüstrileşen ve petrol olmadan iktisadını yürütebilen yoktu. Artık dini davranışlar ağır bastıkça geriye gidiyoruz. Bunun sebeplerinin başında ise her şeyi diğerlerinden (muhalefet şunu yapmıyor, bunu yapmıyor gibi) beklememiz var.
Şimdi sunduğunuz şu makale, Türk akademisyenleri açısından bir ayıp değil mi? Bu neden bizim üniversitelerimizdeki akademisyenler tarafından yapılmadı? Yapıldıysa da ben bilmiyorum ve siz de bana mecburen yabancı bir makale gösteriyorsunuz. Ama komiktir, benim tahlilim yayınlandıktan sonra bir sürü akademisyenden çeşitli yorumlar ya da sorular aldım. Meğer benim onlara sormam gerekirdi. Ben yıllardır, ülkede sosyolojik araştırmaların çok gerekli olduğu bir periyottan geçtiğimizi düşünüyorum. Nerede bu ülkenin sosyolojik araştırmaları?
Sonuçta analiz etmek gazetecilerin işi değil. Gazetecilerin işi, yapılan tahlilleri haber yapmak fakat gördüğünüz üzere en sonunda tahlil etmek bize düştü. Keşke daha evvelki yıllarda yapmaya başlasaymışım.
Bu makaleye şöyle bir göz gezdirdim. Akademisyenleri tanımıyorum ve münasebetiyle Türkiye’yi ne kadar tanıdıkları konusunda fikrim yok. Lakin bence ülkemiz üniversiteleri tarafından gerçekleştirilseydi, bahsettiğiniz %50’nin çok daha altına ineceğine de inanıyorum. Hatırlayın bir orta konuşuyorduk; bu seçim sonuçlarına göre her 2 şahıstan birisi AKP’li. Pekala nerede bu AKPli, sen değilsin, ben değilim, herkes şikâyet ediyor diyorduk.
Soru 2: Yazınızda “–nereden geldiğini anlamlandıramadığım–” demişsiniz. Hangi ihtimallerin ağır basabileceğini düşünüyorsunuz? Mültecilere, ölülere oy kullandırma, parayla vatandaşlık satma üzere pek çok tezden kelam ediliyor. Yazınızda da belirttiğiniz üzere Mehmet Ali Birand, anketlerde AKP’nin %26-29 aralığında olmasına karşın sonucun %46 çıktığına dikkat etmiş. Türk siyasi tarihinde benzerinin yaşanıp yaşanmadığı hakkında bilginiz bulunuyor mu? Yani anketler ve sonuç çelişkisi örnekleri yaşanmış mıydı?
Ben bilişim ve teknoloji konusunda yazıyorum. Siyaset konusuna ilgim, vatandaş seviyesinde. Bu makaleyle ilgim de aslında kasım 2021’de SEÇSİS konusunda benden bir yazı talep edilmesiyle başlayan sürecin sonucu. Seçim yazılımının güvenliği konusunu herkes yıllardır soruyor. Yani buradan 1 giriyor, oradan 3 mü çıkıyor vs üzere. Lakin yazılımdan kaynaklı bir şey olmadığını anladık. Sorun varsa daha çok fiziksel bir sorun olmalı. Sahanın yeterli organize edilmemiş olması, tutanakların dosdoğru tutulmaması, SEÇSİS’e işlenirken bilgi girişinde sehven ya da bilerek yapılan kusurlar, mühürsüz oyların kabulü üzere saçmalıklar ya da seçmen sayılarının tuhaf olması üzere.
Diğer yandan bu anket ve seçim münasebetine tahminen biraz daha dikkatli bakmak gerekecek. Yani sayıların tuhaf olduğu periyotlarda de tam bilakis sonuçlar da var zira.
Soru 3: Yazınızda “20 yıldır Nüfus İşleri Genel Müdürlüğünün işlerini yapan Kale Yazılım’ın, işleri yazılımı 2023 ocak ayında (sadece 1 sene evvel Turkcell altında kurulmuş olan) Küresel IT isimli firma tarafından satın alındı. Seçim öncesi bu değişikliğin manası nedir?” demiştiniz. Seçim öncesi Turkcell idaresi, İstanbul merkezindeki çalışanlarına bildiri atarak seçim gecesi “teknik altyapı çalışmaları” nedeniyle plaza ve ofislere girişlerin yapılmayacağını bildirmişti. Üstelik çalışanların VPN ile de bilgisayarlara bağlanamayacağı söylenmişti. Sonra da Turkcell bu hususta açıklama yaptı. Ortasında bir münasebet olabileceğini düşünüyor musunuz?
