Florida eyaletinde bulunan Disney World parkının özerkliğine büyük sınırlamalar getirildi. Gelin, parkın bugüne kadarki kıssasına bakalım.
1923’te bir animasyon stüdyosu olarak kurulan The Walt Disney Company, günümüzde cümbüş dünyasının en büyük ismi olmaya devam ediyor. Akla kazınan sayısız üretime imza atan şirket, birebir vakitte ABD’deki cümbüş parklarıyla da büyük ilgi topluyor.
Walt Disney’in ABD topraklarında açtığı ikinci cümbüş parkı ise geçtiğimiz günlerde tarihi bir haberle gündeme geldi. Florida eyaletinde bulunan cümbüş parkının özerkliği kaldırıldı. Evet, Walt Disney World Resort isimli bu park, kendi özerk idaresine sahipti, hem de uzun bir müddettir.
Disney World, bugüne kadar nasıl yönetiliyordu?
1971 yılında Florida’da açılan Disney World, kurulduğu birinci günden bu yana küçük idarelerin benimsediği “konsey-yönetici hükûmet” biçimiyle yönetiliyordu. Reedy Creek Düzgünleştirme Bölgesi içindeki kararlar, doğrudan kurul üyeleri tarafından, eyalet yahut lokal idarenin onayına gereksinim duyulmadan alınıyordu.
Tabii özerk idare bölgesinin Disney için farklı bir avantajı daha vardı. Disney, bu bölgede elde ettiği gelirin vergisini standart oranlarda ödemiyordu. Vergi, eyalet idaresine özel ve normalden çok daha düşük seviyede ödeniyordu.
İyi de Disney, bu özerk idare hakkını elde etmek için ne yapmış olabilir?
Disney, her ne kadar büyük bir şirket olsa da yalnızca büyüklüğüyle özerk bir idare elde etmedi. Şirket, Florida’da kurulacak park öncesinde kimi vaatlerde bulundu. 1960 yılında Florida eyaletine bu bölgede “Yarının Deneysel Prototip Topluluğu’nu (EPCOT)” kurmayı vadetti.
Bir öbür deyişle Disney, bölgeye özerk bir halde yönetilen şirket şehrini kuracağını söylemişti. Kentteki her bir yapı, o devrin modernizm ve futurizm anlayışlarının izini taşıyacak halde Disney dizayncıları tarafından tasarlanacaktı.
Bu şirket kenti içinde ticari, konut, endüstriyel ve cümbüş merkezleri olacak, her bir kısım birbirine çok modelli ulaşım sistemiyle bağlanacaktı.
Peki bu planlara ne oldu? Sonuçta bugün ortada bir kent göremiyoruz:
Disney’in kurucusu Walt Disney, 1966 yılında hayatını kaybettiğinde şirketin kent planları da iptal edildi. Ama EPCOT fikrine ilişkin çeşitli bileşenler ve dizaynlar, bugünün Disney World parkını oluşturan elementlere dönüştü. Örneğin:
- Disney World monoray sistemi.
Bugüne dönelim: Disney World’e ne olacak?
Disney World, Florida eyaletinin aldığı kararla birlikte artık daha sonlu özerk idare haklarına sahip olacak. Florida idaresi, bölgeden daha fazla vergi alabilecek. Bununla birlikte Disney, eyalet tarafından nezaret altına alınabilecek.
Onaylanan yeni yasa kapsamında yapılacak birinci şey ise Florida valisinin, parkta sağlanan hükûmet hizmetlerini denetlemek için beş üyeli bir konsey ataması olacak.
