20. yüzyıl dünya edebiyatının en kıymetli muharrirlerinden bir tanesi olarak kabul edilen ve bugünü bile etkileyerek kafkaesk anlatım cinsini edebiyat dünyamıza kazandıran Franz Kafka kimdir gelin yakından bakalım ve Dönüşüm başta olmak üzere en kıymetli yapıtlarından kimilerini görelim.
Edebiyatla az çok ilgisi olan herkes eminiz Franz Kafka ismini duymuş ve hepsini olmasa bile yapıtlarından kimilerini okumuştur. Zira Kafka bu türlü bir müelliftir. Kendisi 20. yüzyıl dünya edebiyatının en kıymetli muharrirlerinden bir tanesi olmakla kalmaz, bugünün edebiyat dünyasını da tesirler çünkü Franz Kafka stili günümüzde hala Kafkaesk anlatı ile yaşamaktadır.
Franz Kafka berbat bir hayat yaşadı ve genç yaşta ortamızdan ayrıldı. Yaşadığı periyotta neredeyse hiçbir yapıtı yayımlanmadı lakin öldükten sonra yayımlanan yapıtları sayesinde ismi dünya edebiyat tarihimize altın harflerle yazıldı. Kendisi yaşasa ne düşünürdü bilinmez. Gelin Franz Kafka kimdir kısaca hayatına bakalım ve Dönüşüm üzere kesinlikle okumanız gereken yapıtlarından kimilerini görelim.
Franz Kafka kimdir? Gerçekçiliğin fantastik çocuğu:
Franz Kafka, 3 Haziran 1883 yılında devrin Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’na bağlı Bohemya Krallığı’nın Prag kentinde doğdu. Almanca konuşan Yahudi bir ailenin çocuğuydu. Hukuk eğitimi almış olmasına karşın bir sigorta şirketinde çalışmaya başladı ve bu sıkıcı işindeki boş vakitlerinde da yazmaya başladı. Bu devirde pek çok mektup yazan Kafka defalarca sefer nişanlandı, hiç evlenmedi ve 1924 yılının 3 Haziran günü verem hastalığı nedeniyle hayatını kaybetti.
Hayattayken Müşahede, Bir Köy Doktoru, Dönüşüm üzere öyküleri bazı edebiyat mecmualarında yayımlansa da hiç ilgi görmedi. Dava, Şato, Amerika üzere başladığı lakin tamamlamadığı yapıtlarını mevt döşeğindeyken arkadaşı Max Brod’a verdi ve o ölünce yok etmesini istedi. Brod neyse ki bu kelamı dinlemedi ve yapıtları yayımlattı. Bu sayede bugün Kafka diye birinin yaşayıp da bu türlü şeyler yazdığını biliyoruz.
Mutlaka okumanız gereken Franz Kafka yapıtlarından kimileri:
- Dönüşüm
- Dava
- Şato
- Aforizmalar
- Milena’ya Mektuplar
- Ceza Kolonisinde ve Öbür Öyküler
- Amerika
- Babaya Mektup
Dünya edebiyatında eşi gibisi olmayan bir hikaye: Dönüşüm
Franz Kafka’nın Amerika romanını yazdığı sırada yataktan kalkamayacak kadar sıkılmış hissettiği bir devirde kaleme aldığı Dönüşüm öyküsü, Die Weissen Blaetter isimli bir edebiyat mecmuasında birinci sefer 1915 yılında yayımlanmıştır. “Gregor Samsa bir sabah bunaltıcı düşlerden uyandığında, kendini yatağında devasa bir böceğe dönüşmüş olarak buldu.” üzere dahiyane bir cümle ile başlayan bu kıssa, eşsiz bir metafor üzerinden çağdaş insanın sıkışmışlık ve kimsesizlik hissini en çıplak haliyle anlatıyor.
Dönüşüm kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Distopik bir hukuk sistemi: Dava
Dava için bir tıp distopya hikayesi demek mümkün. Kimileri bu hikayenin Nazi Almanyasının bir öngörüsü olduğunu da söyler. Hikayede tartışılmaz bir otorite tarafından suçlanan karakterimizin yaşadıklarını okuyoruz. Anlatılan hukuk sisteminde hata değil hatalı değerlidir ve niyetlere nazaran şimdi cürüm işlenmeden bile kişi suçlanabilir. Kafka bir yandan karanlık bir gelecek çizerken öteki yandan da hata ve özgürlük üzere kavramlarını sorgulamaktadır.