Seçim öncesi ilginç bir gelişme oldu.
Turkcell yönetimi, İstanbul merkezindeki çalışanlarına mesaj atarak seçim gecesi "teknik altyapı çalışmaları" nedeniyle plaza ve ofislere girişlerin yapılmayacağını bildirdi.
Üstelik çalışanlar, VPN ile de bilgisayarlara bağlanamayacak. pic.twitter.com/WcDyVHIoYi
— Alican Uludağ (@alicanuludag) May 12, 2023
Turkcell’in kelam konusu açıklamasına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Bu 2009’dan beri şahsen Turkcell’in kendi elemanları tarafından bana “ne oluyor, sen öğrenirsin” modunda söylenen bir durum. Sonuçta teknik arkadaşlar şebekeden akın vs. gibi bir şey gerçekleştirilmediğini söylüyorlar. Fakat o vakit neden insanların binaya ve networke girmeleri yasaklanıyor? Mesela network idare merkezi aslında herkesin giremediği, özel şifrelerle girilen bir alan. O vakit koskoca binadaki odalarında çalışmak için insanlar ofise neden gelmesinler? Görülmesini istemedikleri şey nedir? O gün şirketin network yönetim merkezinin, seçim yönetim merkezine dönüştüğü gibi bir tahminim var.
Diğer yandan seçimden 4 ay önce, yıllardır çalışan Kale Yazılım’In işinin elinden alınması (ki şirketin elemanları durumu böyle anlatıyor) ve AKP yönetimindeki Turkcell altında kurulan bir şirkete verilmesi de şüphe uyandırıcı bir durum. Bunun da nedeni acaba nedir?
Soru 4: 17 yıldır klasik usulde nüfus sayımı yapılmıyor. Parmak boyası şartı da kaldırıldı. Bunların geri getirilmesi seçim güvenliğini ne kadar etkiler? Fazla oyları tek başına engellemek için yeterli mi?
Adrese dayalı seçim sisteminin, klasik sistemden daha medeni ve iyi bir sistem olduğunu düşünüyorum. Buradaki asıl sorun, muhtarların yetkilerinin ortadan kaldırılması. Muhtarlar eskiden o mahallede, o köyde ne var ne yok bilirlerdi. İnsanları tanırlardı. Bu yılların yapısı ortadan kaldırıldı.
Parmak boyası olabilir de, olmayabilir de (çıkaran kimyasallar var ama o kimyasallara ulaşmak kolay değil). Yani bireysel sahteciliği ortadan kaldırır ama organize sahtecilik sürebilir.
Soru 5: YSK, seçmen sayılarındaki anormal artışla ilgili bir açıklama yapmıyor. Peki muhalefet bu çalışmanızın detaylarını öğrenmek için sizinle iletişime geçti mi?
Bu konuda daha önce durumu anlattığım muhalefete ait 4 parti var (ekim ayından bu yana). YSK konuyla ilgili bir açıklama neden yapmıyor bilmiyorum. Bu rakamlar onların sorumluluğunda, bu nedenle de bizim içimizi rahatlatmalılar. Yani bu rakam belki de mantıklıdır. O zaman neden mantıklı onu anlatmalılar ama mantıksızsa, önemli bir sorun var. Cevap vermemeleri hayli tuhaf…
Soru 6: Polimetre Araştırma şirketi, 14 Mayıs seçimlerinde Erdoğan adına 1 milyon 990 binden fazla normalden fazla oy olduğunu açıklayarak, ilçelerde sandık güvenliğinin mutlaka sağlanması gerektiğini bildirmiş. Bu çalışmayı incelemiş miydiniz?
Polimetre Araştırma Şirketi tarafından paylaşılan grafiklere buradan ulaşabilirsiniz.
Ben her araştırma ve analizin önemli olduğunu düşünüyorum. Evet inceledim ve yaptıkları analize dair YSK’nın ne diyeceğini bekliyorum. Ona da bir şey demediler. Acaba neden?
