Dört mevsimin yaşandığı canım ülkemizde her türlü meyve var zannediyorsanız yanılıyorsunuz zira uzak kıtalarda ismini dahi bilmediğimiz meyveler var. Daha da değişik olan, ülkemizde yetişen tüm meyveleri bile tam olarak biliyor sayılmayız. Gelin şu sıra dışı meyvelere biraz yakından bakalım.
Ülkemiz topraklarının garip bir yapısı olduğunu kabul etmek gerekiyor. Bölgeleri geçtim, bir köyde yetişen meyvelerden daha değişiğini yan köyde görmek mümkün. Mikroklima alanların da elbette bu mevzuda katkısı çok büyük. Hal bu türlü olunca zannediyoruz ki dünyada yetişip yetişebilecek her türlü meyve bizde de var ama aslında kazın ayağı hiç de o denli değil. Her geçen gün yeni bir meyve ile tanışmaya devam ediyoruz.
Daha da değişik olan ise ülkemizdeki meyveleri bile tam olarak tanıyor sayılmayız. Zira bunlardan kimileri uzun yıllar sadece mahallî pazarda satılan eserlerdi ve lakin bağlantı araçlarının gelişmesi ile birlikte tanınır hale geldi. Kimileri ise farklı topraklarda yetişen meyvelerdi ve ülkemizde daha farklı bir yapıda yetiştiler. Uzatmayalım, en güzeli gelin kimilerini birinci kere göreceğiniz sıra dışı meyvelere yakından bakalım.
Pek birçoklarını birinci kere göreceğiniz sıra dışı meyveler:
- Mangostan
- Çerimoya
- Finger Lime
- Aronya
- Jabuticaba
- Yangmei
- Tamarillo
- Longan
- Rambutan
- Karambola
- Cornus Kausa
- Pepino
- Ake
- Kiwano
- Aguaje
Keskin tatlı kraliçe: Mangostan
Güneydoğu Asyalılar tarafından meyvelerin kraliçesi olarak da anılan mangostan; Hindistan, Endonezya, Sudan ve Kolombiya’da yetişen tropikal meyvelerden bir tanesi. Mora çalan kırmızı bir kabuğu var ancak kabuğu yenmiyor, içindeki beyaz meyve kısmı yeniyor. Tatlı ve tıpkı vakitte keskin bir lezzeti olan bu meyvenin kurusundan çay da yapılıyor.
Kabuğu ve tohumları zehirli: Çerimoya
Amerika kıtasında, Avrupa ülkelerinin kimilerinde, Uzakdoğu ülkelerinin kimilerinde ve biraz da İsrail’de yetiştirilen çerimoya, en tatlı meyvelerden bir tanesi. Özellikle B ve C vitaminleri açısından son derece varlıklı. Kabuğu ve tohumları yenmiyor zira felce kadar götürebilecek zehirli bir tesiri var. Sırf içindeki beyaz meyve kısmı yenebilir.
Yöresel misket limon: Finger Lime
Ülkemizde biçimi nedeniyle limon havyarı olarak da anılan finger lime, Avustralya kıtasındaki Queensland ve New South Wales bölgelerine mahsus bir narenciye tipidir. Tadı da kabuk görünümü de misket limona benziyor. Yetiştiği toprağa nazaran siyah, kırmızı, yeşil, kahverengi, sarı renkte olabilir. Kıtanın yerlileri tarafından binlerce yıldır kullanılan finger lime, sömürge periyodu sonrası ismini duyurmuştur.
Zengin antioksidan: Aronya
Asıl yetiştiği yer Amerika kıtasının kuzey bölgesi olsa da aronya ülkemizin Karadeniz bölgesinde de yetiştirilmektedir. Asıl ismi chokeberry olan bu meyve kuş kirazı, avcı üzümü olarak da bilinir. Antioksidan açısından son derece varlıklı olduğu için tazesi yenmediği durumlarda kurutulup çayı yapılarak da tüketiliyor.
Ağaç gövdesinde yetişen tek meyve: Jabuticaba
Brezilya ve Arjantin topraklarında yetişen bir meyve olan jabuticaba, farklı bir biçimde ağacın kısımlarında değil gövdesinde küme halinde yetişiyor. Ağacın gövdesinde yetişen tek meyve olarak bilinen jabuticaba, vitamin ve mineral açısından son derece varlıklı. Meyve olarak da yeniyor ancak daha çok reçel, marmelat, meyve suyu, şarap, sirke ve likör üretiminde kullanılıyor.