Dava kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Esrarengiz kontun diktatörlük hevesi: Şato
Şato hikayesi de tıpkı Dava öyküsündekine misal karanlık bir dünyada geçiyor. Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’nun dağılarak modern ulus devletlerin kurulduğu bir devirde yazıldığı için aslında bir tıp kötücül gelecek tasviri çiziyor demek de mümkün. Kıssadaki ana karakterimiz gizemli bir kont ve bu kont bir şatoda yaşıyor. Garip bir hiyerarşi içinde çalışan sayısız bürokrat bu kontun etrafında pervane oluyor ve onun diktatörlük heveslerini tatmin ediyor.
Şato kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sonsuz üzere görünen metinler: Aforizmalar
Franz Kafka hayatı boyunca, tahminen son nefesini verdiği ana kadar yazdı. Bunların kimileri başı sonu belirli olan hikayelerdi lakin kimileri sırf yazmazsa çıldıracağı metinlerdi. Bunlar küçük öykücükler olarak da isimlendirilir. Yazılanların bir kısmı Max Brod tarafından derlendi ve kitap haline getirildi. Kimileri ise yıllar sonra Aforizmalar üzere farklı kitaplarda birleştirildi. İşte Aforizmalar kitabı, ne vakit yazıldığı belirli olmayan bu metinlerin bir kısmını içerir.
Aforizmalar kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bir garip aşk romanı üzere: Milena’ya Mektuplar
Franz Kafka bir gün arkadaşlarıyla otururken kapı açıldı ve bir arkadaşı ile birlikte Milena içeri girdi. Kafka, gazeteci Milena Jesenska’dan öykülerinden kimilerini Çekçe’ye çevirmesini istedi. İşte bu küçük istek ikili ortasında sonsuz bir aşk başlattı. 1920 yılının Nisan ayında Kafka, Milena’ya birinci mektubunu yazdı ve neredeyse son nefesini verdiği güne kadar da yazmayı sürdürdü. İşte tüm bu yazılanlar Milena’ya Mektuplar kitabında birleştirilerek bir tıp aşk romanı ortaya çıkarıldı.
Milena’ya Mektuplar kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Hayattayken yayımlanan tüm hikayeleri: Ceza Kolonisinde ve Öbür Öyküler
Franz Kafka tarafından kaleme alınan hikayelerin, romanların, mektupların ve öbür metinlerin büyük bir kısmı Max Brod tarafından o öldükten sonra yayımlatıldı. Yazdıklarının çok az bir kısmı ise Kafka hayattayken yayımlanmıştı. İşte o hayattayken yayımlanmış olan tüm yapıtları Ceza Kolonisinde ve Öbür Hikayeler isimli kitapta birleştirildi. Döneminde okuyanlar tarafından pek de beğenilmemiş yapıtları bugün okumak, müellifin iç dünyasına yapılan sıra dışı bir seyahate benziyor.
Ceza Kolonisinde ve Öbür Hikayeler kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Yeni dünyanın garip yüzü: Amerika
Hiç Amerika’ya gitmeden Amerika hakkında roman yazması bile değişik olan Kafka’nın bu birinci romanı onun vefatından üç yıl sonra birinci defa yayımlanmıştır. Amerika romanındaki ana karakterimiz 16 yaşında Karl Rossmann isimli bir genç. Bu genç, o periyot en çağdaş medeniyeti olarak görülen ABD’ye göçmen olarak gidiyor. Karakterimizin gözünden makineleşmenin yükselmesinin ve bununla paralel olarak insanların küçülmesinin kıssasını okuyoruz.
Amerika kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Onlarca sayfalık bir çığlık üzere: Babaya Mektup
Babaya Mektup nitekim sıra dışı bir eser zira Franz Kafka’nın babasına yazdığı 45 sayfalık mektubun tam metnini içerir. Babasına 1919 yılında yazdığı bu mektubu annesine vermiştir ancak annesi söylenene nazaran bu mektubu babasına vermemiş ve daha sonra Kafka’ya iade etmiştir. Babası okudu mu bilinmez lakin bu mektup birinci defa 1952 yılında yayımlanarak tüm dünya tarafından okunur hale getirilmiştir. Mektuptaki her cümle okuyanın içine işliyor zira Kafka sayfalar boyunca babasının ona uyguladığı ruhsal şiddetten bahsediyor.
Babaya Mektup kitabını daha ayrıntılı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
20. yüzyıla damgasını vuran ve yaşamış en büyük müelliflerden bir tanesi olarak kabul edilen Franz Kafka kimdir sorusunu yanıtlayarak kesinlikle okumanız gereken yapıtlarından kimilerini listeledik. Franz Kafka hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