Çin koca yemişi: Yangmei
Çin koca yemişi olarak da bilinen yangmei; Çin, Japonya, Kore ve Filipinler topraklarında yetişen bir meyve. Ülkemizin Orta Karadeniz bölgesinde de yetiştirilmeye başlanan yangmei, binlerce yıldır Çin’de en sevilen meyveler ortasında. Bilhassa C vitamini açısından son derece zengindir. Meyve olarak yenmesinin yanı sıra Avrupa’ya meyve suyu formunda ithal de edilir.
Domatesin tatlı hali: Tamarillo
Amerika kıtasının yanı sıra Yeni Zelanda’da ve Avustralya’da da yetişen tamarillo, ağaç domatesi olarak isimlendirilmektedir. Kırmızı renkli olan tamarillo gerçekten de domatese benzeri ama ona nazaran daha serttir ve daha çok tohum içerir. Kalorisi düşüktür ve demir açısından epey zengindir.
Ejder gözü meyvesi: Longan
Çin başta olmak üzere Güneydoğu Asya bölgesine has bir meyve çeşidi olan longan, ejderha gözü meyvesi olarak da bilinir. Bu ismi almasının nedeni, küçük meyveyi açtığınız vakit içinde saydama yakında beyaz renkte bir meyve ve simsiyah büyük bir çekirdek görmenizdir. Tıpkı üzüm üzere salkımlı bir yapıda yetişir ve antioksidan açısından zengindir.
Saçlı meyve: Rambutan
Güneydoğu Asya bölgesinde yetişen bu meyve, kabuk yapısı nedeniyle Endonezya lisanında saç manasındaki rambutan ismiyle isimlendirilmiştir. Kabuk soyulduktan sonra ortaya çıkan saydama yakın beyaz etli kısmı tüketiliyor. Tadı üzüme emsal asidik bir yapıdadır. Mineral ve vitamin açısından son derece zengindir. Tohumları pişirildiği vakit uyuşturucu tesire sahiptir.
Yıldız meyvesi: Karambola
Endonezya, Filipinler ve Malezya topraklarında yetişen karambola, yıldız meyvesi olarak da bilinir zira kabuk yapısı hakikaten de bir yıldıza misal. Çok düşük kaloriye sahip olmasına karşın mineral ve vitamin açısından son derece zengindir. Taze olarak yenmesinin yanı sıra konserve olarak ya da meyve suyu olarak da tüketilebilir.
Acı kabuk, tatlı meyve: Cornus Kausa
Bir tıp kızılcık olması nedeniyle ülkemizde kusa kızılcığı, Çin kızılcığı, Japon kızılcığı olarak da isimlendirilen cornus kausa, Asya bölgesinde yetişiyor. Kabuğu acı lakin içindeki jölemsi meyve tatlıdır. Genel olarak hamur işlerinde lezzet katması için kullanılır ya da şarap üretiminde kullanılır.
Kavunun ağaçta yetişen hali: Pepino
Amerika kıtasına has bir meyve olmasına karşın ülkemizde Akdeniz kıyılarında, Erzincan’da ve Malatya’da da yetiştirilen pepino, biçiminden ötürü ağaç kavunu olarak da isimlendirilir. Enteresan bir formda tadı da kavunu andırıyor. Kalsiyum ve C vitamini açısından güçlü olan pepino, az çekirdekli bir meyve.
Ham hali zehirli: Ake
Afrika kıtasına mahsus bir meyve olan ake, birebir vakitte Jamaika’nın ulusal meyvesidir. İçinde kocaman çekirdekler vardır lakin onlar değil, etli kısım yenir. Enteresan olan, meyvenin ham halinin zehirleme riski vardır. Bu nedenle olgunlaştığından emin olmadan ve yanlışsız pişirme teknikleri uygulanmadan yenmemesi gerekir.
Nedense Alanya kavunu olarak bilinir: Kiwano
Boynuzlu kavun olarak da biline kiwano, Afrika’ya mahsus bir meyve olmasına karşın dünyanın pek çok farklı bölgesinde ve hatta ülkemizde de yetiştirilmektedir. Ülkemizde Alanya kavunu olarak da bilinir. Tadı salatalık, muz, limon karışımı olarak tanım edilir. Meyvesi jelimsi bir yapıdadır.
Bataklık meyvesi: Aguaje
Güney Amerika bataklıklarında yetişen bir meyve olan aguaje, taze olarak da yeniyor ancak daha çok meyve suyu, reçel, dondurma ve şarap imalinde kullanılıyor. A ve C vitamini bakımından son derece zengindir.
Bazıları ülkemizde de yetişen lakin manavda kolay kolay bulamayacağınız sıra dışı meyvelerden kimilerini listeledik. Listede yediğiniz meyvelerden varsa fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
